سلام کردن اولین مرحله برای ارتباط سالم بین دو انسان است که حاوی پیامهای متعددی از قبیل دوستی، صمیمیت، محبت، تواضع، دعای خیر و ... است. بر همین اساس، طبیعی است که علاوه بر اسلام، در ادیان الهی دیگر و حتی در جوامع غیر دینی نیز سلام کردن به سبکهای گوناگون وجود داشته باشد. به همین دلیل باید گفت مصداقهای مختلفی از سلام در میان اقوام و ملتهای پیش از اسلام نیز سابقه دارد. آیاتی از قرآن و نیز برخی روایات، نشاندهنده وجود این سنت در ادیان الهی پیشین است:
- حضرت آدم(ع)
بر اساس روایتی، خدای متعال به حضرت آدم(ع) فرمود تا بر فرشتگان سلام فرستاده و بگوید: «السَّلَامُ عَلَیکمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ». ایشان نیز دستور خدا را انجام داد. ملائکه در جواب وی گفتند: «عَلَیک السَّلَامُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ». به دنبال آن بود که خدا به آدم(ع) فرمود: «این تحیت تو و فرزندانت تا پایان دنیا است».[1]
- حضرت نوح(ع)
بر اساس آیات قرآن در زمان حضرت نوح(ع) از این تحیت استفاده میشد:
«قیلَ یا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَکاتٍ عَلَیک وَ عَلی أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَک ...»؛[2] (به نوح) گفته شد: «ای نوح، با سلامی از ناحیه ما و برکاتی بر تو و بر امتهایی که با تو هستند، فرود آی...» .
- حضرت ابراهیم(ع)
در چند آیه از قرآن تصریح شده است که حضرت ابراهیم(ع) از این نوع تحیت استفاده نموده است:
وقتی فرستادگان الهی برای دادن بشارت خدمت ابراهیم(ع) رسیدند، بر او سلام کردند: «وَ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلَنا ابراهیم بِالْبُشری قالُوا سَلاماً قالَ سَلامٌ...»؛[3] و فرستادگان ما [فرشتگان] برای ابراهیم(ع) بشارت آوردند و گفتند: «سلام!» (او نیز در پاسخ آنان) گفت: «سلام».
و یا وقتی که مهمانان آن حضرت(ع) بر وی وارد شده و به او سلام کردند.[4] حضرت نیز جواب سلام آنان را داد: «إِذْ دَخَلُوا عَلَیهِ فَقالُوا سَلاماً قالَ سَلامٌ...»؛[5] وقتی(مهمانان) نزد ابراهیم(ع) آمدند؛ سلام گفتند. (آن حضرت(ع) نیز) گفت: «سلام...»
همچنین حضرت ابراهیم(ع) به عموی خود فرمود: «سَلامٌ عَلَیک سَأَسْتَغْفِرُ لَک رَبِّی إِنَّهُ کانَ بی حَفِیا»؛[6] سلام بر تو! من به زودی برای تو از پروردگارم تقاضای عفو میکنم؛ چرا که او همواره نسبت به من مهربان بوده است.
[1]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 1، ص 102، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.
[2]. هود، 48.
[3]. هود، 69.
[4]. ذاریات، 24.
[5]. ذاریات، 25.
[6]. مریم، 47.