کد سایت
fa53465
کد بایگانی
65809
نمایه
دکة القضاء در مسجد کوفه
طبقه بندی موضوعی
تاریخ اماکن,گوناگون
برچسب
امام علی|قضاوت|مسجد کوفه|دکة القضاء
خلاصه پرسش
آیا «دکة القضاء» در مسجد کوفه واقعاً محل قضاوت امام علی(ع) بوده و آیا قضاوت در مسجد ایرادی ندارد؟
پرسش
منبع مطلب زیر چیست؟
1. محل رسمی و شناخته شده‌ای که برای قضاوت امیر مؤمنان علی(ع) ذکر شده «دکة القضاء» در مسجد کوفه است.
2. «دکة القضاء» محلی در وسط مسجد کوفه است که حضرت علی(ع) در آن به شکایات مردم رسیدگی کرده و درباره آن قضاوت کرده و حکم صادر می‌کردند.
3. البته امیر مؤمنان(ع) در محل‌ها و مکان‌های مختلفی و به مناسبت‌های متعددی در مورد اختلافات و موضوعات و مشکلات قضاوت کرده و حکم صادر کرده که محل‌های مخصوص و دارای نام خاص نبوده است.
پاسخ اجمالی
در بسیاری از منابع به مکانی به نام «دکة القضاء» اشاره شده که در میان مسجد کوفه قرار داشت و برخی در توصیف آن نوشته‌اند که این مکان در جایگاهی قرار دارد که هیچ سایه‌بانی بر روی آن نیست.[1] عنوان «دکة القضاء» و در کنار آن «دکة الطست» از گذشته برای این مکان مورد استفاده قرار می‌گرفت[2] و از نوشتارهای موجود در سده‌های مختلف تاریخی برمی‌آید که هم این نام و هم جایگاه آن، همان چیزی است که امروزه وجود دارد. [3]
با توجه به آنچه گفته شد، توضیحاتی را در این زمینه ارائه می‌کنیم:
1. از امام علی(ع) قضاوت‌های بسیاری حتی در زمان پیامبر(ص) نقل شده است.[4] بر این اساس، جایگاه قضاوت امام منحصر در این مکان نبوده است.
2. امام علی(ع) در این مکان، علاوه بر قضاوت به امور دیگری نیز می‌پرداخت، چنان‌که در روایتی می‌خوانیم: «حضرتشان بر دکة القضاء نشسته بود که مردی به نام صفوان بن اکحل نزد او آمده و گفت: من از شیعیان شما هستم و گناهانی انجام داده‌ام و می‌خواهم با نشان دادن راه بخشش مرا پاک گردانی...».[5]
3. مسجد کوفه از جمله اماکن مقدس اسلامی به شمار می‌آید که نمادها و مزارهای مختلفی در داخل و پیرامون آن وجود دارد که برای بیشتر آنها - از جمله همین دکة القضاء - اعمال مشخص و معیّنی در منابع ذکر شده است.[6]
4. مسئله‌ای در منابع فقهی مورد بررسی قرار گرفته که آیا انجام قضاوت در مسجد کراهت دارد یا نه؟ برخی از فقها از وجود چنین مکانی در مسجد کوفه - که در آنجا امام به قضاوت می‌پرداخت – برداشت کرده‌اند که قضاوت در مسجد کراهتی ندارد.[7]
با توجه به آنچه گفته شد، توضیحاتی را در این زمینه ارائه می‌کنیم:
1. از امام علی(ع) قضاوت‌های بسیاری حتی در زمان پیامبر(ص) نقل شده است.[4] بر این اساس، جایگاه قضاوت امام منحصر در این مکان نبوده است.
2. امام علی(ع) در این مکان، علاوه بر قضاوت به امور دیگری نیز می‌پرداخت، چنان‌که در روایتی می‌خوانیم: «حضرتشان بر دکة القضاء نشسته بود که مردی به نام صفوان بن اکحل نزد او آمده و گفت: من از شیعیان شما هستم و گناهانی انجام داده‌ام و می‌خواهم با نشان دادن راه بخشش مرا پاک گردانی...».[5]
3. مسجد کوفه از جمله اماکن مقدس اسلامی به شمار می‌آید که نمادها و مزارهای مختلفی در داخل و پیرامون آن وجود دارد که برای بیشتر آنها - از جمله همین دکة القضاء - اعمال مشخص و معیّنی در منابع ذکر شده است.[6]
4. مسئله‌ای در منابع فقهی مورد بررسی قرار گرفته که آیا انجام قضاوت در مسجد کراهت دارد یا نه؟ برخی از فقها از وجود چنین مکانی در مسجد کوفه - که در آنجا امام به قضاوت می‌پرداخت – برداشت کرده‌اند که قضاوت در مسجد کراهتی ندارد.[7]
[1]. ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محقق، مصحح، موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، ج 2، ص 157، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
[2]. طبری آملی، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة(ع)، محقق، مصحح، اسدی، باسم محمد، ص 134، قم، دلیل ما، چاپ اول، 1427ق.
[3]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، محقق، مصحح، خراسانی، علی، شهرستانی، سید جواد، طه نجف، مهدی، عراقی، مجتبی، ج 6، ص 211، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1407ق.(قرن پنجم)؛ علامه حلّی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 3، ص 92، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.(قرن هفتم)؛ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 7، ص 507، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، چاپ اول، 1406ق.(قرن یازدهم). و ...
[4]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 197، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[5]. ابن شاذان قمی، أبو الفضل سدیدالدین، الفضائل، ص 74، قم، منشورات الرضی، چاپ دوم، 1363ش.
[6]. ر. ک: ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 176، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق؛ عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الأئمة(ع)، ص 252، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1410ق.
[7]. فخر المحققین حلّی، محمد بن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، بروجردی، عبدالرحیم، ج 4، ص 310، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول، 1387ق؛ ابن براج طرابلسی، قاضی عبد العزیز، المهذب، ج 2، ص 592، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1406ق.