کد سایت
ar22045
کد بایگانی
31836
نمایه
معنای شبهه بدویه و شبهه مقرون به علم اجمالی
طبقه بندی موضوعی
General Terms,مبانی فقهی و اصولی
خلاصه پرسش
شبهه بدویه و شبهه مقرون به علم اجمالی یعنی چه؟ مثال بزنید.
پرسش
شبهه بدویه و شبهه مقرون به علم اجمالی یعنی چه؟ مثال بزنید.
پاسخ اجمالی
1. «شبهه بدویه(ابتدایی)»؛ یعنی شکّ مکلَّف در توجّه تکلیف؛ به دیگر سخن؛ شبهه بدوی، مقابل شبهه مقرون به علم اجمالی بوده و به این معنا است که مکلف در توجّه تکلیف شرعی به خود شک می‌کند و نمی‌داند آیا الزامی بر او هست یا خیر و علم اجمالی به ثبوت تکلیف نیز ندارد، مانند: شک در حرمت استعمال دخانیات.[1]
مشهور اصولی‌ها اعتقاد دارند شک بدوی در تکلیف(حکم) - بعد از جستجو و بررسی دلایل- مجرای اصل برائت است؛[2] بر خلاف اخباری‌ها که به تفصیل معتقد شده و در شبهه بدوی وجوبی، برائت و در شبهه بدوی تحریمی، اصل احتیاط جاری می‌نمایند؛ ولی هر دو گروه در شبهه بدوی، قبل از جستجو و بررسی در دلایل، احتیاط جاری می‌کنند.[3]
2. شبهه مقرون به علم اجمالی؛ یعنی شک در مکلّفٌ به با علم اجمالی به اصل تکلیف. به بیان دیگر؛ شبهه مقرون به علم اجمالی در جایی است که اصل تکلیف به طور اجمالی مسلّم است، ولی مکلفٌ به مشکوک است،و به صورت تفصیلی روشن نیست؛ مانند آن‌که، مکلف می‌داند در ظهر جمعه نمازی بر او واجب گردیده، اما نمی‌داند نماز ظهر است یا نماز جمعه. مشهور اصولی‌ها در این مورد، به احتیاط حکم داده‌اند.[4]
مشهور اصولی‌ها اعتقاد دارند شک بدوی در تکلیف(حکم) - بعد از جستجو و بررسی دلایل- مجرای اصل برائت است؛[2] بر خلاف اخباری‌ها که به تفصیل معتقد شده و در شبهه بدوی وجوبی، برائت و در شبهه بدوی تحریمی، اصل احتیاط جاری می‌نمایند؛ ولی هر دو گروه در شبهه بدوی، قبل از جستجو و بررسی در دلایل، احتیاط جاری می‌کنند.[3]
2. شبهه مقرون به علم اجمالی؛ یعنی شک در مکلّفٌ به با علم اجمالی به اصل تکلیف. به بیان دیگر؛ شبهه مقرون به علم اجمالی در جایی است که اصل تکلیف به طور اجمالی مسلّم است، ولی مکلفٌ به مشکوک است،و به صورت تفصیلی روشن نیست؛ مانند آن‌که، مکلف می‌داند در ظهر جمعه نمازی بر او واجب گردیده، اما نمی‌داند نماز ظهر است یا نماز جمعه. مشهور اصولی‌ها در این مورد، به احتیاط حکم داده‌اند.[4]
[1]. جمعی از محققان، فرهنگ نامه اصول فقه، ص 499، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى، قم، چاپ اول، 1389ش.
[2]. مشکینى، میرزا على، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، ص 146، نشر الهادی، قم، چاپ ششم، 1416ق.
[3]. فرهنگ نامه اصول فقه، ص 499؛ و ر.ک: میرزای نائینى، محمد حسین، أجود التقریرات، مقرر: خوئی، سید ابوالقاسم، ج 2، ص 46، انتشارات مصطفوى، قم، 1368ش؛ صدر، سید محمد باقر، دروس فی علم الأصول، ج 1، ص 121، دار المنتظر، بیروت، چاپ اول، 1405ق.
[4]. اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، ص 146؛ فرهنگ نامه اصول فقه، ص 503.