کد سایت
id24749
کد بایگانی
75219
نمایه
قبیله بنی‌تمیم
طبقه بندی موضوعی
تاریخ
خلاصه پرسش
در تاریخ از دو قبیله «بنی‌تمیم» و «بنی تیم» یاد شده است. آیا آنها دو قبیله مختلف بودند یا دو نام برای یک قبیله؟ با فرض تعدد، ابوبکر(خلیفه اول) از کدامشان بود؟
پرسش
بنی‌تمیم چه کسانی بودند و در کدام سرزمین زندگی می‌کردند؟
پاسخ اجمالی
قبیله «بنی‌تمیم» منسوب به شخصی به نام «تمیم بن مر بن أد بن طابخة»[1] است که از مادری به نام «حوأب» به دنیا آمده بود.[2] این قبیله جزو عدنانی‌ها[3] محسوب می‌شدند[4] و در نجد ساکن بودند.[5]
از سه فرزند «تمیم بن مر»، به نام‌های «حارث»، «عمرو» و «زید مناة»، قبائلی به وجود آمد.[6]
از افراد مشهور این قبیله در عرب جاهلی، «امرؤ القیس» از بهترین و مشهورترین شاعران عرب، می‌باشد.[7]
قبیله «بنی‌تمیم» از بزرگ‌ترین قبائل عرب بوده که تیره‌های بسیار زیادی را در خود جای داده بود.[8] این جمعیت بزرگ در شهرهای مختلفی از نجد و بصره تا اطراف کوفه امروزی پراکنده بوده‌اند.[9]
روزهای مشهوری در عرب جاهلی وجود داشته که منسوب به این قبیله بوده است.[10]
علاوه بر این؛ جنگ‌های بزرگی نیز وجود داشته که «بنی‌تمیم» در آن پیروز شدند؛ از جمله جنگ «نسّار» که از بزرگ‌ترین جنگ‌های عرب بود.[11]
آنچه از ظاهر نقل‌های تاریخی برمی‌آید آن است که در آغاز بعثت پیامبر(ص)، این قبیله حضور چندانی در شهر مکه نداشته و به همین جهت در میان اصحاب حضرتشان، فرد شاخص و مهمی از این قبیله بسیار بزرگ وجود ندارد؛ هر چند که در تاریخ از تعدادی بنی‌تمیم مانند خباب بن ارت،[12] و واقد بن عبدالله[13] به عنوان صحابه یاد شده است.
در این‌جا باید توجه داشت که قبیله «بنی‌تمیم» غیر از قبیله «بنی‌تِیم» است. هرچند در برخی منابع تاریخی به دلیل اشتباهات نوشتاری و یا چاپی، به‌جای «تمیم»، «تِیم» به‌کار رفته است.[14] قبیله «بنی‌تِیم» منسوب به «تیم بن مرة بن کعب بن لؤی»[15] است که از جمله قبائل «قریش» بوده[16] و طبیعتاً در مکه زندگی می‌کردند. آنها با این‌که از تیره‌های مهم قریش مانند «بنی‌مخزوم»، «بنی‌هاشم»، «بنی‌امیه» و... به شمار نمی‌آمدند، اما از این قبیله، چهره‌های مهم و تأثیرگذاری در میان اصحاب پیامبر(ص) وجود داشتند که یکی از آنان خلیفه اول ابوبکر بن ابی قحافه بود.
از سه فرزند «تمیم بن مر»، به نام‌های «حارث»، «عمرو» و «زید مناة»، قبائلی به وجود آمد.[6]
از افراد مشهور این قبیله در عرب جاهلی، «امرؤ القیس» از بهترین و مشهورترین شاعران عرب، می‌باشد.[7]
قبیله «بنی‌تمیم» از بزرگ‌ترین قبائل عرب بوده که تیره‌های بسیار زیادی را در خود جای داده بود.[8] این جمعیت بزرگ در شهرهای مختلفی از نجد و بصره تا اطراف کوفه امروزی پراکنده بوده‌اند.[9]
روزهای مشهوری در عرب جاهلی وجود داشته که منسوب به این قبیله بوده است.[10]
علاوه بر این؛ جنگ‌های بزرگی نیز وجود داشته که «بنی‌تمیم» در آن پیروز شدند؛ از جمله جنگ «نسّار» که از بزرگ‌ترین جنگ‌های عرب بود.[11]
آنچه از ظاهر نقل‌های تاریخی برمی‌آید آن است که در آغاز بعثت پیامبر(ص)، این قبیله حضور چندانی در شهر مکه نداشته و به همین جهت در میان اصحاب حضرتشان، فرد شاخص و مهمی از این قبیله بسیار بزرگ وجود ندارد؛ هر چند که در تاریخ از تعدادی بنی‌تمیم مانند خباب بن ارت،[12] و واقد بن عبدالله[13] به عنوان صحابه یاد شده است.
در این‌جا باید توجه داشت که قبیله «بنی‌تمیم» غیر از قبیله «بنی‌تِیم» است. هرچند در برخی منابع تاریخی به دلیل اشتباهات نوشتاری و یا چاپی، به‌جای «تمیم»، «تِیم» به‌کار رفته است.[14] قبیله «بنی‌تِیم» منسوب به «تیم بن مرة بن کعب بن لؤی»[15] است که از جمله قبائل «قریش» بوده[16] و طبیعتاً در مکه زندگی می‌کردند. آنها با این‌که از تیره‌های مهم قریش مانند «بنی‌مخزوم»، «بنی‌هاشم»، «بنی‌امیه» و... به شمار نمی‌آمدند، اما از این قبیله، چهره‌های مهم و تأثیرگذاری در میان اصحاب پیامبر(ص) وجود داشتند که یکی از آنان خلیفه اول ابوبکر بن ابی قحافه بود.
[1]. زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج 2، ص 87، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م.
[2]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 12، ص 7، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، 1417ق.
[3]. از اجداد بزرگ عرب که جد پیامبر نیز می‌رسد؛ برای اطلاعات بیشتر ر.ک:
478؛ برشمردن انساب پیامبر اکرم (ص)
478؛ برشمردن انساب پیامبر اکرم (ص)
[4]. کحالة، عمر رضا، معجم قبائل العرب القدیمة و الحدیثة، ج 1، ص 126، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ هفتم، 1414ق.
[5]. ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر(تاریخ ابن خلدون)، تحقیق، شحادة، خلیل، ج 2، ص 378، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، 1408ق.
[6]. ابن حزم اندلسی، علی بن احمد، جمهرة أنساب العرب، ص 207، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1403ق.
[7]. معجم قبائل العرب، ج 1، ص 41.
[8]. برای نمونه ر.ک: جمهرة أنساب العرب، ص 207 - 233.
[9]. دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر(تاریخ ابن خلدون)، ج 2، ص 377.
[10]. یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج 1، ص 229، بیروت، دار صادر، چاپ اول، بی‌تا.
[11]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج 1،ص 617، بیروت، دار صادر، 1385ق.
[12]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 2، ص 221، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.
[13]. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 7، ص 51، بیروت، دارالفکر، 1407ق.
[14]. تمیمی سمعانى، عبدالکریم بن محمد بن منصور، الأنساب، تحقیق، معلمى، عبدالرحمن بن یحیى، ج 13، ص 23، حیدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول، 1382ق؛ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق، بجاوی، علی محمد، ج 4، ص 1614، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، 1412ق.
[15]. مقریزی، تقی الدین، امتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق، نمیسی، محمد عبدالحمید، ج 6، ص 141، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق.
[16]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 3، ص 208، بیروت، دارالفکر، 1409ق.