در تشخیص موضوع احکام، لازم است موضوع محرز گردد و در این‌باره اطمینان نزدیک به یقین کافی است، ولی ظن و گمان کفایت نمی‌کند، مگر در برخی موضوعات که طبق دلیل آن، ظن و گمان نیز معتبر شمرده شده است.
در دو مثال مذکور (موسیقی و استحاضه) نیز، تا نسبت به موضوع، اطمینان حاصل نشود، حکم به حرمت موسیقی و اجرای احکام استحاضه نمی‌گردد. البته در مورد استحاضه، اگر زن مردد گردد، لازم است به حالت سابق عمل نماید.
ضمائم:
پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
باید یقین یا اطمینان حاصل شود. البته نسبت به شک و گمان موارد مختلف است.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اطمینان کافى است.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):
باید اطمینان حاصل شود؛ مگر در مواردی که نص بر کفایت ظن داریم.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بطور کلی در تشخیص حکم، احراز موضوع لازم است و تا موضوعی اثبات نشود ترتب حکم معنی ندارد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
- باید در چنین مواردی به طریق معتبر شرعی، وجود موضوع احراز شود.
- یقین و اطمینان و ظن معتبر (شهادت دو عادل یا خبر ثقه و ...) و نیز اصول عملیۀ (استصحاب و ...) از طرق معتبر شرعی برای احراز محسوب می‌شوند.
- در تشخیص موضوعات، یقین و اطمینان کافی است اما چنین نیست که سایر طرق معتبر شرعی در تمام موضوعات قابل استفاده باشد و مقلد در صورت برخورد با مشکل می‌تواند استفتا کند.
- ظن و گمان غیر معتبر برای تشخیص هیچ موضوعی کفایت نمی‌کند.
- در موسیقی باید به حرام بودن آن نوع خاص از موسیقی یقین یا اطمینان پیدا کند.
- در استحاضه، یا باید به نوع استحاضه یقین یا اطمینان کند یا اگر می‌داند که قبل از تردید چه نوع استحاضه‌ای بوده، الآن نیز استصحاب کرده، بنا را بر همان نوع از استحاضه بگذارد.
[1]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.