Gelişmiş Arama
Ziyaret
5253
Güncellenme Tarihi: 2012/02/18
Soru Özeti
Allah’ın benzeri kimdir ki O’nun gibi değildir?
Soru
"لیس کمثله شیء" O’nun benzerinin benzeri bulunmamaktadır anlamına gelmektedir. O halde Allah’ın benzeri bulunmayan bir benzeri vardır. Benim sorum şudur: Allah’ın eşsiz olan benzeri kimdir?
Kısa Cevap

Kur’an-ı Kerim’in birçok ayetinin açıkça bildirdiği üzere ve aklın yargısıyla Allah’ın bir benzer ve eşi yoktur [i] ve Arap edebiyatına dikkat edildiği takdirde sizin bu ayet hakkında yaptığınız tercüme doğru değildir. Bu yüzden Allah’ın benzerinin benzerini incelemenin bir anlamı bulunmamaktadır. Bu ayetteki “ کمثله ” tabirinde bulunan misil (benzer) kavramı, sadece vurgu içindir ve Kur’an’ın başka yerlerinde ve Arap edebiyatında benzer örnekler mevcut olup belirtilen kavramdan bu şekilde yararlanılmıştır. Elbette bazı müfessirler vurguyu Kur’an-ı Kerim’de bulunmaması gereken bir tür eklenti saymış ve bu ayet hakkında başka bir açıklamada bulunmuştur. Ama vurgu tabirinin eklenti olmadığı göz önünde bulundurulduğunda bu açıklamalara gerek kalmamaktadır.

Ayrıntılı Cevap

Cevaba başlarken şu noktaya dikkat ediniz: Kur’an-ı Kerim’in açık bildirimiyle bazı ayetler “muhkem” veya açıktır ve Arap edebiyatına aşina olan herkes için bu tür ayetlerin manası açık ve belirgindir. Bu ayetler Kur’an’ın asıl çerçevesini oluşturmakta ve “kitabın anası” olarak adlandırılmaktadır. Ama “müteşabih” olarak adlandırılan başka ayetler de vardır ve bazı zarif lâfzî ve manasal noktalar ilgili ayetler hakkında bir takım fertlerin şüphe ve iphamlar öne sürmesine neden olmuştur.[1] Bu tür durumlarda doğru yol diğer ayetlere başvurmak ve mevcut karine ve delillerden yararlanarak ayetin doğru anlamını bulmamızdır. Belirtilen ön açıklamaları göz önünde bulundurarak, sizin sorunuzu incelemeye koyuluyoruz. Allah için her tür benzer ve ortağı reddeden “muhkem” ve kuşku bırakmaz ayetlerin bulunduğunu belirtmemiz gerekir. Örneğin:

1. “De ki: O, Allah’tır, bir tektir.”[2]

2. “Hamd, çocuk edinmeyen, mülkte ortağı olmayan, zillet ve acizliğin gerektirdiği bir yardımcıya ihtiyacı bulunmayan Allah’a mahsustur.”[3]

3. “(Allah) üçtür” demeyin. Kendi iyiliğiniz için buna son verin. Allah, ancak bir tek ilâhtır.”[4]

Bu esas uyarınca, Allah’ın eşsiz olduğu birçok muhkem ayetten anlaşılabilir. Ama “کمثله” kelimesinin belirttiğiniz ayetteki manası nedir?! Bu, başka birçok Kur’an okuyucusu için de sorulan bir iphamdır! Bunun yanıtı olarak “kaf” harfinin ek oluşuna istinatta bulunulmuştur! Tefsirlerin birinde şöyle okumaktayız:

"لیس کمثله شیء" cümlesindeki “kaf” harfi, teşbih harfi olduğundan ve benzer manasına geldiğinden cümle şöyle bir mana vermektedir: “O’nun benzeri gibi bir şey yoktur.” Bu tekrar, birçok müfessirin genellikle vurgu için gelen ve edebiyatçıların literatüründe çok kullanılan “kaf” harfini ek bilmesine neden olmuştur.”[5] Başka bir tefsirde ise Arap şairlerinin şiirlerine istinatta bulunulmuş ve onların da şiirlerinde “کمثله” tabirini kullandıklarına ve de onların sadece “benzer” manasını güttüklerini ve benzerinin benzeri gibi bir mana gütmediklerine işaret edilmiştir.”! Örneğin Evs b. Hacer şöyle bir şiir okumuştur:

و قتلی کمثل جذوع النخیل             یغشاهم سبل منهمر

Hurma dalları gibi ölüler ki kavurucu bir sel onları kuşatmıştır.

