«وَ قالَ مُوسى رَبِّی أَعْلَمُ بِمَنْ جاءَ بِالْهُدى مِنْ عِنْدِهِ وَ مَنْ تَکُونُ لَهُ عاقِبَةُ الدَّارِ إِنَّهُ لا یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ»؛[i]
موسی گفت: پروردگارم بهتر میداند که چه کسى از جانب او، هدایت مردم را بر عهده گرفته، و بهتر میداند که سرانجام نیک و خانه آخرت براى چه کسى است؛ چون ستمکاران رستگار نمیشوند.
واژه «عاقبة الدار» یکبار در قرآن و در همین آیه آمده و به معنای رستگاری و سرانجام نیک دنیا و آخرت است.
در این آیه، حضرت موسى(ع) به فرعون و قبطیان؛ فرمود: نمیتوانید ادعای پیامبری از جانب ما را انکار کنید؛ چرا که پروردگار به درستی این ادعا علم و احاطه دارد؛ از اینرو ادعای ما همراه با معجزاتى است که به یقین از جانب پروردگار به رسالت اعزام شدهایم، و مرام ما هدایت و اعلام حسن عاقبت در دو جهان برای کسانی است که دعوت ما را پذیرا باشند. و هر کس از آیین ما پیروى کند و دعوت ما را به توحید و خداپرستى بپذیرد، راه سعادت و نیکبختى را پیموده و در دو جهان رستگار خواهد بود.
در اینکه مراد از «عاقِبَةُ الدَّارِ»، در جمله «وَ مَنْ تَکُونُ لَهُ عاقِبَةُ الدَّارِ»، چیست؟ سه احتمال مطرح است:
- منظور بهشت است؛ همان خانهی آخرت که افراد رستگار در آنجا سکونت میکنند.
- منظور از «عاقِبَةُ الدَّارِ» سرنوشت نیک و سرانجام خوب دنیا است.
- مراد از «عاقِبَةُ الدَّارِ»، هم شامل زندگی دنیا و هم شامل زندگی آخرت است.
گفتنی است؛ برخی از مفسران با توجه به ادامهی آیه که میفرماید: «إِنَّهُ لا یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ»، این احتمال را به واقعیت نزدیکتر میدانند.[ii]
[i]. قصص، 37.
[ii]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 16، ص 36، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 16، ص 83، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.