کد سایت
fa63133
کد بایگانی
77567
نمایه
معنای ترجیح بلا مرجح
خلاصه پرسش
معنای «ترجیح بلا مرجح» چیست؟
پرسش
«ترجیح بلا مرجح» چیست؟
پاسخ اجمالی
«ترجیح»؛ یعنى رجحان، برترى و امتیاز داشتن چیزى نسبت به چیز دیگر. این اصطلاح گاهى در فلسفه به کار می‌رود و گاهى در فقه یا اصول(عالم اعتبار).
«بلا مرجح»؛ یعنی بدون جهت و علتی، چیزی ترجیح داده شود.[1]
الف. معنای ترجیح بلا مرجح در فلسفه: در فلسفه گفته می‌شود، ترجیح بدون مرجّح محال است.[2]
توضیح: هر فعل و اثرى که در حد قوّه و امکان باشد، نسبت آن به وجود و عدم، مساوى است و براى وجود آن، باید علّتى وجود داشته باشد و الّا اگر بدون دخالت علت و عاملى از مرحله قوه و امکان به مرحله وجود برسد، مستلزم محال است؛ زیرا در جاى خود ثابت شده است که هیچ معلولى بدون علّت؛ وجود پیدا نمی‌کند. این وجود اثر یا فعل ممکن، بدون دخالت علّت یا عامل را ترجیح بدون مرجّح گویند که محال و ممتنع است.
بنابراین، ترجیح بلا مرجح؛ یعنى فعل و اثرى بدون دخالت علّت و عاملى از مرحله قوه و امکان خارج شده و به وجود برسد که این یعنى تحقق معلول بدون علت.[3]
ب. معنای ترجیح بدون مرجّح در فقه و اصول(عالم اعتبار): یعنی اگر دو دلیل یا دو نظر با یکدیگر در تعارض باشند، چنانچه یکى از آنها مزیت و رجحانى داشته باشد، آن‌را مقدم می‌دارند، ولى اگر هیچ‌کدام از دو دلیل یا دو نظر، مزیّت و رجحانى نداشته باشد و یکى از آنها مقدم داشته شود، این ترجیح بدون مرجّح است که از نظر عقل قبیح و زشت است، هرچند در امور اعتبارى، ترجیح بدون مرجّح، مستلزم ممتنع و محال نخواهد شد.[4]
«بلا مرجح»؛ یعنی بدون جهت و علتی، چیزی ترجیح داده شود.[1]
الف. معنای ترجیح بلا مرجح در فلسفه: در فلسفه گفته می‌شود، ترجیح بدون مرجّح محال است.[2]
توضیح: هر فعل و اثرى که در حد قوّه و امکان باشد، نسبت آن به وجود و عدم، مساوى است و براى وجود آن، باید علّتى وجود داشته باشد و الّا اگر بدون دخالت علت و عاملى از مرحله قوه و امکان به مرحله وجود برسد، مستلزم محال است؛ زیرا در جاى خود ثابت شده است که هیچ معلولى بدون علّت؛ وجود پیدا نمی‌کند. این وجود اثر یا فعل ممکن، بدون دخالت علّت یا عامل را ترجیح بدون مرجّح گویند که محال و ممتنع است.
بنابراین، ترجیح بلا مرجح؛ یعنى فعل و اثرى بدون دخالت علّت و عاملى از مرحله قوه و امکان خارج شده و به وجود برسد که این یعنى تحقق معلول بدون علت.[3]
ب. معنای ترجیح بدون مرجّح در فقه و اصول(عالم اعتبار): یعنی اگر دو دلیل یا دو نظر با یکدیگر در تعارض باشند، چنانچه یکى از آنها مزیت و رجحانى داشته باشد، آن‌را مقدم می‌دارند، ولى اگر هیچ‌کدام از دو دلیل یا دو نظر، مزیّت و رجحانى نداشته باشد و یکى از آنها مقدم داشته شود، این ترجیح بدون مرجّح است که از نظر عقل قبیح و زشت است، هرچند در امور اعتبارى، ترجیح بدون مرجّح، مستلزم ممتنع و محال نخواهد شد.[4]
[1]. ملکی اصفهانی، مجتبی، فرهنگ اصطلاحات اصول، ج 1، ص 218، قم، نشر عالمه، 1379ش؛ ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص 138، تهران، نشر نی، 1387ش.
[2]. شمس الدین شهرزورى، رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة، ص 243، تهران، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، چاپ اول، 1383ش.
[3]. فرهنگ اصطلاحات اصول، ج 1، ص 218؛ فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص 138.
[4]. فرهنگ اصطلاحات اصول، ج 1، ص 218.