Bir başka şairin şiirinde ise şöyle yer almaktadır:

سعد بن زید إذا أبصرت فضلهم           ما إن کمثلهم فی الناس من أحد

Eğer Saad’ın kabilesine dikkat ile bakacak olursan, halk arasında onlar gibi kimseyi bulamazsın.[6]

Kur’an-ı Kerim’in Arap ırkının istifade ettiği tarz ve üslupla nazil olduğu hususu da apaçıktır.[7] Nitekim diğer peygamberler de kendi kitabını içinden çıktığı kavmin diliyle sunmaktaydı.[8] Bu nedenle, Kur’an kelimelerini idrak etmek için Arap halkının sözlerine ve özellikle de onların ediplerine özel bir dikkat gösterilmelidir. Eğer onların kendi sözlerinde “کمثله” kavramından yararlandıklarını ve vurgu dışında başka bir manayı kastettiklerini gözlemlersek ve de kendilerinin hiçbir sözünde bu kavramı “benzerinin benzeri” manasında kullandıklarını bulmazsak, bu durumda "لیس کمثله شیء" ayetinin en doğru tefsiri, Arapların sözleri esasınca onu tercüme ve tefsir etmemiz ve vurgu dışında başka bir anlam öne sürmememiz olacaktır. Öte taraftan bu ayetin bir benzerini de Kur’an’ın bir başka yerinde şöyle okumaktayız: [9] "فإن آمنوا بمثل ما آمنتم به فقد اهتدوا"”Eğer onlar böyle sizin iman ettiğiniz gibi iman ederlerse, gerçekten doğru yolu bulmuş olurlar.” Dikkat ederseniz ayetin manası müminlerin iman ettiği şeye iman etmektir, onun benzeri bir şeye iman etmek değildir! Bu esas uyarınca bu ayette bulunan “بمثل ما آمنتم به فقد اهتدو” tabirinin manasından rahat bir şekilde "لیس کمثله " ayeti de belirtilen ayetle benzerlik taşımaktadır, bu örneklerdeki “misil” kavramının bağımsız bir konumu bulunmamaktadır ve sadece vurgu göstergesidir. Elbette vurguyu sözde eklenti ile eş bilen bazı müfessirlerin sözü eleştiriye açıktır; zira Yüce Allah’ın kelamı her türlü eksiklik ve eklentiden münezzeh olmalıdır. Belki de Kur’an’da artı kelimelerin kullanılmaması zorunluluğu meselesi, bu müfessirlerin ayet hakkında ne Arapların sözleri ve ne de mevcut delillerle bağdaşmayan başka tefsirler ileri sürmesine neden olmuştur. Örneğin şöyle tefsir etmişlerdir: “Eğer muhal farza göre, Allah’ın bir benzeri olsaydı bile, O’nun benzeri için bir benzer ve eş olmazdı. Bir başka tefsirde ise misil sıfat olarak alınmış, bir ek saklı bilinmiş ve şöyle denmiştir: Allah’ın sıfatının sahibinin benzeri bir şey yoktur ve bildiğimiz gibi Allah’ın sıfatının sahibi Allah’tır, o halde Allah’ın misli mevcut değildir![10] Veya şöyle bir tefsir yapılmıştır: “Bazen “senin gibi meydandan kaçmamaktadır” diye söylenmektedir. Bu, senin gibi bu cesaret, akıl, zekâ ve dirayet ile meydandan kaçmamalıdır anlamına gelmektedir. (Özetle senin özelliklerini taşıyan kimse böyle ve şöyle olmalıdır). Sözü edilen ayetin manası da şöyle olur: Belirtilen bu sonsuz ilim, azim ve sonsuz kudret vb. sıfatlar ile Allah’ın benzeri mevcut değildir.”[11] Ama göründüğü kadarıyla akla pek yatkın olmayan bu tefsirlere gerek yoktur. Bu gibi yerlerde Araplar tarafından kullanılan vurgu manasının burada da kullanıldığını ve vurgunun sözde eklenti olmadığını söylemek gerekir. Dolayısıyla ondan endişe duymamalı ve başka açıklamalar peşine düşmemeliyiz. Çünkü vurguyu eklenti bilirsek, bunun neticesinde hatta bu örneği açıklasak bile, daha fazla bir sorunla karşılaşacak ve “en”, “innema” ve “lam” gibi Kur’an’da bulunan birçok vurgu kelimesini ve fasıl zamiri “ve” sözcüğünü eklenti bilmek zorunda kalacağız. Hâlbuki Kur’an bu sözcüklerden yararlanmıştır ve hiçbir müfessir bunu kabul etmeyecektir. Bu ayette kullanılan vurgunun hiçbir şekilde Allah’ın benzerini ispat etmenin ve O’nun benzerinin benzerini reddetmenin göstergesi olmadığının en açık delili, her zaman Hz. Peygamber (s.a.a) ve Kur’an’ın bir açığını bulma ve onlara itiraz etme hedefi güden cahili Arapların hiçbir zaman bu hususu dile getirmemeleridir; çünkü onlar bu ayetten vurgu dışında bir şeyin anlaşılmayacağını bilmekteydiler.



