بر اساس آیات قرآن کریم تمام موجودات از نظر تکوین و وجودی تسلیم در برابر خداوند هستند؛ یعنی به طور طبیعی و جبری در برابر قوانین نظام هستی، قوانینی که خداوند مقرر کرده است تسلیم امر پروردگار می باشند؛[1] از این نظر به تمام موجودات می‌توان گفت مسلمان هستند؛ چند مسلمان اصطلاحی نیستند یعنی نمی‌توان گفت آنها متدین به دین اسلام هستند؛ بلکه حتی اسلامِ به معنای خضوع عبادی را نیز بر آنان نمی‌توان اطلاق کرد.[2]
به این نکته نیز باید توجه داشت تسلیم تکوینی حتی با کراهت نیز سازگار است؛ قرآن کریم می فرماید: «آیا آنها غیر از آیین خدا مى‏طلبند؟! و تمام کسانى که در آسمانها و زمین هستند، از روى اختیار یا از روى اجبار، در برابرِ (فرمان) او تسلیمند، و همه به سوى او بازگردانده مى‏شوند».[3] « هر که در آسمانها و زمین است با همه آثار وجودیش به رغبت و اشتیاق و به اکراه و الزام، شب و روز به سجده (و طاعت) خدا مشغول است».[4]
مراد از طوع و رغبت رضایت موجودات به خواسته خدا در مورد خویش است؛ در صورتى که خداى تعالى چیزى در باره آنان خواسته باشد که دوستش بدارند؛ منظور از کراهت این است که آنچه خدا در مورد ایشان خواسته، نخواهند و از آنان کراهت داشته باشند، نظیر مرگ و میر، فقر و بیمارى، و امثال آن.[5]
البته در برخی از روایات در مورد پذیرش و یا عدم پذیرش ولایت امام علی(ع) و اهل بیت(ع) مطالبی آمده است[6] که گذشته از ضغف سندی[7] از نظر محتوی نیز مشکل دارد زیرا به نوعی معارض دارد؛[8] با صرف نظر از این اشکالات در توجیه این دسته از روایات می‌توان گفت شاید مقصود از این روایات بیان نوعی توازن و تعادل بین نیروهای خیر و شر باشد. توضیح این که خداوند چنین مقدر کرده است که انسان مسیر کمال خود را از راه انتخاب آزاد و اختیار طی کند؛ از این رو باید بین نیروهای دعوت کننده و کمک کننده به خیر و شر در جهان هستی به نوعی توازن برقرار باشد.[9]

---