اصطلاح «الکاسب حبیب الله»، عبارت معروفی است که امروزه آن‌را بسیار می‌شنویم. با جست‌وجویی که داشتیم، این عبارت را دقیقا با همین کلمات در منابع روایی نیافتیم، مگر در برخی از منابع متأخر که بدون انتساب به معصوم(ع)، کاسب را حبیب خدا معرفی نموده‌اند.[1] البته صرف نظر از الفاظ و کلمات، این محتوا و مضمون را با الفاظ و عباراتی دیگر در منابع دینی می‌بینیم:
- رسول خدا(ص) فرمود: «الکاد على عیاله کالمجاهد فی سبیل الله...»؛[2] تلاش کننده بر عیال (زن و فرزندش) مانند مجاهد در راه خدا است. (همان‌گونه که خدا مجاهد در راه خدا را دوست دارد، سعی کننده برای زن و فرزند را نیز دوست دارد).
مشابه این روایت از امام صادق(ع) نیز وارد شده است.[3]
- رسول خدا(ص) فرمود: «عبادت هفتاد بخش دارد که بهترین آنها طلب روزی حلال است».[4]
- امام علی(ع) فرمود: «إنّ اللَّه عزّ و جلّ یحبّ المحترف الأمین»؛[5] خداى بزرگ پیشهور امین را دوست مىدارد.
شاید با توجه به همین روایات، مولوی این‌گونه سروده است:
«رمز الکاسب حبیب اللَّه شنو از توکل در سبب کاهل مشو».[6]
و شاید همین نقل به معنا، موجب شهرت‌یافتن این عبارت به عنوان روایت شده باشد.
با این وجود، اگر در روایات موجود در منابع کهن به عبارتی کاملا مشابه با عبارت موجود در پرسش دست یافتیم، این پاسخ را ویرایش خواهیم نمود.
[1]. محقق سبزواری، شرح الاسماء الحسنی، محقق، حبیبی، نجف‌قلی، ص 661، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، 1372ش.
[2]. علی بن موسی (امام هشتم)، الفقه المنسوب للإمام الرضا(ع)، ص 208، مشهد، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1406ق.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 5، ص 88، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. همان، ص 78.
[5]. همان، ص 113.
[6]. مولانا جلال الدین محمد بلخی( مولوی)، مثنوی معنوی، محقق، مصحح، توفیق، سبحانی، ص 39، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1373ش.