1. درباره تعریف غیبت، شرایط تحقق و استثنائات آن، سؤال 714 (سایت: 756) را مطالعه نمایید.
2. اگر شخص مورد نظر شما واقعاً به دیگران آزار رسانده و با آنها بدی می کند و به این کار خود افتخار می نماید، معرّفی شخصیّت و بیان اشکالات این فرد به دیگران در غیاب او، غیبت حرام محسوب نمی شود.
3. هر بدی به دیگران کیفر خاصّ خود را دارد. پس، اگر کسی در حق کسی بدی کند و توبه واقعی نکرده و رضایت آن شخص را جلب نکند، کیفرش را متناسب با آن بدی خواهد دید. به همین منظور، به برخی از روایات اشاره می شود:
پیامبر اکرم (ص) فرمودهاند: «هر کس همسایه خود را آزار دهد، خداوند بوى بهشت را بر او حرام مىفرماید و جایگاه او دوزخ است، که چه بد جایگاهى است و هر کس حقوق همسایهاش را تباه کند، از ما نیست و جبرئیل (ع) چندان در باره همسایه سفارش کرد که پنداشتم به زودى از او ارث خواهد برد».[1]
امام صادق (ع) فرموده است: «هر کس موضوعى براى برادر مؤمن خود بسازد و بگوید و بخواهد به آن وسیله، مروّت او را نابود کند و او را از چشم مردم بیفکند، خداى تعالى او را از ولایت خویش بیرون کرده و به ولایت شیطان در مىآورد».[2]
امام صادق (ع) می فرماید: «... هرکس به مال و یا آبروی مسلمانی آسیب رساند، بر او واجب است که از طرف مقابل حلالیت طلبد...».[3]
برای آگاهی بیشتر نمایه «غیبت افراد بی نماز»، سؤال 714 (سایت: 756) مطالعه شود.
این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] عاملی، شیخ حرّ، وسائل الشیعة، ج 12، ص 127، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1409 ق.
[2] فتال نیشابورى، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ج 2، ص 387 و 388، انتشارات رضى، قم؛ الامالی، شیخ صدوق، ص 486، انتشارات کتابخانه اسلامیه، 1362 ش.
[3] تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج 2، ص 485، ح 1731، دار المعارف، مصر، 1385 ق.