- «حانیه» از ریشه «ح ن و»، یعنى زن خیرخواه نسبت به همسر و فرزندان.
جزرى در بیان یکی از مصادیق این خیرخواهی می‌نویسد:
حانیه به زنى گفته می‌شود که همسرش از دنیا رفته، اما او از سر خیرخواهى و مهربانى، فرزندان را نگهداری نموده و از ازدواج مجدّد خوددارى میکند، و در همین زمینه حدیثی در باره زنان قریش نقل شده است که آنان خیرخواه براى فرزندان و رعایتکننده حال همسران‌اند.[1]
صاحب لسان العرب هم در این راستا می‌گوید: زنی که بعد از مرگ شوهرش (فرزندان را رها کرده) و همسر جدید برمی‌گزیند، «حانیه» نیست.[2]
البته مورد یاد شده تنها مصداق «حانیه» نبوده و این واژه شامل هر زنی خواهد بود که دلسوز خانواده‌اش باشد.
گفتنی است؛ «حانِیه» با «ح» یکی از القاب آسمانی حضرت زهرا(س) است.[3]
- اما «هانِیه» مؤنث «هانی» با «هـ»، از ماده «هنئ» به معنای گوارا و شیرین است.
نام‌های «هانی» و احتمالا «هانیه» در زبان عرب، به عنوان اسم و یا کنیه برخی افراد مورد استفاده قرار گرفته است. افرادی؛ مانند «هانی بن عروه»،[4] و «ام هانی» دختر ابوطالب و خواهر حضرت علی(ع) که با پیامبر اسلام(ص) قبل از فتح مکه بیعت کرد.[5]
اما در منابع معتبر، نام «هانیه» با «هـ» را به عنوان یکی از القاب حضرت زهرا(س) نیافتیم.[6]
[1]. جزری، ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج 1، ص 454، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ اول، 1367ش؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 43، ص 17، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 14، ص 203، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[3]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 3، ص 357، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[4]. ر. ک: «زندگی‌نامه هانی بن عروه».
[5]. مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع)، ج 3، ص 216، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1409ق.