کد سایت
fa50746
کد بایگانی
62385
نمایه
نرفتن حضرت علی(ع) به نماز صبح رسول الله(ص)
طبقه بندی موضوعی
حدیث,درایه الحدیث
برچسب
امام علی|نماز جماعت|نماز صبح
خلاصه پرسش
آیا امام علی(ع) روزی در نماز جماعت صبح پیامبر اسلام(ص) حاضر نشد و از طرف ایشان مورد توبیخ قرار گرفت؟!
پرسش
درباره نرفتن حضرت علی(ع) به نماز صبح رسول الله(ص) از خستگی عبادت شب که در روایت آمده توضیح دهید!
پاسخ اجمالی
در روایتی از امام باقر(ع) نقل شده است: شبی امام علی(ع) تمام شب را به تهجد و شب‌زنده‌داری گذراند و هنگام اذان، بعد از خواندن نماز صبح از شدت خستگی، سرش سنگین شد(به چرت رفت). پیامبر خدا(ص) بعد از خواندن نماز جماعت صبح، متوجه عدم حضور امام علی(ع) در نماز شد و نزد دخترش فاطمه(س) آمد و به او گفت: برای پسر عمویت چه مشکلی پیش آمد که در نماز جماعت صبح شرکت نکرد؟! فاطمه(س) نیز ماجرا را برای پدرش بازگو کرد. پیامبر(ص) فرمود: آن مقدار پاداشی که از نخواندن نماز صبح به جماعت از دست داد، بیش از مقدار پاداشی بود که با تمام شب‌زنده‌داری‌اش به دست آورده بود. علی(ع) با شنیدن این سخن پیامبر(ص) بیدار شد. پیامبر(ص) به او فرمود: ای علی! فردی که نماز صبح را به جماعت بخواند، گویا تمام شب را به رکوع و سجود گذرانده باشد. ای علی! آیا نمی‌دانی که زمین از خواب قبل از طلوع آفتاب یک دانشمند نزد خدا ناله می‌کند! [1]
در ارتباط با این گزارش باید از دو جنبه سند و محتوا به ارزیابی پرداخت:
الف) اگرچه منبع این گزارش، منبع قابل استنادی است، اما به هرحال این روایت، روایت مرسلی است و این‌گونه نیست که پذیرفتن آن لازم باشد.
ب) با فرض پذیرش سند نیز باید گفت:
1. انسانی که از شدت فعالیت و تلاش مشروعش، ناخودآگاه به خواب رفته، تکلیفی ندارد، حتی اگر این خوابش در زمان مکروه بوده و حتی اگر نماز واجبی نیز از او فوت شود.
2. تعداد مستحبات آن قدر زیاد است که پرداختن به برخی از آنها، مانع از آن می‌شود که به دیگری بپردازیم و باید اولویت بندی کرد.
3. سیره امام این نبود که تنها به تهجد پرداخته و صبح‌ها در نماز جماعت حاضر نشود، بلکه تنها یک صبح – آن هم به صورت ناخواسته – به دلیل انجام یک مستحب مؤکد، از حضور در جماعت – که آن نیز مستحب مؤکد دیگری بود – باز مانده بود.
4. بر اساس این گزارش نیز، امام به دلیل آن‌که احتمال می‌داد که خواب او را فراگیرد، نماز صبحش را به صورت فرادا خواند تا قضا نشود و می‌دانیم که تکرار نماز خوانده شده به صورت فرادا با جماعت نیز امکان‌پذیر است؛ بر این اساس، تخلفی که به عصمت حضرتشان لطمه وارد سازد صورت نگرفت.
4. پیامبر اسلام(ص) نیز امام علی(ع) را توبیخ نفرمود، بلکه سفارشی داشت که ایشان در انجام برخی مستحبات به گونه‌ای عمل نماید که مستحب دیگری از دست نرود.
5. این گفت‌وگو می‌تواند در راستای آموزش به دیگران نیز ارزیابی شود که تعادل را در انجام مستحبات رعایت کنند.
در ارتباط با این گزارش باید از دو جنبه سند و محتوا به ارزیابی پرداخت:
الف) اگرچه منبع این گزارش، منبع قابل استنادی است، اما به هرحال این روایت، روایت مرسلی است و این‌گونه نیست که پذیرفتن آن لازم باشد.
ب) با فرض پذیرش سند نیز باید گفت:
1. انسانی که از شدت فعالیت و تلاش مشروعش، ناخودآگاه به خواب رفته، تکلیفی ندارد، حتی اگر این خوابش در زمان مکروه بوده و حتی اگر نماز واجبی نیز از او فوت شود.
2. تعداد مستحبات آن قدر زیاد است که پرداختن به برخی از آنها، مانع از آن می‌شود که به دیگری بپردازیم و باید اولویت بندی کرد.
3. سیره امام این نبود که تنها به تهجد پرداخته و صبح‌ها در نماز جماعت حاضر نشود، بلکه تنها یک صبح – آن هم به صورت ناخواسته – به دلیل انجام یک مستحب مؤکد، از حضور در جماعت – که آن نیز مستحب مؤکد دیگری بود – باز مانده بود.
4. بر اساس این گزارش نیز، امام به دلیل آن‌که احتمال می‌داد که خواب او را فراگیرد، نماز صبحش را به صورت فرادا خواند تا قضا نشود و می‌دانیم که تکرار نماز خوانده شده به صورت فرادا با جماعت نیز امکان‌پذیر است؛ بر این اساس، تخلفی که به عصمت حضرتشان لطمه وارد سازد صورت نگرفت.
4. پیامبر اسلام(ص) نیز امام علی(ع) را توبیخ نفرمود، بلکه سفارشی داشت که ایشان در انجام برخی مستحبات به گونه‌ای عمل نماید که مستحب دیگری از دست نرود.
5. این گفت‌وگو می‌تواند در راستای آموزش به دیگران نیز ارزیابی شود که تعادل را در انجام مستحبات رعایت کنند.
[1]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، مصحح، فیضی، آصف ج 1، ص 153، قم، مؤسسة آل البیت ع، چاپ دوم، 1385ق.