Please Wait
6657
Əgər mələklər həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın köməkçiləridirsə, onda nə üçün hal-hazırda qaibdir və zühur etmir?
Bu sual ilə əlaqədar iki məsələyə diqqət yetirmək lazımdır:
Birincisi budur ki, ilahi-qeybi yardım və köməklərin müxtəlif şərtləri vardır və bu şərtlər həyata keçməyincə baş verməsi mümkün deyildir. Misal üçün, “Bədr” müharibəsində müsəlmanlar lazımi şərtlərə malik idilər və Quranın buyurduğuna əsasən məlaikələr onlara kömək edirdilər. Halbuki, “Ühüd” müharibəsində onlara belə kömək olunması qeyd olunmur.
İkincisi, o həzrətin qeybdə olmasının fəlsəfəsi yalnız canı ilə əlaqədar təhlükə deyildir. Əksinə, digər məsələlər də, o cümlədən, insanların imtahan olunaraq sınaqdan keçirilməsi və s. də irəli çəkilir. Şiənin etiqadına əsasən, qeybətin əsas fəlsəfəsi ilahi sirlərdəndir və zühurdan sonra məlum olacaqdır.
Şiə alimləri qeybət dövrünün hikmətlərindən biri kimi İmam (əleyhis-salam)-ın canına olan təhlükəni qeyd etmişlər. Möhtərəm sual verən şəxs də şiə kitablarında qeyd edilən hədislərdən birinə istinad etməklə deyir ki, əgər mələklər İmam Zaman (əleyhis-salam)-a kömək edəcəklərsə, onda həzrət nə üçün öz canı barəsində düşmənlərdən qorxmalıdır?! Başqa sözlə, İmam (əleyhis-salam)-ın canının qorunması üçün ilahi və qeybi yardımların varlığı ilə onun qeybdə və gözlərdən gizlin olmasının nə lüzumu vardır? Buna əsasən, bu sual qeybətin səbəbi və hikməti ilə əlaqəlidir. Bu suala cavab vermək üçün iki məsələni də izah etməliyik. Birincisi, bir cəmiyyətə ilahi köməklərin göndərilməsinin şərtləri nədir? İkincisi, qeybdə olmağın əsl səbəbi nədir? İmamın qeybdə olmasının yeganə səbəbi onun canına qarşı mövcud olan təhlükələrdirmi?
1. İlahi köməklərin qanun çərçivəsində olması
Sualda irəli çəkilən rəvayətin düzgün olub-olmamasını araşdırmadan bu məsələyə diqqət yetirməliyik: Rəvayətlərin məcmusundan aydın olur ki, həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın qiyamının möcüzəli şəkildə, qeydi-adi vasitə və imkanlardan geniş şəkildə istifadə etməklə baş verməsi əsla qərara alınmamışdır. Amma rəvayətlərdə ilahi-qeybi köməklərdən istifadə olunması barəsində qeyd olunur ki, İmam Zaman (əleyhis-salam) zühur edən zaman məlaikələrdən bir qrupu o həzrətin və səhabələrinin köməyinə gələcəklər. [1]
Əlbəttə, qeybi yardımların da müəyyən şərtləri və həddi-hüdudu vardır. “Bədr” müharibəsində müsəlmanlara ilahi yardımların gəlməsi ilə əlaqədar “Ali-İmran” surəsinin 123-124-cü ayələrində deyilir: “Şübhəsiz, Allah “Bədr” müharibəsində bacarıqsız olduğunuz halda sizə kömək etdi. Belə isə, Allah qarşısında təqvalı olun, bəlkə şükür edənlərdən olasınız. O zaman ki, möminlərə deyirdin: “Pərvərdigarınızın sizə, nazil olan üç min mələklə kömək etməsi kifayət deyildirmi?!” Əlbəttə, bundan sonrakı ayədə Allah-taala mələklərin vasitəsi ilə möminlərə kömək göndərilməsini onların səbir və təqvaları ilə şərtləndirmişdir.
Quran ayələrinə diqqətlə nəzər saldıqda ilahi-qeybi yardımların bəzi digər şərtlərini də başa düşmək olar. Məsələn, “əgər siz Allaha (Onun dininə) kömək etsəniz, Allah da sizə kömək edəcəkdir.” [2] Bu kimi sair ayələrdən başa düşmək olar ki, Allahın qeybi yardımları təsadüf üzündən və qayda-qanunsuz deyildir, onun özünəməxsus çərçivəsi, meyarı vardır. “Bədr” müharibəsində möminlərə bir qrup məlaikə ilə kömək olundu, “Ühüd” müharibəsində isə belə imdad və köməklərdən xəbər yox idi. Bu da ilahi-qeybi köməklər üçün müxtəlif şərtlərin olduğuna dəlildir. Bir kəs irad tutaraq “əgər möminlərə kömək göstərmək üçün bir mələk vardırsa, onda nə üçün “Ühüd” müharibəsində müsəlmanların köməyinə gəlmədilər və onlar məğlubiyyətə uğradılar?” deyə bilərmi?! Şübhəsiz, müsəlmanlar “Ühüd”də əvvəlki ideal ixlas şərtlərinə malik deyildilər, bunun nəticəsində ilahi-qeybi yardımlardan məhrum qaldılar.
İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın barəsində də vəziyyət eynilə belədir. Şübhəsiz, bu ilahi yardımlar müəyyən şərtlərin mövcud olduğu zaman baş verəcəkdir. Onlardan biri də “Bədr” səhabələri kimi tam ixlaslı köməkçilərin varlığıdır.
Rəvayətdə deyilir ki, əgər İmam (əleyhis-salam)-ın “Bədr” səhabələri qədər köməkçisi olsaydı, qiyam etməsi vacib olardı. Şeyx Mufid (rəhmətullahi əleyh) bu rəvayətin izahında yazır: “Mühüm məsələ budur ki, həmin sayda, həmin ixlas və iman keyfiyyətində köməkçisi mövcud olsun.” [3] Buna əsasən, hər vaxt “Bədr” səhabələrinin malik olduğu həmin ixlasla bu sayda köməkçisi tapılsa, İmam Zaman (əleyhis-salam)-a da qiyam etmək lazım gəlir. (Əlbəttə, bu o zaman mümkündür ki, qiyam və zühur üçün sair şərtlər də gerçəkləşmiş olsun. Bunu ikinci hissədə qeyd edəcəyik.) Belə olanda Allahın mələkləri də möminlərin köməyinə gələcək, onlara qeybi yardımlar nazil olacaqdır.
2. İmam (əleyhis-salam)-ın canına qarşı təhlükə qeybətin hikmətlərindən sadəcə biridir
Şiə alimləri demişlər ki, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybdə olması Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in gizlənməsi kimidir (bir dəfə “Əbu Talib” dərəsində, bir dəfə isə mağarada). Həzrət Peyğəmbərin canı təhlükəyə düşdüyü zaman gizləndiyi kimi, İmam Zaman (əleyhis-salam) da öz canına qarşı təhlükə yarandığı üçün məxfi şəkildə yaşayır. [4]
Əlbəttə, bu, qeybət üçün irəli çəkilən hikmətlərdən biridir. Şiə alimləri digər hikmətləri də qeyd etmişlər: 1. Camaatın sınağa çəkilib imtahan edilməsi, 2. İmamın hər hansı bir şəxsin beyətində olmasının qarşısının alınması. [5]
Bundan əlavə, şiənin etiqadına əsasən, qeybətin əsas səbəbi camaat üçün bəyan olunmamışdır. [6] İmam Sadiq (əleyhis-salam)-ın belə buyurduğu nəql olunur: “Bu əmrin sahibi üçün mütləq bir qeybət dövrü olacaqdır.” Bunun səbəbini soruşduqda həzrət buyurdu: “Bunun (əsl) səbəbini deməyə icazəli deyiləm.” Amma bu işin (əsl səbəbi deyil) hikməti barəsində soruşduqda buyurdu: “Hikməti keçmiş höccətlərin qeybəti ilə əlaqədar baş verən həmin hikmətdir. Amma əsl səbəbi yalnız zühurdan sonra aşkar olacaqdır. Necə ki, həzrət Xızrla Musanın hadisəsində gəminin deşilməsi, cavan oğlanın qətlə yetirilməsi və uçuq divarın düzəldilməsinin də hikməti yalnız bir-birindən ayrıldıqları zaman bəyan edilmişdi... Qeybət məsələsi ilahi sirlərdən biridir.” [7]
Belə nəticə almaq olar ki, əvvəla, Allahın qeybi yardımları dəqiq hesab-kitab üzündəndir, ikincisi, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybdə olmasının yeganə səbəbi öz canına qarşı təhlükə deyildir ki, belə məlaikələrin varlığı ilə artıq qeybdə qalması əbəs bir iş olsun. [8]
Əlavə məlumat üçün aşağıdakı görünüşlərə baxın:
1. “İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın diri olmasının əqli dəlilləri”, sual 12155 (sayt 13081)
2. “İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın uzun ömürlü olmasının fəlsəfəsi”, sual 209 (sayt 1405)
3 . İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybi imdadlar vasitəsi ilə hifz olunması”, sual 18074 (sayt 17679)
4. “Qeybət dövründə İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın vücud faydaları”, sual 13908 (sayt 13719)
[1] Əllamə Məclisi, "Biharul-ənvar", 52-ci cild, səh. 328, 361, 387
[2] “Muhəmməd” surəsi, ayə: 7
[3] Şeyx Mufid, “Səlasətun fil-ğeybət” risaləsi, Əla Ali Cəfər, səh. 12, birinci çap, “Şeyx Müfidin min illik yubiley konfransı”nın çapı
[4] Şeyx Tusi, “Əl-ğeybət”, Aqa Bozorg Tehraninin müqəddiməsi ilə, səh. 61, “Məktəbətu Sadiq”, Nəcəfi Əşrəf
[5] Əmini, İbrahim, “Dadgostəre cəhan”, səh. 147, onuncu çap, “Şəfəq” nəşriyyatı
[6] Yenə orada, səh. 146
[7] Əllamə Məclisi, "Biharul-ənvar", 52-ci cild, səh. 91, “Daru ehyait-turasil-ərəbi”, Beyrut
[8] İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybətinin fəlsəfəsi ilə əlaqədar əlavə məlumat üçün bax: “Ba qamhaye səbze intizar”, “Xaneye xerəd” nəşriyyatı