“Шәраб” ички (ичмәли) мәнасында олуб, Гуранда да һәмин мәнада ишләнмишдир.[1] Гуранда охујуруг: “Oнлaр oрaдa (тaxтлaрa) сөјкəниб ҹүрбəҹүр мeјвəлəр вə ичкилəр (ҹəннəт ичкилəри) истəјəҹəклəр.”[2]  Диҝәр ајәдә: “Ҝөјдəн сизин үчүн јaғмур eндирəн Oдур. Oндaн (o судaн) сиз дə, ичиндə (һeјвaнлaрынызы) oтaрдығыныз aғaҹлaр (вə oтлaр) дa ичəр.”[3]  “Тәһур” сөзү һәм өзү пак олан бир шејә[4], һәм дә пак едиҹи шејә дејилир.[5] Гуранда охујуруг: “Биз ҝөјдəн тəртəмиз пакедиҹи су eндирдик.” [6]

Шәраб тәһур; (пак ички)

Гуран ајәләриндән мәлум олур ки, Беһиштдә дадлы вә мүхтәлиф әла кејфијјәтдә пак[7] ичмәли сулар вар. Беһиштин чајларындан олан пак сулар дүнја сулары илә һәм ҹөвһәриндә вә затында, һәм дә кејфијјәтиндә фәргләри вар. Чүнки, дүнја чајларында судан гејри бир шеј јохдур вә бир мүддәтдән сонра иј верир. Амма, беһишт чајлары бу ики ҹәһәтдән хүсуси кејфијјәтә маликдир. Аллаһ-таала Гуранда беһиштдә дөрд пак ичмәли шејә дөрд чајда ишарә едир;[8] Сусузлуғу арадан апармаг үчүн олан су чајы; гида үчүн сүд чајы; ләззәт вә гүввәт алмаг үчүн бал чајы; ејни ачмаг үчүн пак ички; Аллаһ-таала бүтүн бу пак ичкиләри елә јаратмышдыр ки, үстүндән нә гәдәр вахт кечмәсинә бахмајараг һеч вахт дадлары дәјишиб чиркләнмәз.[9]

Диҝәр ајәләрдә, “рәһигин мәхтум”, вә ја “тәсним”,[10] вә ја “кафурла гарышмыш ички,[11] јахуд, зәнҹәбил[12] кими адлар апарылыб.  Гуранын диҝәр ајәсиндә исә “пак шәраб” кими ад апарылдыгдан сонра  охујруг: “Рәбби онлара чох пак бир шәраб ичирдәҹәкдир.”[13]

Тәфсирчиләрин нәзәријјәләри:

Тәфсирчиләрин Беһиштин һәјатвериҹи пак шәрабы һаггында нәзәријјәләрини үч гисмдә ҹәм етмәк олар:

1.Бәзиләри мөтәгиддирләр ки, бу ички бир нөв мәхсус ички олуб, јемәкдән сонра беһиш әһлинә верилир вә онунла инсанын батининдә олан бүтүн артыг гидалар әтирли тәр шәклинә дүшүр вә бәдәндән пак шәкилдә хариҹ олур.[14] Бу нәзәријјә беһишт гидалары вә немәтләриндән мадди дәрк кими әлә ҝәлән нәзәријјәдир. Амма, ән јүксәк кејфијјәт вә үсүтүнлүк нәзәрә алмагла. Неҹә ки, бәзи рәвајәтләрдә[15] вә Гуран ајәләриндә билдирилир ки, ән ҝөзәл шәкилдә ән јахшы сагиләр, ҝөзәл вә хош гамәтли ири гара ҝөзлү һуриләр әлләриндә пак шәраб ичкиләри олан һалда беһишт әһлинин әтрафына дөвр едирләр. Мөһкәм ағ бадәләрдә ичилән пак ичкиләр, инсанын нә ағлыны арадан апарыр вә нә дә онлары мәст едир.[16]

