«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَنْ أَرَادَ الْبَقَاءَ وَ لَا بَقَاءَ فَلْیبَاکرِ الْغَدَاءَ وَ لْیجَوِّدِ الْحِذَاءَ وَ لْیخَفِّفِ الرِّدَاءَ وَ لْیقِلَّ مُجَامَعَةَ النِّسَاءِ. قِیلَ: یا رَسُولَ اللَّهِ! وَ مَا خِفَّةُ الرِّدَاءِ؟ قَالَ: قِلَّةُ الدَّین»؛[1]
از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: هر کس دوست‌دار بقا و جاوادانگی است، با آن‌که جاودانگی وجود ندارد، صبح زود غذا بخورد، و کفش خوب بپوشد، ردا و روپوش خود را کم و کوتاه کند و آمیزش کمتر داشته باشد. پرسیدند منظور از کم و کوتاه کردن روپوش چیست؟ پیامبر(ص) فرمود: منظور کم‌کردن قرض است.
مشابه این روایت از امام علی(ع) هم نقل شده است.[2]
مجلسی(ره) در شرح کوتاه کردن رداء و پوشش و ارتباط آن با کم کردن قرض می‌گوید: ممکن است مقصود پیامبر(ص) از کوتاه‌کردن پوشش، همان معنای ظاهری بوده، یا معنایی اعم مراد حضرتشان بوده است. اما هنگامی که پرسشگر توضیح می‌خواهد، پیامبر(ص) مهم‌ترین مصداق آن، یعنی کم‌کردن قرض را بیان می‌کند؛ زیرا غم حاصل از قرض از بزرگ‌‌ترین اندوه‌هایی است که روح انسان را درگیر خود می‌کند. [3]
ایشان در مورد آمیزش کمتر نیز معتقد است که منظور روایت، نهی از افراط در این زمینه است، و گرنه آمیزش همراه با میانه‌روی کراهت ندارد، بلکه مستحب است؛ و یا منظور ارشاد به یک حکم طبیعی است که آمیزش کمتر موجب طولانی شدن عمر می‌شود و دلیل استحباب آن نیست.[4]
روشن است که منظور از عدم جاودانگی در این روایات، دائمی و جاویدان نبودن زندگی دنیا است؛ چون موضوع این روایات، امور دنیایی است، و گرنه واضح است که زندگی آخرت جاویدان است و پایان ندارد.
به بیان دیگر، منظور این دسته از روایات آن است دنیا چون محل گذر و خاک‌دان محدودی است -چون جسمانی است و از جمله خواص امور جسمانی محدودیت است-، نمی‌توان جاودانگی را در آن جست‌وجو نمود؛ اما روح چون موجودی ملکوتی و فرا زمانی است، هم طالب ابدیت است و هم ابدیت را در عالم آخرت تجربه می‌کند.[5]
[1]. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 555، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[2]. ابن بابویه، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع) ، ج 2، ص 39، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.
[3]. مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج 9، ص 235، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ دوم، 1406ق.
[4]. همان.
[5]. ر. ک: «جاودانگی انسان و تجربه آن در دنیا»، 45؛ «قیامت و جاودانگی»، 1151؛ «ابدیت در بهشت و جهنم»، 91701.