خلقت خفاش یکی از عجایب آفرینش است و ائمه(ع) نیز به همین دلیل به بیان برخی ویژگی‌های این جانور - به‌گونه‌ای منحصر به فرد - اشاره فرموده و آن‌را نشانی از عظمت آفریننده‌ای دانسته‌اند که بدون هیچ الگویی می‌تواند چنین آفریدگان عجیبی داشته باشد.

1. امام علی(ع):

از ریزه‌کاری‌های صنعت و شگفتی‌هاى آفرینش خداوند، اسرار پیچیده حکمت‌آمیزى است که در این خفاش‌ها به ما نشان‌ داده است. خفاش‌هایى که روشنى روز که همه‌جا را روشن می‌کند، چشم آنها را می‌‏بندد، و تاریکى شب که دیده هر زنده‌‏اى را می‌‏بندد، چشم آنها را باز می‌‏کند! و این‌که چگونه چشمانشان توانایی استفاده از نور آفتاب درخشان را ندارند تا به مسیرهای مورد نظر راهنمایى شده، و در پرتو خورشید به جاهایی که می‌شناسند برسند، و چگونه خداوند درخشش خورشید را مانعی برایشان قرار داده تا در روشنایی نتوانند حرکت کنند و آنها را در طول روز در مخفی‌گاه‌هایی پنهان کرده تا به سمت روشنایی نروند! خفاش در روز پلک‌هایش را می‌بندد، و شب تار را بسان چراغی تصور می‌کند که با استفاده از آن به دنبال روزی می‌شتابد! سیاهی شب مانع دیدن آنها نشده و تاریکی شب مانع حرکتشان نمی‌شود، اما همین‌که خورشید، نقاب از چهره‌اش انداخته و روشنى روز آشکار شود، و نور آفتاب تا عمق لانه سوسمارها نفوذ کند، خفاش‌ها پلک‌ها را روى هم انداخته، و از آنچه شبانگاهان به دست آورده‏‌ بودند، تغذیه می‌کنند. منزه است خدایى که شب را براى آنها مانند روز و مایه روزی قرار داده، و روز را برایشان زمان آرامش و استراحت مقرر فرمود. همچنین خداوند به آنها بال‌هایى گوشتی داد تا هرگاه نیاز داشته باشند پرواز کنند، بال‌هایی مانند لاله‏‌هاى گوش‌ و بدون هیچ پر و چوبه پری! ولى در عوض، رگ‌های کاملا مشخصی را در بال‌هایشان می‌‏بینى! آنها دو بال دارند نه آنقدر نازک که هنگام پرواز پاره شوند، و نه آن‌چنان کلفت که سنگین شوند! آنها با آن‌که جوجه‌هایشان به آنها چسبیده و پناهنده شده‌اند، شب‌پره‌ها با آن‌که جوجه‌‏هایشان به آنان چسبیده شده و در پناهشان قرار گرفته‌اند، باز هم توانایی پرواز دارند! هر وقت مادر اوج بگیرد، جوجه‌ها هم اوج می‌گیرند و هرگاه مادر ارتفاعش را کاهش دهد، ارتفاع آٔنان نیز کاهش می‌یابد! و تا زمانی که استخوان‌بندی جوجه‌ها کامل نشده، بالهایشان قدرت پرواز را به‌ دست نیاورده و راه‌های زندگی مستقل و مجموعه نیازهای شخصی خود را نیاموخته‌اند، از مادرشان جدا نمی‌شوند! منزه است خدایى که پدیدآورنده هر موجودى است بدون این‌که شخص دیگری الگویی در اختیارش قرار داده باشد.[1]

2. امام صادق‌(ع):

خفاش به گونه‌ای عجیب آفریده شده است، آفرینشى ما بین پرندگان و چارپایان! اما باز به چارپایان(پستانداران) شبیه‌تر است،به دلیل آن‌که مانند آنها دو گوش بلند، دندان و پشم دارد؛ فرزند خود را می‌زاید و شیر می‌دهد؛ ادرار می‌کند و هر وقت بخواهد راه برود، روى چهار دست و پا راه می‌رود! تمام اینها برخلاف ویژگی‌های پرندگان است! او همچنین شبانگاه بیرون می‌آید و غذاى او از پروانه‌ها و دیگر حشرات مشابهی است که پرواز می‌کنند. البته بعضى به اشتباه گمان می‌‌کنند که شب‌پره غذا نمی‌خورد و غذایش فقط هوا است ولی به دو دلیل، چنین باوری درست نیست؛دلیل اول آن‌که از او ادرار و مدفوع خارج می‌شود که بدون خوردن غذا ممکن نیست. و دلیل دیگر این‌که او دندان دارد. اگر نیازی به غذاخوردن نداشت، داشتن دندان براى او بی‌فایده بود و می‌دانیم در آفرینش چیزى بدون هدف نیست.[2]

