Gelişmiş Arama
Ziyaret
12472
Güncellenme Tarihi: 2012/03/04
Soru Özeti
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Soru
Alim ve fazıl kime denir, aralarındaki fark nedir?
Kısa Cevap

İlim, cehaletin zıddıdır. İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir ve zıddı eksikliktir. Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Buna göre diyebiliriz ki her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. 

Ayrıntılı Cevap

İlim, cehalet ve bilgisizliğin zıddıdır.[1] İlim sahibi olana alim denir. Ama fazl, bir şeyde fazlalığın olduğunu gösterir[2] ve onun zıddı eksikliktir.[3] Başkalarına göre bir çeşit fazileti ve üstünlüğü olan kimselere fazıl denir. Daha dakik bir ifadeyle ilim, bir şeyin hakikatını idrak etmektir ve bu idrak iki şekildedir:

1- Bir şeyin özünü idrak etmek

2- Bir şeye başka bir şeyde olanla hüküm vermek veya onda olmayan bir şeyi nefyetmektir.[4]

Rivayetlerde alimin (yani kendisini ve yaratıcısını tanıyan kimsenin) uykusunun ibadet olduğu belirtilmiştir.

Dolayısıyla böyle özelliklere ve bilgiye sahip olanlara alim denir.

Fazl, Kur’an’da iki manaya gelmiştir:

1- Üstünlük, 2- Bağış, ihsan ve rahmet.

Birincisi (üstünlük) manevide olabilir, örneğin: ‘Sizin bize bir üstünlüğünüz (faziletiniz) yok...’[5] ‘Andolsun, biz Davud'a katımızdan bir üstünlük (fazl) verdik.’[6]; maddi de olabilir, örneğin: ‘Allah, rızıkta kiminizi kiminize üstün etmiştir.’[7]

İkinci manaya örnek olarak ‘Allah’ın alemlere karşı büyük fazlı (lütfu) vardır.[8] ayetini verebiliriz.

Ragıp diyor ki: ‘Bağış yapana gerekli olmayanın yaptığı her bağışa fazl denir. Yani Allah’ın insanlara yaptığı bağış, ihsan ve rahmet Allah’a gerekli değildir. Aksine O, lütüf ve keremiyle bunları yapmaktadır. Bu yüzden fazla olan her şey fazl’dır. Yoksa kulların Allah katında hakları yoktur.’[9] Dolayısıyla başkalarına göre üstünlüğü olan kimseye fazıl denir.

Resulullah’ın buyurduğu bir rivayette her iki kelimede kullanılmıştır: ‘Ey Ali! Alimin uykusu abidin ibadetinden üstündür. Ey Ali! Alimin kıldığı iki rekat namaz abidin kıldığı bin rekat namazdan daha üstündür.’[10]

Yukarıda söylenenelere dayanarak diyoruz ki: Her ilim fazldır, ama her fazl ilim değildir. Mantıktaki ifadesiyle aralarında Umum ve Husus Mutlak (Tam Girişimlilik=İnclusion) vardır. Dolayısıyla her alim fazıldır, ama her fazıl alim değildir. Fakat şu anda daha çok fazlı ilminde olan kimselere fazıl denmektedir.

 


[1] -Ferahidi, Halil b. Ahmed, el-Ayn, c.2, s.152, İntişarat-ı Hicret, 2. Baskı, Kum, HK.1410.

[2] -Mustafavi, Hasan, et-Tahkik, c.9, s.105, Bongah-ı Tercüme ve Neşr-i Kitap, Tahran, HŞ.1360.

[3] -İbn-i Manzur, Muhammed b. Mükrim, Lisanu’l-Arap, c.11, s.524, Dar-u Sadır, 3. Baskı, Beyrut, HK.1414.

[4] -Ragıb İsfahani, Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredat, Tahkik: Davudi, Safvan Adnan, s.580, Daru’l-İlm ed-Daru’ş-Şamiyye, 1. Baskı, Dimeşk, Beyrut, HK.1412.

[5] -A’raf/39

[6] -Sebe/10

[7] -Nahl/71

[8] -Bakara/251

[9] -Kureşi, Seyyid Ali Ekber, Kamus, c.5, s.183-185, Daru’l-Kütübi’l-İslamiyye, 6. Baskı, Tahran, HŞ.1371.

[10] -Şeyh Saduk, Men La Yahduruhu’l-Fakih, c.4, s.367, İntişarat-ı Camiay-ı Müderrisin, Kum, HK.1413.

