بنی عباس از نسل عباس بن عبد المطلب، عموی پیامبر اسلام(ص) بودند که از سال 123 تا 656، یعنی بیش از پنج قرن بر سرزمین‌های اسلامی حکومت کردند. خلافت عباسی با سرنگونی بنی‌امیه توسط «عبدالله سفاح»، فرزند «محمد بن علی بن عبدالله بن عباس»، آغاز شد و با کشته شدن مستعصم به دستور هولاکو خان مغول به پایان رسید.

حکومت بنی‌عباس در طول پنج قرن، فراز و نشیب‌های زیادی داشت که در مقاطع مختلف، قدرت آنان کاهش و افزایش می‌یافت. گاه تنها خود حاکم مطلق بوده و مخالفان خود را قلع و قمع می‌کردند. شش امام شیعه نیز با دستور فرمانروایان بنی عباس به شهادت رسیدند.

از طزف دیگر گاه عملاً فرمانروایان دیگری حکومت را بر عهده داشته و خلفای بنی عباس تنها نقشی تشریفاتی داشتند. به هر حال محدوده حاکمیتی مسلمانان در دوره بنی عباس با پیشرفت‌ها و تحول‌هایی نیز همراه بوده است: تأسیس شهر بغداد توسط منصور عباسی، گسترش مسجد الحرام در مکه و مسجد النبی(ص) درمدینه، تعیین امیرالحاج برای حرمین، خدمات عمرانی متنوع، برقراری امنیت راه‌های حرمین، و ...

خلفای بنی عباس به ترتیب عبارتند از:

سفاح ، منصور ، مهدی ، هادی ، هارون ، امین ، مأمون ، معتصم ، واثق ، متوکل ، منتصر ، مستعین ، معتز ، مهتدی ، معتمد ، معتضد ، مکتفی ، مقتدر ، قاهر ، راضی ، متقی ، مستکفی ، مطیع ، طائع ، قادر ، قائم ، مقتدی ، مستظهر ، مسترشد ، راشد ، مقتفی ، مستنجد ، مستضیء ، ناصر ، ظاهر ، مستنصر و مستعصم.