همان‌گونه که مشاهده کردید، این دو روایت به دنبال توضیح آفرینش شگفت‌انگیز شب‌پره است که تقریباً هیچ شباهتی با دیگر  پرندگان ندارد و به همین دلیل، جانورشناسان او را زیر مجموعه پستانداران قرار می‌دهند؛ زیرا:

1. بدن خفاش، پوشیده از مو است، در حالى که پرندگان چنان‌که از نامشان برمی‌آید پر دارند.
2. خفاش دندان دارد، در حالى که پرندگان منقار دارند.
3. بال‌هاى خفاش از پرده‌هاى نازک گوشتى تشکیل شده، در حالى که پرندگان چنین نیستند.
4. خفاش دو دست و دو پا دارد و روى زمین مانند چارپایان با دست‌ها و پاهایش راه می‌رود، حال آن‌که پرندگان چنین نیستند.
5. پرندگان از طریق تخم‌گذارى بچه‌دار می‌شوند، در حالى که خفاش باردار می‌شود و بچه به دنیا می‌آورد.
6. پرندگان نوزادان خود را با مواد غذایى مناسب با آنها سیر می‌‌کنند، ولى خفاش نوزاد خود را شیر می‌دهد، و... .[3]

با توجه به نمونه‌هایی که از سخنان ائمه(ع) در مورد خلقت عجیب خفاش بیان شد، هرچه در مورد این پرنده، بیشتر دقت کنیم اسرار شگفت‌انگیز بیشترى را خواهیم یافت و این بیان ائمه(ع)تنها برای پى‌بردن به عظمت خدایی است که این موجود استثنایى را براى قدرت‌نمایى آفریده است، اما تکامل داروینی - صرف نظر از درستی یا نادرستی آن - موضوعی نیست که در هیچ‌کدام از روایات به آنها تصریح و یا حتی اشاره شده باشد، و این‌که پرنده‌ای دارای برخی ویژگی‌های پستانداران باشد، به تنهایی اثبات‌کننده نظریه تکامل نیست.

[1]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 217- 218، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

