«وَ الَّذِی قَدَّرَ فَهَدى»؛
[1] و آن کس که اندازهگیرى کرد و هدایت نمود.
در این آیه خداوند در بیان «هدایت تکوینی» است. منظور از «هدایت» در این آیه همان هدایت تکوینى است که به صورت انگیزهها و قوانین بر هر موجود حاکم است، اعم از انگیزههاى درونى و برونى. به عنوان نمونه از یک سو پستان مادر و شیر آن‌را براى تغذیه طفل آفریده و به مادر عاطفه شدید مادرى داده، و از سوى دیگر در طفل انگیزهاى آفریده که او را به سوى پستان مادر مىکشاند، و این آمادگى و جاذبه دو جانبه در مسیر هدف، در همه موجودات دیده مىشود.
دقت در ساختمان هر موجود و مسیرى را که در طول عمر خود طى مىکند، به وضوح این حقیقت را نشان مىدهد که برنامه ریزى دقیقى برای او وجود داشته، و دست هدایت نیرومندى پشت سر آن است.
البته، در مورد انسان غیر از برنامه هدایت تکوینى، نوعی هدایت دیگر وجود دارد که از طریق وحى و ارسال پیامبران(ع) صورت گرفته و هدایت تشریعى نام دارد. نکته جالب توجه این است که هدایت تشریعى انسان نیز در تمام زمینهها مکمل هدایت تکوینى او است.
[2]
[2]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج20، ص 265، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1417ق؛ مکارم، شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 26، ص 385- 386، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش.
