یکی از شهدای کربلا که روز عاشورا در سپاه امام حسین(ع) حضور داشت و توانست به فیض عظیم شهادت در راه خدا برسد،[1] عبدالرحمن بن عبد ربّ،[2] (یا عبد ربه)،[3] الکعبه،[4] انصاری،[5] صائدی[6] است. وی از قبیله‌ی بنی‌سالم بن خزرج است[7] که تحت تربیت امام علی(ع) قرار گرفت و از حضرتشان قرآن آموخت.[8]

عبدالرحمن از ناقلان حدیث غدیر است.[9] بر اساس گزارش‌های تاریخی، امام على(ع) مردم را در «رحبه» سوگند داد و فرمود: «هر کس در روز غدیر خم سخنان رسول خدا(ص) را شنید، بپاخیزد و کسی بپانخیزد، مگر آن‌که سخنان را با گوش خود شنیده باشد. یکی کسانی که از آن‌جا از جا برخاست، عبدالرحمن بن عبد ربّ انصارى بود. وی گفت ما از رسول خدا(ص) شنیدیم که فرمود:

 «ألا إنّ اللّه عزّ و جلّ ولیى و أنا ولىّ المؤمنین، ألا فمن کنت مولاه فعلىّ مولاه ...».[10]

با استناد به این گزارش، این شهید کربلا را باید از صحابیانی دانست که به یاری امام حسین(ع) آمده بودند.

در شب عاشورا امام حسین(ع) براى بهداشت و نظافت بیشتر و عطرآگین ساختن به خیمه‌‏اى ویژه که براى این کار آماده شده بود، وارد شد و «بریر همدانى» و «عبد الرحمن انصارى» بر در خیمه ایستاده بودند تا آن‌حضرت(ع) نیز نظافت کند. بریر در آن شرایط دشوار، شادمانى خود را مخفی نمى‏کرد و به جاى ترس از دشمن می‌خندید و براى بالا بردن روحیه‏‌ها شوخی‏هاى سنجیده می‌کرد. عبدالرحمن به او گفت: اى «بریر»! آیا این زمان هنگامه تفریح و کارهای بیهوده‌ است؟! او پاسخ داد: به خدا سوگند که من هیچ‌گاه بیهوده‌گویى و بیهوده‌کارى را خوش نمی‌‏داشتم و مردی جدّی بودم، امّا اینک به جهت سعادتى که خداى روزیم ساخت و به سوى سرنوشت پرافتخارى که در پیش دارم و به سوى آن روانم، شادمانى می‌کنم.[11]

افزون بر آنچه گفته شد، در برخی منابع متأخر نیز عنوان شده است که عبدالرحمن از کسانی بود که همراه امام حسین(ع) از مکه به کربلا آمد و در روز عاشورا در حمله‌ی اول سپاه دشمن و یا بعد از اقامه‌ی نماز ظهر به شهادت رسید. [12]

[1]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614.

[2]. رسان، فضیل بن زبیر، تسمیة من قتل مع الحسین ع‏، ص 153، قم، آل البیت‏، چاپ دوم‏، 1406ق.

[3]. ابن نما حلی، جعفر بن محمد، مثیر الأحزان، ص 54، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ سوم، 1406ق.

[4]. ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 2، ص 155، بیروت، دار الفکر، 1407ق.

[5]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 3، ص 365، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

[6]. سمعانی‏، أبو سعید عبد الکریم بن محمد، الانساب، تحقیق، معلمی یمانی، عبد الرحمن بن یحیی، ج 8، ص 264، حیدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول، 1382ق.

[7]. تسمیة من قتل مع الحسین(ع)، ص 153.

[8]. همان.

[9]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 4، ص 276، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

[10]. «اخبار در مقام انشاء در حدیث «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»، 96399؛ «منظور رسول خدا(ص) از حدیث غدیر»، 81813؛ «استدلال امام علی(ع) به واقعه غدیر برای ولایت»، 55609.

[11]. مثیر الأحزان، ص 54.

[12]. الحسینی الحائری الشیرازی‏، السید عبد المجید، ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین ع و اصحابه‏، ص 478، قم، زمزم هدایت‏، بی‌تا.