وَ مِنْ لَطَائِفِ صَنْعَتِهِ وَ عَجَائِبِ خِلْقَتِهِ مَا أَرَانَا مِنْ غَوَامِضِ الْحِکْمَةِ فِی هَذِهِ الْخَفَافِیشِ الَّتِی یَقْبِضُهَا الضِّیَاءُ الْبَاسِطُ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ یَبْسُطُهَا الظَّلَامُ الْقَابِضُ لِکُلِّ حَیٍّ وَ کَیْفَ عَشِیَتْ أَعْیُنُهَا عَنْ أَنْ تَسْتَمِدَّ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِیئَةِ نُوراً تَهْتَدِی بِهِ فِی مَذَاهِبِهَا وَ تَتَّصِلُ بِعَلَانِیَةِ بُرْهَانِ الشَّمْسِ إِلَى مَعَارِفِهَا وَ رَدَعَهَا بِتَلَأْلُؤِ ضِیَائِهَا عَنِ الْمُضِیِّ فِی سُبُحَاتِ إِشْرَاقِهَا وَ أَکَنَّهَا فِی مَکَامِنِهَا عَنِ الذَّهَابِ فِی بُلَجِ ائْتِلَاقِهَا فَهِیَ مُسْدَلَةُ الْجُفُونِ بِالنَّهَارِ عَلَى حِدَاقِهَا وَ جَاعِلَةُ اللَّیْلِ سِرَاجاً تَسْتَدِلُّ بِهِ فِی الْتِمَاسِ أَرْزَاقِهَا فَلَا یَرُدُّ أَبْصَارَهَا إِسْدَافُ ظُلْمَتِهِ وَ لَا تَمْتَنِعُ مِنَ الْمُضِیِّ فِیهِ لِغَسَقِ دُجُنَّتِهِ فَإِذَا أَلْقَتِ الشَّمْسُ قِنَاعَهَا وَ بَدَتْ أَوْضَاحُ نَهَارِهَا وَ دَخَلَ مِنْ إِشْرَاقِ نُورِهَا عَلَى الضِّبَابِ فِی وِجَارِهَا أَطْبَقَتِ الْأَجْفَانَ عَلَى مَآقِیهَا وَ تَبَلَّغَتْ بِمَا اکْتَسَبَتْهُ مِنَ الْمَعَاشِ فِی ظُلَمِ لَیَالِیهَا سُبْحَانَ مَنْ جَعَلَ اللَّیْلَ لَهَا نَهَاراً وَ مَعَاشاً وَ النَّهَارَ سَکَناً وَ قَرَاراً وَ جَعَلَ لَهَا أَجْنِحَةً مِنْ لَحْمِهَا تَعْرُجُ بِهَا عِنْدَ الْحَاجَةِ إِلَى الطَّیَرَانِ کَأَنَّهَا شَظَایَا الْآذَانِ غَیْرَ ذَوَاتِ رِیشٍ وَ لَا قَصَبٍ إِلَّا أَنَّکَ تَرَى مَوَاضِعَ الْعُرُوقِ بَیِّنَةً أَعْلَاماً لَهَا جَنَاحَانِ لَمَّا یَرِقَّا فَیَنْشَقَّا وَ لَمْ یَغْلُظَا فَیَثْقُلَا تَطِیرُ وَ وَلَدُهَا لَاصِقٌ بِهَا لَاجِئٌ إِلَیْهَا یَقَعُ إِذَا وَقَعَتْ وَ یَرْتَفِعُ إِذَا ارْتَفَعَتْ لَا یُفَارِقُهَا حَتَّى تَشْتَدَّ أَرْکَانُهُ وَ یَحْمِلَهُ لِلنُّهُوضِ جَنَاحُهُ وَ یَعْرِفَ مَذَاهِبَ عَیْشِهِ وَ مَصَالِحَ نَفْسِهِ فَسُبْحَانَ الْبَارِئِ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلَى غَیْرِ مِثَالٍ خَلَا مِنْ غَیْرِه.

[2]. مفضل بن عمر، توحید المفضل، محقق، مصحح، مظفر، کاظم‏، داوری، ص 120- 121، قم، چاپ سوم، بی‌تا.

«خُلِقَ الْخُفَّاشُ خِلْقَةً عَجِیبَةً بَیْنَ خِلْقَةِ الطَّیْرِ وَ ذَوَاتِ الْأَرْبَعِ هُوَ إِلَى ذَوَاتِ الْأَرْبَعِ أَقْرَبُ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ ذُو أُذُنَیْنِ نَاشِزَتَیْنِ وَ أَسْنَانٍ وَ وَبَرٍ- وَ هُوَ یَلِدُ وِلَاداً وَ یَرْضِعُ وَ یَبُولُ وَ یَمْشِی إِذَا مَشَى عَلَى أَرْبَعٍ وَ کُلُّ هَذَا خِلَافُ صِفَةِ الطَّیْرِ ثُمَّ هُوَ أَیْضاً مِمَّا یَخْرُجُ بِاللَّیْلِ وَ یَتَقَوَّتُ بِمَا یَسْرِی فِی الْجَوِّ مِنَ الْفَرَاشِ وَ مَا أَشْبَهَهُ وَ قَدْ قَالَ قَائِلُونَ إِنَّهُ لَا طُعْمَ لِلْخُفَّاشِ وَ إِنَّ غِذَاءَهُ مِنَ النَّسِیمِ وَحْدَهُ وَ ذَلِکَ یَفْسُدُ وَ یَبْطُلُ مِنْ جِهَتَیْنِ أَحَدُهُمَا خُرُوجُ الثُّفْلِ وَ الْبَوْلِ مِنْهُ فَإِنَّ هَذَا لَا یَکُونُ مِنْ غَیْرِ طُعْمٍ وَ الْأُخْرَى أَنَّهُ ذُو أَسْنَانٍ وَ لَوْ کَانَ لَا یَطْعَمُ شَیْئاً لَمْ یَکُنْ لِلْأَسْنَانِ فِیهِ مَعْنًى وَ لَیْسَ فِی الْخِلْقَةِ شَیْ‏ءٌ لَا مَعْنَى لَهُ...»

[3]. ر. ک: دهخدا، علی اکبر، لغت‌نانه دهخدا، واژه «خفاش».