[1] Âli İmran, 7, "و الذی أنزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و أخر متشابهات..."

[2] İhlâs, 4,  "و لم یکن له کفوا احد"

[3] İsra, 111; Furkan, 2, "لم یکن له شریک فی الملک"

[4] Nisa, 171, "لا تقولوا ثلاثة انتهوا خیرا لکم إنما الله إله واحد..."

[5] Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c. 20, s. 371, Daru’l-Kütübi’l-İslamiye, Tahran, 1374 h.ş.

[6] Tabersi, Mecmeu’l-Beyan, c. 9, s. 37, İntişarat-ı Nasır Hosrov, Tahran, 1372 h.ş.

[7] Şuara, 195; Yusuf, 2; Rad, 37; Taha, 113 ve …

[8] İbrahim, 4, "و ما أرسلنا من رسول إلا بلسان قومه..."

[9] Bakara, 137.

[10] Tabersi, Mecmeu’l-beyan, c. 9, s. 38.

[11] Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c. 20, s. 372.

Diğer Dillerde Soru Tercümesi
Yorumlar
yorum Sayısı 0
Lütfen soruyu doğru giriniz
örnek : Yourname@YourDomain.com
Lütfen soruyu doğru giriniz
Lütfen soruyu doğru giriniz

Konusal Sınıflandırma

Rastgele Sorular

  • Farz namazların kazaları yerine sünnet namazları kılınabilir mi?
    6467 Kaza Namazı Ve Kiralık Namaz 2012/10/01
    İmam Humeyni (r.a) benzeri bir soruya yanıtta şöyle buyurmuştur: Geçmiş farz namazların kazası farzdır ve sünnet namazlarını kılmayla bir çelişki arz etmez. Lakin sünnet namazı, farz namazın kazasının yerini almaz.[1] Bundan dolayı her ne kadar sünnet namazları birçok fazilete sahip olsa da sizin kaza ...
  • Duanın suya etkisi hakkında İslam’da ne tür hadisler mevcuttur?
    56186 Diraytü’l-Hadis (Hadis Etidü) 2011/03/02
    Masumların (a.s) rivayetlerindeki tabirle dua ibadet sayılmakla ve Hak Teâlâ’nın nezdinde sevilen ve yakınlaştırıcı bir amel olmakla birlikte her olağan ve meşru hususa ulaşmak için de etkilidir. Yüce Allah kendine yaklaşılması ve hacetlerin giderilmesi için duayı bir vesile karar kılmıştır. Duanın suya ve suyun duanın kabul ...
  • Darwin’in evrim teorisi hakkında görüşünüz nedir?
    9521 خلقت انسان 2012/11/11
    Doğa bilimcileri arasında bitkiler ve canlıları içine alan varlıkların yaratılışı hakkında iki hipotez mevcuttur. A. Türlerin evrim teorisi veya transformizm: Bu hipotez canlı varlıkların başlangıçta bir hücreli varlıklar olarak okyanuslarda ve denizlerin derin katmanlarındaki çamurlarda bir atılım ile ortaya çıktığını söylemektedir. B. Türlerin ...
  • Acaba İslam’da, bir başkasının çocuğunun velayetini üstlenerek evlatlık noktasında bir sınırlılık var mıdır?
    6639 Yurtta Kalan Ve Meşruu Olmayan Çocuklar 2015/05/21
    Sorumlusu olmayan veya sorumlusu olup bakımından aciz ve tam rızasıyla başkasına çocuğunu teslim etmek isteyenlerin çocukların sorumluluğunu üstlenip terbiye etmek şer’i olarak her hangi bir işkâlı yoktur. Ama ülkelerin kanunlarında yeterli ihtiyara sahip olmayan çocukların durumunu dikkate alarak konuyla ilgili (kısır olup başka çocukların sorumluluğunu üstlenmek isteyen ...
  • “Biz olmasaydık Allah’a ibadet edilmezdi ve Allah tanınmazdı” hadisinden kasıt nedir?
    5621 Diraytü’l-Hadis (Hadis Etidü) 2012/01/23
    İnsan fıtrî olarak Allah’ı isteyen ve O’na yönelik bilgi elde etmeye ve böylece Allah’a yönelik elde ettiği bilgiyle yaratılışın asıl hedefi olan ibadet ve kulluğu yerine getirmeye çalışan bir varlıktır. Öte taraftan Yüce Allah’ın Kur’an’da buyurduğu gibi insanın ilim ve bilgiden nasibi çok azdır. O halde taşıdıkları liyakat ve ...
  • İşlem emlakçılarının aldıkları ücretin şerî hükmü nedir?
    4991 Yeni Kelam İlmi 2010/07/05
    Kaidelergereği, bu gibi durumlarda tarafların mutabık olması durumunda bir sorun yoktur. İslam Cumhuriyeti düzeninin kanunlarına aykırı
  • Karidesin helal, ıstakozun haram olmasının felsefesi nedir? Oysa ikiside aynı cinstendir?
    15541 Hukuk ve Şer’I Hükümler Felsefesi 2011/01/17
    Bütün hükümler fayda ve zarar esası üzerinedir ve her hükmün bir felsefe ve nedeni vardır; ama bu nedenlerin ayrıntılarını bilmek çok zordur. En fazla hükümler için genel kaideler söylenebilir. Ancak buradaki genellik istisnaları olan çoğunluk manasına gelmektedir. Karidesin yenmesinin caiz olması konusunda bazı rivayetlerde onun balık cinsinden (pullu) ...
  • Hz. Peygamber (s.a.a) zamanında kaç kişi recim edilmiştir ve bu konu hakkında hangi muteber kitaplar mevcuttur?
    8154 Varie 2012/08/21
    Recim hükmünün konusunun ispat edilmesi zor olması nedeniyle, böyle bir hüküm nadiren icra edilmektedir. Lakin Hz. Peygamber (s.a.a) zamanında bu hükmün icra edilmesi ile ilgili bir takım tarihi veriler mevcuttur. Maız, Yahudi bir erkek ve kadın, Eslemi adındaki bir fert, Beni Gamıt kabilesinden bir kadın ve Cuheyne ...
  • Geçmiş yıllarda bilmeden unutulan malın humusu nasıl hesaplanır?
    5885 Hukuk ve Şer’I Hükümler 2010/11/08
    Geçmiş yıllarda bilmeden unutulan malın humusu nasıl hesaplanır? ...
  • İnsan utangaçlıktan nasıl kurtulabilir?
    57211 Pratik Ahlak 2010/12/05
    Utangaçlığın olumsuz ve istenmeyen sonuçları olup, insanın yaşamda başarılı olmasına engel olmaktadır. İnsan, bu ruhsal özelliktende diğer kötü özellikler gibi kurtulabilir ve onun tedavisi mümkündür. Çocukları sohbetlere katmak ve onları topluma girmeye teşvik etmek çocukların bu hastalığa yakalanmasını önleyen çözümlerdendir.Telkinde bulunmak, kendine ...

En Çok Okunanlar