کد سایت
fa28221
کد بایگانی
33887
نمایه
قضیه «بعض الحیوان انسان» در کلام مرحوم مظفر
طبقه بندی موضوعی
کلیات
برچسب
قضیه|انسان|حیوان|المنحرفات|مرحوم مظفر
خلاصه پرسش
آیا قضیه «الإنسان بعض الحیوان»، با قضیه «بعض الحیوان إنسان»، با توجه به تعریف مرحوم مظفر از «منحرفات» در منطق، در تناقض نیست؟
پرسش
در کتاب المنطق جناب مظفر در بحث «المنحرفات» چنین آمده است: «و هذا الانحراف قد یکون فی الحملیة کما لو اقترن سورها بالمحمول، مع أن الاستعمال الطبیعی أن یقرن بالموضوع کقولهم: الإنسان بعض الحیوان أو الإنسان لیس کل الحیوان. و حق الاستعمال فیهما أن یقال: بعض الحیوان إنسان».
سؤال من این است که؛ آیا در اینجا جناب مظفر دچار اشتباه نشده است؟ چرا که ایشان میگوید، قضیه: «الإنسان بعض الحیوان»، منحرفه است، و بعد میگوید: صحیح و استعمال درست این قضیه، آن است که بگوییم: «بعض الحیوان إنسان». حال با توجه به تعریفی که ایشان از منحرفات ارائه میدهد در تناقض است؛ چرا که ایشان میگوید: منحرفات یعنی اینکه: مثلاً سور قضیه را به جای اینکه بر سر موضوع بیاوریم، بر سر محمول بیاوریم؛ لذا با این تعریف، استعمال صحیح مثال ذکر شده میشود: «بعض الانسان حیوان».
پاسخ اجمالی
مقصود مرحوم مظفر، این است که اگر کسی به جای قضیه «بعض الحیوان إنسان»؛ بگوید: «الإنسان بعض الحیوان»، او به جای اینکه سور قضیه را بر سر موضوع(الحیوان) در آورد، بر محمول(انسان) وارد کرده است؛ این یک نوع انحراف در قضیه است. اما قضیه «بعض الانسان حیوان»، نه مقصود است و نه صحیح؛ زیرا از نظر منطقیین تمام انسانها حیوان هستند، نه بعضی از انسانها.