نظر اسلام در مسئله‌ی دعاکردن نسبت مردم در برابر اطعام، احسان و نیکی آنان روشن‌تر از آن است که نیاز دلیل و برهان و روایت مستقلی داشته باشد. با مراجعه به منابع دینی مشاهده می‌شود که در آیات قرآن و روایات وارده از سوی پیشوایان دین، فراوان به این موضوع سفارش شده است که در برابر هر نوع زحمت و لطف دیگران دعا کنید. با این وجود روایاتی در خصوص دعا برای میزبان نیز وجود دارد، مانند روایتی که از عبدالله بن بسر نقل شده است که روزی رسول خدا(ص) در منزل پدرم وارد شد و غذایی میل نمود. زمان بازگشت، پدرم از آن‌حضرت(ص) خواست تا دعا کند. حضرت‌شان(ص) چنین دعا کرد:
«اللَّهُمَّ بَارِک لَهُمْ وَ ارْزُقْهُمْ وَ اغْفِرْ لَهُمْ وَ ارْحَمْهُمْ».[1]
این دعا در گزارش‌های دیگر از عبدالله بن بسر، با اندکی تغییر بیان شده است:
«اللَّهُمَّ ارْحَمْهُمْ وَ اغْفِرْ لَهُمْ وَبَارِک لَهُمْ فِیمَا رَزَقْتَهُمْ».[2] و «اللَّهُمَّ بَارِک لَهُمْ فِیمَا رَزَقْتَهُمْ، وَ اغْفِرْ لَهُمْ وَ ارْحَمْهُمْ».[3]
برخی دعاهای بعد از غذا که به صورت عام وارد شده است می‌تواند شامل دعا در حق دیگران و از جمله میزبان نیز شود:
- امام باقر(ع) فرمود: وقتی غذایی نزد رسول خدا(ص) می‌آوردند، می‌فرمود:
«اللَّهُمَّ أَکثَرْتَ وَ أَطَبْتَ وَ بَارَکتَ فَأَشْبَعْتَ وَ أَرْوَیتَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی یطْعِمُ وَ لا یطْعَمُ».[4]
- احمد بن حسن میثمی گفت: وقتی غذایی برای رسول خدا(ص) می‌آوردند می‌فرمود:
«سُبْحَانَک اللَّهُمَّ مَا أَحْسَنَ مَا تَبْتَلِینَا سُبْحَانَک مَا أَکثَرَ مَا تُعْطِینَا سُبْحَانَک مَا أَکثَرَ مَا تُعَافِینَا اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَینَا وَ عَلَی فُقَرَاءِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ».[5]
- امام صادق(ع) فرمود: وقتی غذایی برای امام سجاد(ع) می‌آوردند می‌فرمود:
«اللَّهُمَّ هَذَا مِنْ مَنِّک وَ فَضْلِک وَ عَطَائِک فَبَارِک لَنَا فِیهِ وَ سَوِّغْنَاهُ وَ ارْزُقْنَا خَلَفاً إِذَا أَکلْنَاهُ وَ رُبَّ مُحْتَاجٍ إِلَیهِ رَزَقْتَ فَأَحْسَنْتَ اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا مِنَ الشَّاکرِینَ». و زمانی که سفره جمع می‌شد، امام(ع) این‌گونه می‌فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی حَمَلَنَا فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقَنَا مِنَ الطَّیبَاتِ وَ فَضَّلَنَا عَلَی کثِیرٍ مِنْ خَلْقِهِ تَفْضِیلًا».[6]
[1]. الطبرانی، أبو القاسم سلیمان بن أحمد بن أیوب، الدعاء للطبرانی، محقق، مصطفی عبدالقادر عطا، ج 1، ص 287، ح 920، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1413ق.
[2]. همان، ج 1، ص 287، ح 921.
[3]. دینوری، أحمد بن محمد بن إسحاق، عمل الیوم واللیلة سلوک النبی مع ربه عز وجل ومعاشرته مع العباد، محقق، کوثر برنی، ج 1، ص 427، ح 476، جده، بیروت، دار القبلة للثقافة الإسلامیة ومؤسسة علوم القرآن، بی‌تا.
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 294، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. همان، ص 293.
[6]. همان، ص 294.