در ادبیات عرب، دو سرفصل با نام "مصدر" و "اسم مصدر" وجود دارد که تفاوت آنها در این نکته ظاهر می شود که "مصدر" نشانگر اتفاقی است که از جانب شخصی به عنوان فاعل فعل صادر شده، اما "اسم مصدر" نشانگر همان اتفاق است، اما اتفاقی که به خودی خود و بدون انتساب به شخص خاصی مورد توجه قرار می گیرد.[1]

در بسیاری از موارد، یک عبارت با دو حرکت متفاوت، می تواند مصدر و اسم مصدر تلقی شود که به عنوان نمونه می توان به واژه "حج" اشاره کرد.

"لفظ «حجّ» با فتحه و کسره حاء خوانده شده و هر دو مصدر «حجّ» به معناى مطلق قصد است یا به معناى قصد مکّه است جهت انجام مناسک مخصوص. یا با فتحه حاء، مصدر و با کسره آن، اسم مصدر است‏.[2]

واژه "غیرت" نیز این گونه است، اگر در معنای مصدری آن مورد استفاده قرار گیرد، به فتح حاء بوده و در صورت استفاده از آن به عنوان اسم مصدر، با کسر حاء خواهد بود. و تفاوت هایی که در نحوه اعراب گذاری این کلمه در کتاب های مختلف مشاهده می شود، ناشی از همین موضوع است. به دو نقل ذیل از کتب لغوی توجه فرمایید:

1. "الغیرة بالفتح مصدر قولک غار الرجل علی اهله یغار غیراً و غیرة و غارا"[3] غیرة با فتح غین مصدری از فعل غار یغار است که به عنوان نمونه گفته می شود: مردی نسبت به زن خود غیرت ورزید.

2. "الغیرة بالکسر نفرة طبیعة تکون عن بخل مشارکة الغیر فی امر محبوب له"[4] غیرت با کسر غین (اسم مصدری است که) نشانگر تنفری طبیعی بوده که در پی دخالت دیگران در امور مرتبط با دوست و معشوق انسان به وجود می آید.

بر همین اساس، نمی توان یکی از دو اعراب فتح و کسر را در غیرة بر دیگری ترجیح داد و این بستگی دارد به این که شما کدام یک از معنای مصدری یا اسم مصدری را با توضیحی که داده شد، در نظر داشته باشید، گرچه تفاوت چندانی نیز میان این دو معنا وجود ندارد.