2. Бәзиләри бу нәзәрјјәни верирләр ки, бу ички, бир нөв мәнәви вә руһи гида олуб, инсаны мәнәви ләззәтә гәрг едир. Әл-Мизан тәфсириндә бу “пак шәрабын” инсанын руһунун пакланмасына вә бу пакланма васитәсилә инсанла Аллаһ-таала арасында манечилик төрәдән гәфләт һиҹабларынын арадан ҝетмәсиндә тәсир гојмасына ишарә олунур.[17] Неҹә ки, имам Садигдән (әлејһиссалам) рәвајәт нәгл олунур: ”Елә ки, мөмин беһиштдә пак ички ичди, Аллаһдан гејрисиндән үч чевирәр вә гәлби, јалныз Аллаһ-таала тәрәф диггәт едир.”[18] Әтјәбул-Әбјан тәфсириндә нәгл олунур ки, “пак шәраб” салеһләрин гәлбләриндән һәр ҹүр рәзил вә фасид хәјаллары вә фикирләри, гәм вә гүссәләри вә еһтимал верилән чиркинликләри пак едир.[19] Имам Багир (әлјеһиссалам) бујурур: “Мөминләр о шәрбәтдән ичдикдә, Аллаһ-таала о ичкинин васитәси илә онларын гәлбләрини һәсәддән пак едәр.”[20] Бәзи даһи шәхсијјәтләр бујурурлар ки, пак төвһиддә гәрг олмаг вә Аллаһ-тааладан гејрисиндән там шәкилдә ајрылмаг там шәкилдә паклыг олдуғуна ҝөрә бу һаләтлә һәмаһәнҝ олмајан һәр бир шеј паклыгда нагисдир. Аллаһ-таала тәрәфиндән ичирдилән белә бир пак шәраб инсаны бүтүн гејри-илаһидән паклашдырыр. Неҹә ки, бу әсас, бүтөвлүкдә вә там шәкилдә Әһли-Бејт (әлејһимуссалам) мәктәбинин тәлимләриндә бәјан олунуб.[21] Имам Садигдән (әлејһиссалам) рәвајәт нәгл олунур ки, бу шәраб, мөминләрин ҹисм вә ҹанларыны Аллаһ-тааладан гејрисиндән башга һәр шејдән паклајыр вә тәмизләјир. Онлар, тәкҹә пак вә мүнәззәһ Аллаһ-тааланын мәһәббәтини гәлбләриндә сахлајыб, Ону јада салмагла бүтүн чиркин вә бәјәнилмәјән фикирләрдән пак олурлар.[22]

3. Диҝәр дәстә исә ики нәзәријјә арасында галмыш вә мөтәгиддирләр[23] ки, инсанын ҹөвһәри гара торпагдан вә илаһи руһдан олдуғуну ҝөрә Аллаһ-таала инсанлара мадди гидаларындан әлавә, мәнәви вә руһи гидалар да гәрар вермишдир. Инсанларын мәнәви јол вә мәгамлары мүхтәлиф олдуғуна ҝөрә беһиштдәки бәһрәләри дә мүхтәлифдир. Бәзи ајәләрдә дејилир ки, “әбрар” (салеһ) адланын бәзиләри “рәһигин мәхтум” адлы батилдән узаг мөһр вурулмуш вә һәр чиркинликдән пак олан шәрабдан ичәҝәкләр. “Мүгәррәб” шәхсләр Аллаһ-таала дәрҝаһында мәхсус мәгама малик олуб Тәсним адлы хүсуси чешмәдән хүсуси пак ичкиләр ичәрләр. Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһи әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан һәдисләрин бириндә нәгл олунур ки, Һәзрәт бујурур: “Тәсним чешмәси беһиштдә ән үстүн вә ләззәтли ичкидир ки, Мәһәммәд (сәлләллаһи әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вә Әһли-Бејт (әлејһиссалам) ондан ичәрләр. Пејғәмбәрин (сәлләллаһи әләјһи вә алиһи вә сәлләм) сәһабәләри вә беһиштин диҝәр әһалиси бу чешмәнин гатышығы илә һазырланмыш пак ичкидән ичәрләр.” [24] Бәзән пак ичкинин сагиси кими Аллаһ-таала өзүнү танытдырыр. “Рәбби онлара чох пак бир шәраб ичирдәҹәкдир.”[25]   Бу ичкинин һәгигәти Аллаһ-таалаја олан мәһәббәт вә халис мәрифәтдир. Диҝәр ајәдә охујруг: “Һәгигәтән, јахшы әмәл вә итаәт саһиби олан мө’минләр Нәим ҹәннәтләриндә олаҹаглар.... Онлара (ҝөзәл әтирли, тәмиз) мөһүрлү (габларда олан) шәраб (рәһиг) ичирдиләҹәкдир.”[26]

Бүтүн бу дејиләнләрдән бедә нәтиҹә алмаг олар ки, инсанларын дүнјада мүхтәлиф мәгамлары олдуғу кими беһиштдә дә өз руһијјә вә истедадларына ҝөрә мүхтәлиф мәгамлара малик олуб ондан бәһрәләнәрләр. Она ҝөрә дә Гуранда онлардан мүхтәлиф үнванларда ад апарылыр. Бир дәстә “ әсһабил-јәмин” (сағ тәрәф саһибләри), бир дәстәдән “әбрар” (салеһ инсанлар), диҝәриндән исә Аллаһ-таала дәрҝаһында “мүгәррибан” (ән јахынлар) үнваны илә ад апарылыр. Бәһрәләри дә өз истедад вә мәгамларына ујғун бөлүнүр. Шәксиз мәсәлә будур ки, Беһишт башдан-баша ләззәтбәхш вә һәјатвериҹи немәтләрә долудур. Амма, бу ләззәтләр дүнјадакы тәсәввүр олунан кими дејил.