کد سایت
id22840
کد بایگانی
36703
نمایه
بررسی روایت «فدا شدن امام کاظم(ع) برای رهایی شیعه از غضب خدا»
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث,امام کاظم ع
خلاصه پرسش
منظور از حدیثی که در آن آمده امام کاظم(ع) برای رهایی شیعه از غضب خدا خود را فدا کردند، چیست؟
پرسش
در حدیثی آمده است حضرت امام کاظم(ع) می‌فرماید: «همانا خداوند به شیعیان غضب می‌کند. سپس خداوند به من دستور داد که کدام را انتخاب می‌کنید بین او و آنها؟ من گفتم: به خدا قسم آنها را نجات بدهم از غضب خداوند». مقصود از این حدیث چیست؟
پاسخ اجمالی
در روایتی از امام موسی بن جعفر(ع) نقل شده است که ایشان فرمودند: «خداى -عزّ و جلّ- بر شيعه غضب كرد، پس مرا مخيّر ساخت كه يا من و يا آنها فدا شويم، به خدا قسم! من با دادن جان خودم ايشان را حفظ كردم».[1]
برای بررسی این روایت توجه به این نکات ضروری است:
1. در مورد متن حدیث؛ اندیشمندان دینی، گفتارهایی در تفسیر این روایت و در بیان علت غضب خداوند بر شیعیان بیان کردهاند؛ مانند این تفسیر:
این غضب یا به این جهت بود که شیعیان تقیّه را ترک کرده و امامت آن امام را آشکار کردهاند؛ سپس هارون الرشید مردد ماند بین این‌که شیعیان و تابعان آن امام را بکشد یا این‌که آن امام را زندانی کرده و او را به شهادت برساند. پس امام برای شیعیان خود دعا کرده و بلا را برای خود خواستند، یا این‌که علت غضب را در این بدانیم که شیعیان آن امام را حمایت نکردند و در پیروی از او نیّت خالص و پاک نداشتند.[2]
2. با این وجود، این روایت به لحاظ سند، چندان قابل اعتماد نبوده و مرسل می‌باشد. بنابر این، نمی‌توان قطعیتی برای صدور این روایت از امام کاظم(ع) قائل شد؛ لذا بر فرض قبول سند این روایت، می‌توان با توضیحاتی که ارائه شد، آن‌را پذیرفت.
برای بررسی این روایت توجه به این نکات ضروری است:
1. در مورد متن حدیث؛ اندیشمندان دینی، گفتارهایی در تفسیر این روایت و در بیان علت غضب خداوند بر شیعیان بیان کردهاند؛ مانند این تفسیر:
این غضب یا به این جهت بود که شیعیان تقیّه را ترک کرده و امامت آن امام را آشکار کردهاند؛ سپس هارون الرشید مردد ماند بین این‌که شیعیان و تابعان آن امام را بکشد یا این‌که آن امام را زندانی کرده و او را به شهادت برساند. پس امام برای شیعیان خود دعا کرده و بلا را برای خود خواستند، یا این‌که علت غضب را در این بدانیم که شیعیان آن امام را حمایت نکردند و در پیروی از او نیّت خالص و پاک نداشتند.[2]
2. با این وجود، این روایت به لحاظ سند، چندان قابل اعتماد نبوده و مرسل می‌باشد. بنابر این، نمی‌توان قطعیتی برای صدور این روایت از امام کاظم(ع) قائل شد؛ لذا بر فرض قبول سند این روایت، می‌توان با توضیحاتی که ارائه شد، آن‌را پذیرفت.
[1]. «موسى(ع): إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ غَضِبَ عَلَى الشِّيعَةِ فَخَيَّرَنِي نَفْسِي أَوْ هُمْ فَوَقَيْتُهُمْ وَ اللَّهِ بِنَفْسِي»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 260، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: رسولی، سید هاشم، ج 3، ص 126، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.