اصطلاح «قُدِّسَ سِرُّه» دعا برای افرادی است که از دنیا رفتند و معمولاً پس از ذکر نام آنها بیان میشود؛ نظیر سایر جملات دعای در این زمینه؛ مانند: «سلام الله علیه»، «رحمة الله علیه»، «اعلی الله مقامه» و ... .
«قدّس» به معنای پاکیزگی، طهارت است.[1] وقتی گفته میشود: قدّس اللّهُ فلاناً تَقْدِیساً؛ یعنی خدا، فلانى را پاک و مبارک گرداند.[2] اما «سرّ» به معنای امر پنهان و مخفی است.[3]
در این عبارت کلمه «قدِس» از نظر ادبی فعل ماضی مجهول از باب تفعیل است، ولی در اینجا در معنای دعا به کار رفته و معنایش این است: «پاک و مطهر و مقدس باد». و کلمه «سرّ» به معنای درون و باطن است. و معنای این جمله روی هم رفته چنین است: درون و باطن و روح این انسان از دنیا رفته، پاک و مطهر باد.
این جمله در زبان عرب برای یاد خیر از اموات و طلب آرامش و پاکی روح و مغفرت برای آنها است. با عبارت فارسی: «خدا رحمتش کند»، «روحش شاد» و «روانش قرین آرامش باد» معادل و هم معنا است و در واقع نوعی دعا و طلب غفران و رحمت برای اموات به شمار میرود.
[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 6، ص 168، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[2]. مهیار، رضا، فرهنگ أبجدی عربی- فارسی، ص 247.
[3]. لسان العرب، ج 4، ص 356 .