نامها و نام‌گذاری‌ها را می‌توان در رده‌های مختلف دسته‌بندی کرد:
- نام‌هایی که به صراحت نشان از بندگی خداوند دارد، و یا نام پیامبران و افراد برجسته دینی است. بدیهی است که نام‌گذاری فرزندان به این نامها بسیار مناسب بوده و به گونه‌ای ترویج دین‌داری است.
- نام‌هایی که معانی آنها مخالف یکتاپرستی و دیگر باورهای قطعی دین اسلام است، مانند نام‌هایی که نشانگر بت‌پرستی و یا خداناباوری است. مشخص است که باید از این نوع نام‌گذاری‌ها پرهیز نمود.
- نام‌های زیبایی که نه پیام مذهبی دارد و نه از آنها مخالفت با دین برداشت می‌شود. گستره وسیعی از نامها از همین رده می‌باشند. نام‌هایی؛ مانند «بهار»، «مهدیس»، «یلدا» و صدها و هزاران نام رایج دیگر!
بر این اساس، نام‌گذاری فرزندان به چنین نام‌هایی(نوع سوم) مخالف با توصیه‌های دین نبوده و به همین دلیل گناه محسوب نمی‌شود. در همین راستا، انتخاب نام انواع گل‌ها و دیگر زیبایی‌های طبیعی برای فرزندان هیچ اشکالی ندارد؛ و حتی بسیاری از آنها را می‌توان نمادی از چیزی دانست که آیه و نشانه خداوند بوده و یا نشانگر یک ویژگی نیک انسانی می‌باشد.
نام‌های عادی بسیار دیگری از این رده وجود دارند که ناظر به زیبایی‌ها نبوده؛ اما در حالت عادی، هم دین‌باوران واقعی، هم تظاهر‌کنندگان به دین و هم خداناباوران و به عبارتی تمام افراد جامعه از آن استفاده می‌کنند.
به عنوان نمونه، نام «یزید» در مقاطعی از همین ویژگی برخوردار بود، و همان‌طور که فردی مانند «یزید بن معاویه» به این نام مشهور بود، افراد دیگری به همین نام بودند که در کربلا و در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند؛ مانند:
«یزید بن زید بن مهاصر»، «یزید بن عبدالله مشرقی» و «یزید بن ثبیط».[1]
- نام‌های دیگری نیز وجود دارند که نمی‌توان آنها را مخالف دین پنداشت، ولی عرف جامعه به دلایل مختلف آنها را نام نیک برای فرزندان نمی‌داند. نام‌هایی؛ مانند «لیاقت»، «قیمتی»، «گرگ آقا» و ... .
با توجه به این‌که اسلام توصیه می‌کند تا نام‌های نیک برای فرزندان خود انتخاب کنیم، با توجه به عرف پیرامونی بهتر است نام‌هایی را برگزینیم که فرزندمان در مدرسه و جامعه با داشتن آنها دچار مشکل نشوند.
در پایان و با توجه به آنچه گفته شد، به نکات زیر توجه فرمایید:
الف) اگر کسی نامی بر فرزندانش بگذارد که عرف جامعه آن‌را نشان از دین‌داری ارزیابی می‌کند، دارای پاداش خواهد بود؛ زیرا هم به توصیه پیشوایان دینی(ع) مبنی بر انتخاب نام نیک برای فرزند عمل کرده و هم نامی را انتخاب کرد که به نوعی ترویج دین به شمار می‌آید؛ از این‌رو فردی که نام‌هایی را بر محور دین‌مداری انتخاب می‌کند، از اجر و پاداش معنوی برخوردار خواهد شد، و در غیر این صورت از یک اجر معنوی بی‌نصیب مانده است.
ب) انتخاب هر نام نیک دیگر -اگر نشانگر دشمنی با دین نباشد- گناه نبوده و چنین نام‌گذاری‌هایی از همان دوره اول اسلامی در میان دین‌مداران نیز رواج داشته است.
پ) البته این احتمال وجود دارد که انتخاب یک نام -هرچند نام نیک هم باشد- در یک دوره زمانی و یا در منطقه‌ای مشخص نشانه‌ای از دین‌گریزی و یا مخالفت با اهل بیت(ع) ارزیابی شود که سزاوار است در چنین مواردی، نام‌های نیک دیگری برای فرزندان انتخاب نمود.
به عنوان نمونه، هارون(ع) نام یکی از بزرگ‌ترین پیامبران است که در قرآن کریم بارها از او نام برده شد؛ اما در دوره‌ای که هارون الرشید(خلیفه عباسی) امام کاظم(ع) را محبوس نمود و به شهادت رساند، شاید انتخاب این نام در آن زمان و در قلمرو حکومت او، به نوعی حمایت از رفتار و رویکرد این خلیفه ارزیابی می‌شد که اگر به واقع این‌گونه بود، سزاوار بود که شیعیان آن امام(ع) به صورت موقت، از نام‌های دیگر برای فرزندان استفاده می‌کردند. لذا توصیه می‌شود که در این زمینه هم نباید دچار افراط شد؛ زیرا زیاده‌روی در همین موضوع بدان انجامید که اکنون بعد از گذشت بیش از هزار سال، هنوز کمتر کسی نام این پیامبر الهی را برای فرزند خود برمی‌گزیند.
[1]. در همین زمینه، ر. ک: امام علی(ع) و نام‌گذاری فرزندان