بر اساس روایات وارده از پیشوایان دین، چگونگی بروز و ظهور خشم و غضب در افراد عاقل و جاهل یکسان نیست.
در همین راستا و در یکی از این روایات، امام علی(ع) میفرماید:
«غَضَبُ الْجَاهِلِ فِی قَوْلِهِ وَ غَضَبُ الْعَاقِلِ فِی فِعْلِهِ»؛[1] خشم نادان در گفتار خشم دانا در رفتار او آشکار میشود.
معنای این سخن امام(ع) آن است که افراد نادان هنگامی که خشمگین میشوند زود از کوره دررفته و به پرخاشگری میپردازند و بیدرنگ هرآنچه در دل دارند را با بیان و زبان ابراز میکنند، ولی فرد دانا با رفتار خود خشمش را نشان میدهد. به عبارت دیگر، واکنش فرد دانا در برابر آنچه او را خشمگین کرده، بر اساس یک سلسله تصمیمگیریهای سنجیده صورت میگیرد؛ در نتیجه خشم او به برخی رفتارهای منطقی و مفید ختم میشود، در حالی که خشم نادان به گونهای است که شاید خودش و یا دیگرانی که نقشی نداشتهاند را دچار آسیب نماید و خود هیچ نفعی نیز از خشمش نبرد.
[1]. کراجکی، محمد بن علی، کنز الفوائد، محقق، مصحح، نعمة، عبد الله، ج 1، ص 199، قم، دارالذخائر، چاپ اول، 1410ق؛ ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغة، محقق، مصحح، ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج 20، ص 285، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق.