بازدید
8963
آخرین بروزرسانی: 1397/02/24
کد سایت fa83729 کد بایگانی 101620 نمایه منبع سخن «الشام الشام الشام» از امام سجاد(ع)
گروه بندی اصطلاحات چهارده معصوم
خلاصه پرسش
آیا امام سجاد(ع) در پاسخ به این پرسش که سخت‌ترین زمانی که در قیام عاشورا و رخدادهای بعد از آن گذراندید کجا بود، سه بار فرمودند «الشام الشام الشام»؟
پرسش
آیا این کلام امام سجاد(ع) که از ایشان درباره سخت‌ترین مواقع بعد از حادثه عاشورا سؤال شد و ایشان سه مرتبه فرمودند: «الشام الشام الشام»، در منابع معتبر نقل شده است؟
پاسخ اجمالی
واضح است که ایام اسارت، دشوارترین روزها است، بویژه اگر زنان و کودکان اسیری همراه فرد باشند که او را سرپرست خود ‌دانسته  و انسان علاوه بر رنج اسارت خویش، باید بخشی از درد و رنج آنان را نیز بر دوش بکشد. به همین دلیل، اگر ایام اسارت خاندان اهل‌بیت(ع) در شام را از دشوارترین زمان‌هایی بدانیم که بر آن مظلومان - بویژه امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) - گذشت، سخنی به گزافه نگفته‌ایم.
اما در ارتباط با گزارش موجود در پرسش و منسوب بودن به امام سجاد(ع) باید گفت؛ بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ این گزارش تنها در کتاب متأخر «عُنوان الکلام فی شرح أدعیة الصیام‏»، تألیف محمد باقر فشارکی اصفهانی(متوفای 1314ق) مشاهده شد،[1] و این سخن - و یا مشابه آن‌را - در منابع قبل از آن نیافتیم.
این کتاب، مجموعه سخنرانی‌های مؤلف درباره دعاهای روزانه ماه رمضان و ذکر فضایل و مصائب اهل‌بیت(ع) است.[2] این اثر به سبب روضه‌های موجود در آن شهرت یافته، ولی متأسفانه به منبع و مستند این روضه‌ها اشاره نشده است؛ از این‌رو برخی گزارش‌های موجود در این کتاب، چندان قابل اعتماد نیست.[3]
 

[1]. فشارکی، محمد باقر، عنوان الکلام فی شرح أدعیة الصیام، ص 118، تهران، کتابفروشی اسلامیه، بی‌تا.
[2]. آقا بزرگ تهرانی‏، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج ‏15، ص 353، قم، اسماعیلیان‏، 1408ق.
[3]. ر. ک: فاطمی، سید حسن، منابع تحریف‌گستر در حادثه عاشورا، نشریه کتاب‌های اسلامی، تابستان 1383، شماره 17.