Kur’an-ı Kerim’de ve rivayetlerde, günahkâr bir topluma azabın gelmesinin gecikmesi veya tümüyle uzaklaşmasının bazı nedenlerine değinilmiştir. Aşağıda onlardan birkaçını örnek olarak getiryoruz:
1- Peygamberin ve İstiğfar edenlerin varlığı: ‘Oysa sen içlerinde oldukça onları azaplandırmaz ve yine bağışlanma dilerlerken Allah onlara azap vermez.’[1]
Ayet, Nazr b. Hars hakkında nazil olmuştur. O, hidayet yerine taş nazil olmasını istemişti.[2] Bu ayet halkın içinde iki sebebin (Peygamberin ve bağışlanma dileyenlerin) olmasından dolayı Allah’ın onlara azap etmeyeceğini açıkca buyurmaktadır.
2- Müminlerin canını korumak: ‘(Müminler ve kafirler Mekke’de) Birbirlerinden seçilip ayrılmış olsalardı, onlardan kafir olanları elbette acı bir azapla azaplandırırdık.’[3]
3- Toplumda Zayıfların Varlığı: İmam Rıza (a.s) buyuruyor: ‘Şüphesiz her akşam ve sabah Allah’ın bir meleği şöyle seslenir: Ey Allah’ın kulları! Sakinleşin ve günahlârdan uzak durun. Otlayan hayvanlar, süt emen çocuklar ve rüku halinde ki yaşlılar olmasaydı size öyle bir azap gelirdi ki ezilip dağılırdınız.’[4]
4- Allah için dost olmak, camileri abad etmek ve sabahları istiğfar etmek: İmam Sadık (a.s) babası İmam Bakır’ın (a.s) şöyle buyurduğunu nakleder: ‘Allah, yeryüzü ehline azap etmeyi istese der ki: Benim (rızam) için birbirleriyle dost olanlar, camileri abad edenler ve sabahları benden bağışlanma dileyenler olmasaydı kesinlikle azabımı onlara nazil ederdim.’[5]
[1] -Enfal/33
[2] -Tabersi, Fazl b. Hasan, Mecmau’l Beyan Fi-Tefsiri’l-Kur’an, c.8, s.453, İntişarat-ı Nasır Hüsrev, Tahran, HŞ.1372.
[3] -Fetih/25
[4] -Kuleyni, Muhammed b. Yakup, Kafi, c.2, s.276, Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, Tahran, HŞ.1365
[5] -İbn-i Babevyh, Muhammed b. Ali, Sevabu’l-A’mal ve İkabu’l-A’mal, s.177, Daru’ş-Şerifi’r-Raziyyi Li’n-Naşr, Kum, HK.1406