نخست باید گفت؛ هنگامی که یک کلمهی مضاف، منادا قرار گیرد، منصوب میشود؛ خواه اضافه لفظی باشد و خواه معنوی و نیز جز موارد اندک، این منادای مضاف بدون تنوین تلفظ میگردد.
توضیح آنکه منادای مضاف معنوی مانند: «یا أخا البدر سناء». در این مثال واژه «اخ» که حالت مرفوعی آن «اخو» و منصوبی آن «اخا» است، به البدر اضافه شد، و پس از منادا قرار گرفتن، منصوب شده و بدون تنوین تلفظ میشود.
منادای مضاف لفظی مانند: «یا ناشر العلم». در این مثال «ناشر» مضاف بوده و «العلم» نیز در معنا معمول آن بوده و نقش مفعول را برای ناشر دارد، ولی با این همه، منصوب شده و بدون تنوین خوانده میشود.[1]
اما گزینهای نیز وجود دارد که منادا در آن با تنوین خوانده میشود و آن منادای شبه مضاف است، و علت منصوب شدنش نیز آن است که اصل در منادا منصوببودن است؛ زیرا منادی مفعول برای فعل محذوف انادی است.[2] اما علت اینکه در این مورد تنوین میپذیرد آن است که منادای شبه مضاف در واقع به کلمه بعد از خود اضافه نشده است تا تنوین آن حذف شود.[3]
[1]. حسن، عباس، النحو الوافی، ج 4، ص 30، تهران، ناصر خسرو، چاپ دوم، 1367ش.
[2]. بابتی، غزیزه فوال، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج 2، ص 1064، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول.
[3]. ر. ک: (44366) اعراب منادا و جواز فتحه و ضمه در علم منادی و منعوت به ابن