 

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Neden cennetin kilidi namazdır?
    9176 Teorik Ahlak 2012/03/12
    İnsanın yaratılış hedefi Yüce Allah’a kulluk etmek ve O’nu tanımaktır. İnsan ancak Allah’a tapmanın gölgesinde kemale ve ilahi yakınlık makamına erer. Namaz, aşkın yaratıcıya ibadet ve kulluk etmenin en güzel göstergesidir. Beş öğün namaza bağlılık, ruhun erdemliliğine ve gücüne sebep olur, insanı günaha ve çirkin davranışlara bulaşmaktan ...
  • “Sure ne Anlama Geliyor?
    7025 Diraytü’l-Hadis (Hadis Etidü) 2015/02/15
    Lügat kitaplarında birkaç mana sure için beyan etmişler: “yüksek makam”, “hisar / sur”, “şehir etrafında çekilen duvar”.[1] Ragıbi Isfehani sure isminin verilmesinin nedeni hakkında şöyle yazıyor: “kuranı kerim (eskiden bir gelenek olup) şehirler etrafında çekilen hisara benzediği için bu isimle isimlendirilmiş. Duvarın şehri içine ...
  • Utanmanın kökü nedir?
    13987 Teorik Ahlak 2010/09/22
    Utanmak “çekingenlik” anlamındadır. Çekingenlik ise olağanüstü “kendine bakma” ve başkalarıyla karşılaşmaktan korkmaktır. Çekingenlik hayâ ile eşdeğer değildir. Hayâ kendini kontrol etme gücü olup iradî ve değerli bir fiildir. Ayet ve rivayetlerde ondan olumlu bir şekilde söz edilmiştir. Çekingenlik ise tamamıyla gayri tabii, hoş olmayan ve insanın ...
  • Kimsenin olmadığı bir yerde çıplak olmak veya çıplak uyumak günah mıdır?
    55047 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2019/11/26
    Dini metinlerden ve kaynaklardan elde edilen veri böyle bir davranışın özünde haram olmadığı ama mekruh olduğu yönündedir. Zira bu halet şeytanın vesvese etmesine bir anlamda alt yapı oluşturabilir. ...
  • Gayri Müslim kadınlar Müslüman kadınların özelliklerini beyan etmezlerse onlara namahrem olurlar mı?
    14253 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2011/04/11
    Gayri Müslim kadınların Müslüman kadınlara bakması hakkında hadis kitaplarında İmam Sadık’tan şöyle bir rivayet nakledilmiştir: (Müslüman) Kadının Yahudi ve Hıristiyan kadınlar karşısında hicabını açması uygun değildir; zira kendileri onların bedensel sıfat ve özelliklerini eşlerine bildirmektedirler.[i] Bu ...
  • Bedenin hangi bölgelerine gusül vermek lazım ve hangi bölgelerine gusül vermek lazım değildir?
    3506 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2019/06/25
    Gusülde bedenin bütün dış yüzeyine gusül vermek gerekir. İğnenin ucu kadar yer yıkanmazsa gusül batıl olur. Elbette insanı vesveseye düşürecek şüphelere itina edilmemelidir. Lakin bedenin kulak içi, burun içi, ve ağız içi gibi görünmeyen yerlerini yıkamak caiz değildir. Aynı şekilde bedenin görünen veya görünmeyen yeri olduğu hakkında ...
  • Simurg’un çığlığı risalesini kim yazmıştır? İçeriği nedir?
    10553 Teorik İrfan 2012/08/26
    “Simurg’un çığlığı” risalesinin yazarı, Şeyh’i İşrak adıyla tanınan Şababuddin Yahya b. Habeş b. Emirek Ebul-futuh Sohreverdidir. “Safir” her türlü latif ve içeriğinde söz olmayan ve iki dudak arasından çıkan uzun ses ve ahenge denir[i] ve “Simurg (Anka kuşu)” ise kuşların efsanevi kralları ...
  • Acaba bireysel fıkıhta uzmanlık siyasal (hükümetsel) fıkıhta uzman olabilmek için gerekli mukaddime midir?
    6413 بیشتر بدانیم 2015/05/21
    İslami fıkıh bir biriyle irtibatlı ve iç içe girmiş birçok bilimlerin bütündür ki onun her bir bölümünü bir diğerinden müstakil bir ada şeklinde dikkate alıp sadece bir bölümünde yetişip uzmanlaşmak mümkün değildir. Elbette doğal olarak şu imkân mevcuttur ki bazı dini düşünürler fıkhın has bir bölümünde yapmış ...
  • daimi ve geçici nikâhın akdi nasıl okunuyor?
    6377 Evlilik Hutbesi 2015/05/20
    Ayetullah Mehdevi Hadevi Tahrani Hazretleri (damet berakatuh) mezkûr sorunun cevabı hakkındaki açıklaması şöyledir: Eğer erkek bayan tarafından, bayanı kendine aktetme vekaletine sahip ise daimi akitte mihriyesini tayin ettikten sonra şu şekilde akti okuyabiliyor: a) bayan adına desin: “zevvectü müvvekkileti li nefsi ala sidaki’l malum. Yani ...
  • Kimler masum kavramının örnekleridir?
    9707 Eski Kelam İlmi 2010/09/22
    Masumluk nefsanî bir sıfat ve derunî bir güç olup taşıyanı günaha bulaşmanın ötesinde günah işleme düşüncesi ve tasavvurundan alıkoyar. Istılahta ise hata, unutma, sürçme ve günahtan korunma ve mahfuz olma anlamındadır. Genel bir sınıflandırmayla masumiyet iki çeşittir: 1- Tümel korunma ve masumiyet; 2- Güçlü ve zayıf ...

En Çok Okunanlar