خدای متعال در قرآن کریم به کتابى سوگند می‌خورد که بر صفحه‌اى از بهترین صفحات نگاشته شده، و باز و گسترده است:
«وَکِتَابٍ مَسْطُورٍ فِی رَقٍّ مَنْشُورٍ»؛[1] در صفحه‌اى گسترده و باز.
مترجمان و مفسران قرآن در معنای «رق» گفتهاند: «رق» به معناى هر چیزی است که در آن نوشته شود.[2] به عبارت دیگر، به معناى «ورق»،[3] و پوست نازک و لطیفی که بر روی آن می‌نویسند.[4]
اما واژه «منشور» از ریشه‌ی «نشر»، به معناى گستردن و گسترده‌شدن است.[5]
و مراد از کتاب مسطوری که بر رق منشور نگاشته شده است، می‌تواند یکی از معانی زیر باشد:
- بر اساس نظر بعضى، این کتاب همان «لوح محفوظ» است که خدای متعال تمامى حوادث عالم از آنچه بوده و هست و خواهد بود را در آن نوشته، و ملائکه آسمان، آن‌را میخوانند،[6] و اجرایی می‌کنند.
- مراد از آن، قرآن کریم است که خداوند آن‌را در لوح محفوظ نوشته است.[7]
- منظور، کتاب تورات است[8] که بر اساس نظر برخی مفسران، با توجه به آیه پیشین(وَالطُّورِ)، مناسب‌ترین معنا خواهد بود.[9]
- مراد از کتاب مسطور، نامه اعمال انسان‌ها است.[10]
[1]. طور، 3.
[2]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 9، ص 247، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[3]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، آقابزرگ، محقق، قصیرعاملی، احمد، ج 9، ص 402، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا؛ رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق، حکمت، علی اصغر، ج 9، ص 332، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش.
[4]. التبیان فی تفسیر القرآن، ج 9، ص 402؛ آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی عبدالباری، ج 14، ص 28، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.
[5]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 65، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش.
[6]. التبیان فی تفسیر القرآن، ج 9، ص 402.
[7]. همان.
[8]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 28، ص 198، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 9، ص 247.
[9]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 19، ص 6، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[10]. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 18، ص 59، تهران، ناصر خسرو، تهران، چاپ اول، 1364ش.