برخی گزارشها حاکی از آن است که محمد بن عقیل یکی از افرادی بود که توانست روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به فیض شهادت برسد؛[1] اما نقلهایی نیز وجود دارد که بر اساس آنها وی در کربلا به شهادت نرسید؛ بلکه به همراه بازماندگان آن فاجعه دردناک به اسارت برده شد.[2]
محمد بن عقیل با زینب صغری، یکی از دختران امام علی(ع) ازدواج کرد و از او صاحب چند فرزند به نامهای قاسم، عبداللّه أحول و عبدالرحمن شبیه[3] شد.[4] برخی نیز دو فرزند دیگر به نام حسین و عقیل را از فرزندان وی برشمردهاند.[5] گفته میشود که نسل عقیل تنها از طریق محمد ادامه یافت[6] که با قبول این گزارش، میتوان احتمال اسارت وی را بیشتر دانست.
اطلاعات بیشتری از وی در دسترس نیست و در زیارتنامه شهدای کربلا نیز از وی یادی نشده است.
[1]. خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 53، قم، انوار الهدی، چاپ دوم، 1423ق؛ مصعب بن عبد الله، کتاب نسب قریش، مصحح، لوی، پرووانسال، ص 45، قاهره، دار المعارف، چاپ چهارم، 1999م.
[2]. مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع)، ج 3، ص 197، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1409ق.
[3]. ابن صوفی نسابه، المجدی فی أنساب الطالبیین، ص 522، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1422ق.
[4]. بلاذری، احمد بن یحیی،انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ج 2، ص 71، ریاض، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق؛ ابن قتیبة، أبو محمد عبد الله بن مسلم، المعارف، تحقیق، ثروت عکاشة، ص 204، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1992م.
[5]. المجدی فی أنساب الطالبیین، ص 522،
[6]. ابن حزم اندلسی، ابو محمد علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص 69، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اوّل، 1418ق.