کد سایت
fa73936
کد بایگانی
90390
نمایه
بررسی حدیثی درباره علت حرمت شراب
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث,شراب
خلاصه پرسش
در روایتی می‌خوانیم که حرمت شراب تنها به خاطر پیامدهای منفی آن است وگرنه ویژگی خاصی در شراب نبوده و هرآنچه چنین تأثیری داشته باشد حرام است. بر این اساس، آیا کامپیوتر، موبایل و ... که برخی پیامدهای مشابه با مضرات شراب دارند نیز نباید حرام باشند؟!
پرسش
در حدیثی از امام موسی کاظم(ع) - در کتاب مفاتیح الحیاه- فرموده‌اند: «خدای متعال شراب را به سبب نام آن حرام نکرده است بلکه به سبب پیامد آن حرام کرد پس هر چیزی که همان اثر و پیامد را داشته باشد شراب است». در اینترنت تحقیق کردم و متوجه شدم شراب به قرنیه آسیب‌هایی را می‌رساند (علاوه بر بسیاری آسیب‌های دیگر). از آن‌جا که کامپیوتر و تلفن همراه و تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای نیز چنین آسیب‌هایی را دارند (آسیب‌هایی بر چشم و ذهن و...) آیا با توجه به این حدیث حکم شراب را دارند؟
پاسخ اجمالی
امام کاظم(ع) در این‌باره می‌فرماید: «خدای تبارک و تعالی، شراب را به سبب نام آن حرام نکرده است بلکه به سبب عاقبت و پیامد آن حرام کرد پس هر چیزی که همان عاقبت و پیامد را داشته باشد در حکم شراب است».[1]
همان‌طوری که در روایت آمده؛ علّت حرمت شراب، به دلیل آسیب‌هایی است که می‌رساند، امّا در این حدیث، تمام آسیب‌هایی که موجب حرمت شراب شده، بیان نشده است. بله اگر بدانیم که چیزی، بیشتر پیامدها و آثار منفی شراب – و در رأس آن مستی و بیهوشی[2] - را داشته باشد، آن چیز نیز مانند شراب حرام خواهد بود.
به دیگر سخن؛ اگر علت تامه حکمی را بدست آوریم در این صورت اگر همان علت در یک موردی دیگر یافت شود آن حکم به آن سرایت خواهد نمود، امّا اگر علت تامه نباشد بلکه ناقصه و یا بعض العلة باشد در این صورت حکم سرایت نمی‌کند.
در مورد سؤال؛ اگر شراب برای قرنیه ضرر داشته باشد، امّا مشخص نیست که آیا این ضرر شراب نیز در حرمت آن نقش داشته یا نه؟ که چون چنین قطعیتی وجود ندارد، نمی‌توان حکم آن را به اموری چون کامپیوتر و موبایل سرایت داد.
همان‌طوری که در روایت آمده؛ علّت حرمت شراب، به دلیل آسیب‌هایی است که می‌رساند، امّا در این حدیث، تمام آسیب‌هایی که موجب حرمت شراب شده، بیان نشده است. بله اگر بدانیم که چیزی، بیشتر پیامدها و آثار منفی شراب – و در رأس آن مستی و بیهوشی[2] - را داشته باشد، آن چیز نیز مانند شراب حرام خواهد بود.
به دیگر سخن؛ اگر علت تامه حکمی را بدست آوریم در این صورت اگر همان علت در یک موردی دیگر یافت شود آن حکم به آن سرایت خواهد نمود، امّا اگر علت تامه نباشد بلکه ناقصه و یا بعض العلة باشد در این صورت حکم سرایت نمی‌کند.
در مورد سؤال؛ اگر شراب برای قرنیه ضرر داشته باشد، امّا مشخص نیست که آیا این ضرر شراب نیز در حرمت آن نقش داشته یا نه؟ که چون چنین قطعیتی وجود ندارد، نمی‌توان حکم آن را به اموری چون کامپیوتر و موبایل سرایت داد.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 6، ص 412، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. ر. ک: علامه حلّی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج 3، ص 219، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، 1412ق؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج 12، ص 72، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1413ق؛ طباطبایی حائری، سید علی، ریاض المسائل، ج 13، ص 438، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1418ق.