جستجوی پیشرفته
بازدید
5322
آخرین بروزرسانی: 1400/05/12
خلاصه پرسش
محمد بن ابی الفوارس رازی که بود؟
پرسش
با توجه به احتمال برخی مبنی بر شیعه بودن محمد بن ابی‌الفوارس رازی(صاحب کتاب الاربعین)؛ آیا راجع به او تحقیقی شده است که مذهبش معلوم شود؟
پاسخ اجمالی

«محمَّد بن أحمد بن محمَّد بن فارس بن سهل»، یا «أبو الفتح بن أبی الفوارس رازی»‏[1] در سال 338 هـ.ق در بغداد متولد شد[2] و در سال 412 هـ.ق از دنیا رفت و در کنار احمد بن حنبل دفن شد.[3] جد او، سهل، استاد شیخ طوسی و خطیب بغدادی بود.[4]

أبوالفتح از افرادی؛ مانند ابوبکر نقاش، ابوبکر شافعی، ابوعلی بن صواف، ابوبکر محمد بن حسن بن مقسم و ... حدیث شنیده است.[5] برقانی و هبة الله طبری نیز از او روایت کرده‌اند.[6]

او برای کسب علم و نوشتن کتاب به شهرهایی؛ مانند بصره، فارس و خراسان سفر کرد.[7]

برخی منابع، او را فردی با حافظه و شناخت قوی، امانت‌دار و معروف به صلاح‌[8] و نیز شخصی «ثقه» در نقل حدیث معرفی کرده‌اند.[9]

از آثار او می‌توان به کتاب تاریخ، تخریج فوائد أبى طاهر مخلّص اشاره کرد،[10] اما بیشترین شهرت او به دلیل کتاب الاربعین درباره‌ی فضائل أمیرالمؤمنین حضرت علی(ع) است که‏ سید ابن طاووس آن‌را در کتابخانه‌ی نظامیه‌ی بغداد یافت و چند حدیث نیز از آن نقل کرده است.[11]

اگرچه گزارشی نیافتیم که تصریح در مذهب او داشته باشد؛ اما قرائن و شواهدی بر شیعه بودن او وجود دارد:

  1. گفته‌اند که او در ابتدای کتاب الاربعین خود چنین نگاشته است: «فنرجو من الله أن یحشرنا فی زمرة نبیه و عترته و یرزقنا رؤیتهم و شفاعتهم بفضله وسعة رحمته الّذین أذهب الله عنهم الرّجس و طهّرهم تطهیرا»؛[12] از خداوند می‌خواهیم که ما را در شمار پیامبر خودش و عترت او محشور گرداند و به فضل و رحمت گسترده‌اش دیدارشان را روزی ما کند. آنانی که خدا پلیدی را از آنان زدوده و در نهایت پاکیزگی قرارشان داده است.

 این تعابیر بیشتر با متون شیعی همخوان است.

  1. نام او در بین راویان احادیثی؛ نظیر حدیث منزلت،[13] ثقلین،[14] «علیٌّ خیر البشر»،[15] «من کنت مولاه...»[16] و ... که در مقام و منزلت امام علی(ع) نقل شده است، دیده می‌شود.

وجود همین قرائن و شواهد، منجر به آن شده است که محققانی نام ایشان را در ردیف دانشمندان شیعی قرار دهند.[17]


[1]. أبوالفرج جوزى، عبدالرحمن بن على، المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، ج 15، ص 149، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.

[2]. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق، تدمرى، عمر عبدالسلام، ج 28، ص 302، بیروت، دار الکتاب العربى، چاپ دوم، 1413ق.

[3]. المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، ج‏ 15، ص 150.

[4]. طوسى، محمد بن حسن‏، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، مقدمه محقق، ص 64، قم، مکتبة المحقق الطباطبائی‏‏، چاپ اول، 1420ق‏.

[5]. تاریخ ‏الإسلام، ج ‏28، ص 302.

[6]. المنتظم، ج ‏15، ص 150.

[7]. تاریخ ‏الإسلام، ج ‏28، ص 302.

[8]. همان، ص 303؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج ‏1، ص 370، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1417ق.

[9]. المنتظم، ج ‏15، ص 150.

[10]. ابن قانع بغدادى، عبدالباقى‏، معجم الصحابة، محقق، قوتلاى، خلیل ابراهیم‏، ج‏ 1، ص 12، زیر نویس، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1424ق‏.

[11]. آقابزرگ تهرانى، محمد محسن‏، طبقات أعلام الشیعة، ج 3، ص 288، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اول، 1430ق‏.

[12]. میر سید حامد حسین‏، عبقات الانوار، ج ‏18، ص 418 و ج‏ 20، ص 160، اصفهان، کتابخانه امیر المؤمنین‏، چاپ دوم، 1366ش‏.

[13]. طوسى، محمد بن حسن‏، الأمالی‏، ص 306، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق‏‏.

[14]. میلانى‏، سید علی، نفحات الازهار، ج 1، ص 374، قم، مهر، چاپ اول، 1414ق.

[15]. مجلسى، محمد باقر‏، بحار الأنوار، ج ‏37، ص 308، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم، بیروت‏، 1403ق‏.

[16]. مرعشی، قاضى نور الله‏، احقاق الحق و ازهاق الباطل‏، ج 6، ص 265، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، چاپ اول، 1409ق‏.

[17]. طبقات أعلام الشیعة، ج 3، ص 288.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها