Ətraflı axtarış
Baxanların
6958
İnternetə qoyma tarixi: 2010/09/29
Sualın xülasəsi
Вилајәт сөзүнүн әрәб дилиндә чохлу вә фәргли мәналарыны нәзәрә алараг лүтфән бу кәлмәнин һәгиги вә әсл мәнасыны ачыглајын?
Sual
Вилајәт сөзүнүн әрәб дилиндә чохлу вә фәргли мәналарыны нәзәрә алараг лүтфән бу кәлмәнин һәгиги вә әсл мәнасыны ачыглајын?
Qısa cavab

Вилајәт сөзү “вәлијә” сөзүнүн көкүндән олуб, мүхтәлиф мәналара маликдир. Амма бу бәһсдә нәзәрә алынан мәна ән чох “рәһбәрлик вә бәзи ишләрин мөвланын өһдәсиндә вә ихтијарында олмасы” мәнасыдыр. Мөвла бир нөв гүдрәти вә бир шејә әһатәси олана дејилир. Дини терминолоҝијада исә камил инсанын диҝәр инсанлара мүхтәлиф саһәләрдә о ҹүмләдән, фәрди, иҹтимаи, дини, дүнјәви, заһири, батини, шәријәт, вә варлыг аләминдәки гануна ујғун үстүнлүјү нәзәрдә тутулур. Бунунла да камил инсан бәшәријјәтин дүнја вә Ахирәтдә сәадәтә вә әсл хошбәхтлијә јетишмәсиндә васитә вә фејз ролуну ојнајыр.

Бу мәгамын илк шәрти инсанын исмәт, батини вә заһири паклыг, ләдунни елмдән (гејб аләминә мәхсус елмдән) бәһрәләнмәси вә ҝениш гәлбә малик олмасы лазымдыр. Нәтиҹәдә исә белә бир камил инсанын дүнјада бүтүн инсанларын заһири вә батини әмәлләринә һөҹҹәт вә дәлил олмасы, ахирәтдә исә онлар үчүн шаһид кими ҝәтирилмәси баша дүшүлүр. Шиә әгидәсинә ҝөрә Ислам үммәтинин имамы Аллаһ-таала тәрәфиндән верилмиш белә үмуми вилајәтдән бәһрәләнмәли, ја да бу онун изни илә олмалыдыр, әкс тәгдирдә бу мәгамда олан шәхс гәсбкар сајылыр. Чүнки, нә гәдәр ки, ҹәмијјәтдә ән фәзиләтли вә камил шәхсин һүзуру вар, диҝәрләринә нөвбә чатмыр.

Ətreaflı cavab

“Вилајәт” вә “мөвла” сөзләри әрәбҹәдән “вәлијә” сөзүнүн көкүндән олуб, лүғәтчиләр онун үчүн мүхтәлиф мәналар гејд етмишләр. О ҹүмләдән, малик, әбд, бәндә азад едән, азад олунмуш бәндә, јолдаш (дост), јахын, (әми оғлу), гоншу, һәмпејман, оғул, әми, Рәбб, көмәк едән, немәт верән, бир јердә јашајан, шәрик, баҹы оғлу, севимли, табе олан, күрәкән, инсанын өз шәхси ишләриндә өзүнә даһа мүгәддәм олан бир нәфәр.[1]

Дини терминолоҝијада вилајәтдән мәгсәд, диҝәрләриндән ихтијар, маликијјәт вә ирадә арадан ҝетмәдән инсанларын мүхтәлиф саһәләрдәки ишләриндә тәсәррүф етмәк вә онлара рәһбәрлик етмәкдир.

Мәсум Имамын (әлејһиссалам) Ислам ҹәмијјәтинә имамәти бу вилајәт вә һакимијјәтин ҹәмијјәтин һидајәт олмасы јолунда иҹтимаи, сијаси сәһнәләрдә камил шәкилдә тәҹәллиси демәкдир. Әҝәр инсанлар белә бир вилајәти вә рәһбәрлији гәбул етсәләр, онун рәфтар вә ачыгладығы Ислам ганунларына әмәл етсәләр дүнја вә ахирәтдә мәнәви вә мадди сәадәт вә хошбәхтлији әлә ҝәтирә биләрләр. Амма әҝәр белә бир рәһбәрлик вә имамәти гәбул етмәкдән бојун гачырсалар һәр шејдән әввәл өзләринә зәрәр јетирмиш олурлар. Һалбуки, инсанларын бу һәгигәти билиб-билмәмәләриндән, Имамы иҹтимаи, сијаси, дини вә мәһкәмә ишләриндә рәһбәр кими гәбул едиб-етмәмәләриндән, ону әмәлләринә шаһид кими таныјыб-танымамаларындан асылы олмајараг һәр бир Имам (әлејһиссалам) бүтүн инсанлара, истәр шиә, јахуд гејри-шиә, мүсәлман јахуд гејри-мүсәлманлара, илаһи рәһбәрлији өз јериндә галыр вә Аллаһын изни илә онларын һамысына заһири вә батини вилајәти вар вә онларда тәсәррүф едә биләр. Бунлардан әлавә, мәсум Имам (әлејһиссалам) Аллаһ-тааланын изни илә варлыгларын тәквини аләминдә (күллү јарадылышында да) нүфуз едә биләр. Мәсәлән, торпағы гызыла чевирә, пәрдәдә олан шәкилә ҹан верә, әлаҹсыз хәстәләрә шәфа верә биләр. Ејни заманда, чәтин мәсәләләрин ҹавабыны ачыглама, она тәвәссүл едәнләри чәтинликләрдән гуртарма гүдрәтинә маликдир. Амма бүтүн бу гүдрәтләрин һамысы Аллаһ-тааланын мәхсус һикмәти вә мәхсус вахтларда ганун әсасында баш верир. Белә олан һалда шиә алимләринин ишләтдији “вилајәт” сөзүнү имамәтлә бир мәнада тутмаг лазым дејилдир. Амма гејд етмәк лазымдыр ки, вилајәт имамәт мәгамынын ән мүһүм мүгәддимәсиндән сајылыр. Јәни, имамәтин ән мүһүм шәртләриндән бири вилајәт сајылыр вә нә гәдәр ки, мәсум Имам (әлејһиссалам) вар, һеч кимин бу мәгама ләјагәти јохдур. Имамын һүзуру олан заман динин вә ҹәмијјәтин рәһбәрлијини һеч кәс өһдәсинә алыб онлары өзләринин ардынҹа апара билмәз. Чүнки, бу үмуми бир әгли вә мәнтиги ганундур ки, камил вә ән фәзиләтли фәрд олан јердә башгасына нөвбә чатмыр. Анҹаг бир јердә истисна олунур ки, мәсум Имам (әлејһиссалам) бу мәгама ҝәлмәјә кимәсә иҹазә верир. Мәсәлән, Он икинҹи Имамын (әҹ) гејби дөврүндә фәгиһин вилајәтини гејд етмәк олар. Белә олан һалда фәгиһ мәсум Имамын (әлејһиссалам) иҹазәси илә мүәјјән дәрәҹәдә ҹәмијјәтдә бүтүн ихтијарлара малик олур вә она верилән ихтијардан чох һәддини аша билмәз. Бу ҹәһәтдән, Ислам Пејғәмбәринә (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) Мәсумлара (әлејһиумссалам) верилән мәгам, Гуранда да гејд олунмуш һәмин “хәлифәтуллаһ” (Аллаһ-тааланын јер үзүндә камил нүмајәндәси) мәгамыдыр. Бу һәмән мәгамдыр ки, Аллаһ-таала мәләкләри о мәгама сәҹдә етмәји әмр етмишдир. Әҝәр јер үзүндә белә бир хәлифә вә камил инсан олмаса јер өз әһлини ударды.[2]

Амма шәриәтдә диҝәр вилајәтләр Аллаһ-таала тәрәфиндән мүәјјән ишләрин иҹрасы үчүн бәзи инсанлара верилмишдир. Бу вилајәт вә рәһбәрликләр арасында да фәргләр вардыр. Мәсәлән, атанын оғлу үзәриндәки ихтијар вә вилајәти шәриәт һакиминин (мүҹтеһидин) мүсәлманларын иҹтимаи вә сијаси ишләриндә она верилмиш ихтијар вә вилајәти илә фәрглидир. Чүнки, бу ики вилајәт вә рәһбәрлик арасында һүдудлар мүхтәлифдир.

Башга сөзлә десәк, Аллаһын, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вә Имамын (әлејһиссалам) диҝәрләринә олан вилајәти һәгиги вә заати истедад вә габилијјәтләриндән мәншәләнир, амма диҝәрләрин вилајәт вә ихтијарлары нисби вә шәриәт тәрәфиндән верилән иҹазә әсасындадыр. Неҹә ки, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вә Имамын (әлејһиссалам) ҹәмијјәтдә вилајәтинин һәјата кечмәси инсанларын онлара табе олуб, әмр вә нәһјләрини гәбул едиб, гәзавәтләрини вә вердикләри һөкмләри иҹра етмәләриндән асылыдыр әкс тәгдирдә онлара верилән илаһи вилајәт (рәһбәрлик) ҹәмијјәтдә заһир олуб һәјата кечмәз.

Шиә етигадына ҝөрә Аллаһын јер үзүнә тәјин етдији рәһбәри (Вәлијуллаһы) таныјыб онун әмр вә нәһјләринә табе олмаг һәр бир мүсәлмана ваҹибдир. Һәр кәс бу әмрдән бојун гачырса, әслиндә төвһид вә пејғәмбәрлији гәбул етмәмишдир. Башга сөзлә десәк, Аллаһ-тааланын, төвһидин, Онун әдаләтинин вә пејғәмбәрлијин гәбул олунмасынын әсасы илаһи рәһбәрләрин гәбул олунмасыдыр. Гуранда Маидә сурәсинин үчүнҹү ајәсиндә вилајәти тәблиғ етмәк төвһид вә рисаләти тәблиғ етмәјә бәрабәр, Ниса сурәсинин 59-ҹу ајәсиндә әмр саһибләринә (мәсум Имамлара (әлејһиссалам)) табе олмағы исә Аллаһа вә Пејғәмбәрә (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) табе олмаға бәрабәр олдуғу билдирилир. Һәмчинин,Сәгәлејн һәдисиндә Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) Әһли-Бејтини (әлејһимуссалам) Гуранла бир сәвијјәдә гәрар верилмәси[3] ашкарҹасына вурғуланыр. Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) олан һәдисләрин бириндә нәгл олунур вә тәкидлә бујурулур: “Һәр кәс өлсә вә зәманәсинин имамыны танымаса, ҹаһилијјәт дөврүндәкиләр кими дүнјадан көчмүшдүр.”[4] Амма вилајәтин гәбул олунмасы инсанлар үчүн ҹәмијјәтдә вә аиләдә әмнијјәт, нәзм, дини, мәдәни вә игтисади саһәләрдә мүвәффәгијјәт ҝәтирәр. Әҝәр бу табечилик Аллаһын разылығына ҝөрә олса бүтүн бунлардан әлавә инсана хүсуси мүкафатлар да вериләр. Бундан әлавә, бир чох һәдисләрдә вар ки, инсанын бүтүн ибадәт вә салеһ әмәлләри јалныз Аллаһ-тааланын тәјин етдији рәһбәри имзасындан сонра Аллаһ-тааланын дәрҝаһында гәбул олунур. Нүмунә үчүн имам Ризанын (әлејһиссалам) мүгәддәс һәдис үнваны илә гызыл силсилә илә ҹәдди Пејғәмбәрдән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) бујурдуғу һәдисдә охујуруг ки, бујурур: “Ла иләһә иләллаһ кәлмәси мәним јанымда ән бөјүк пәнаһ јеридир. Һәр кәс ора дахил олса, мәним әзабымдан аманда галар. ”Бир аз сонра Имам (әлејһиссалам) һәдисинә давам едиб бујурур: “Ла илаһә илләллаһын шәртләринә әмәл етмәклә бу мәгама чатмаг олар вә о шәртләрдән бири дә мәнәм!”[5]

Башга бир һәдисдә имам Багир (әлејһиссалам) бујурур: “Ислам беш рүкн үзәриндә гурулуб: намаз, зәкат, оруҹ, һәҹҹ вә вилајәт. Бунлардан һеч бириси вилајәт гәдәр мүһүм дејилдир.” [6] Чүнки, “Вилајәт (рәһбәрлик) динин рүкнләриндә әсас рол ојнајыр вә Имам дининин јол ҝөстәрәнидир.”[7]

Гејд етмәк лазымдыр ки, Аллаһ-таалаја тәрәф сејр вә мәрифәт јолунда һәрәкәт етмәклә илаһи нүмајәндә мәгамына чатмағын мүхтәлиф дәрәҹәләри вар вә бу сонсуз мәнәви тәкамүл јолудур. Амма бүтүн заманларда бу мәгама чатмаг јалныз бир нәфәрә нәсиб олур вә мүасирләринин арасында јалныз о бир нәфәр белә бир мәнәви мәгамын гүлләсинә чатыр. Белә шәраитдә һәмин бир нәфәр нүмајәндә мәгамындан аслы олмајраг диҝәр инсанлар үзәриндә вилајәтә чатыр. Мәсәлән, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) заманында имам Әли (әлејһиссалам) вә Фатимә (саламуллаһи әләјһа) о һәзрәтин мәгамына чата билмәздиләр. Бүтүн инсанлар, һәтта бу ики мәсум шәхсијјәт дә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вилајәти алтында гәрар тутурдулар. Һәмчинин, Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) сонра имам Һәсән вә имам Һүсејн (әлејһиссалам) аталары имам Әлинин (әлејһиссалам) вилајәти алтында олублар. Диҝәр Имамлар (әлејһимуссалам) да аталарынын вилајәтләри алтында гәрар тутдугдан сонра имамәт вә рәһбәрлијә јетиширләр. Неҹә ки, имам Һүсејн (әлејһиссалам) гардашы имам Һәсәнин (әлејһиссалам) рәһбәрлији дөврүндә она там шәкилдә табе олуб о Һәзрәтин вилајәтин алтында гәрар тутмушдур. Имам Һәсәнин (әлејһиссалам) шәһадәтиндән сонра исә Мүавијә илә бағладығы әһди мөһтәрәм сајараг Мүавијә һәјатда олана гәдәр о әһднамәјә садиг галмыш вә онунла бирбаша дөјүшдән чәкинмишдир. Бу заманда да јалныз бир нәфәр вилајәт гүлләсиндә илаһи нүмајәндә кими парлајыр вә бүтүн инсанларын ишләриндә там вилајәтә маликдир. Истәр инсанлар ону гәбул етсинләр, истәр етмәсинләр, истәр нәзәринә бахсынлар, истәрсә дә бахмасынлар. Шиә әгидәсинә ҝөрә бу ҝүн илаһи нүмајәндә кими Ислам бајрағыны әлиндә тутан јалныз Һөҹҹәт ибни Һәсән Әсҝәридир (әҹ.)

Диҝәр тәрәфдән бу јолун сонсуз олдуғуну вә бүтүн инсанларын бу јолдан кечмәсини нәзәрә алараг вә Аллаһ-тааланын бујурдуғу кими: “"Биз Аллaһыныг (Аллaһын бəндəлəријик) вə (өлəндəн сoнрa) Oнa тəрəф (Oнун дəрҝaһынa) гaјыдaҹaғыг!"[8] диҝәр инсанлар да бу дәрәҹәјә чатмаг истәсәләр Аллаһ-тааланын јер үзүндә там нүмајәндәсинин вилајәтини вә рәһбәрлијини гәбул едиб, онун ардынҹа аддымлајыб бүтүн һөкмләрини гәбул етмәклә дәгиг вә там шәкилдә инсанијјәт вә камал јолунда өз һәдәфләринә чата биләрләр.[9]

Гара јолларла мүсәлманларын һакимијјәтинә чатмыш бәзиләри имам Әлинин (әлејһиссалам) вилајәт мәгамына дәлаләт едән ајә вә рәвајәтләри мүхтәлиф мәналара јозмагла чалышырлар ки, өз һакимијјәтләрини һифз етсинләр вә Аллаһ-тааланын вә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) Гуранда инсанлар үчүн нәзәрдә тутулан мүгәддәс һәдәфдән сандыгларыны бир нөв өрт-басдыр етсинләр.

Бу ҹәһәтдән, бәзиләри Гурнада “вилајәт” ајәсиндә, “һәгигәтән, Аллаһын сизә рәһбәриниз..”[10] вә мүтләг итаәт ајәсиндә ҝәлән: ”Еј имaн ҝəтирəнлəр! Аллaһa, Пeјғəмбəрə вə өзүнүздəн oлaн иxтијaр (əмр) сaһиблəринə итaəт eдин!”, танынымыш һәдисдә: “Мән һәр кәсин рәһбәријәмсә, Әли дә онун рәһбәридир!”  кими һәдисләрдә “вилајәт” сөзүнү “дост” вә ја “көмәк едән” кими мәналандырмышлар. Һалбуки, ајәләрин тәркибиндә “иннәма” (һәгигәтән, јалныз) ифадәси инһисар мәнасында, һәмчинин, Аллаһа, Пејғәмбәрә (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вә әмр саһибләринә олан мүтләг итаәт ифадәләри, о ҹүмләдән, ајәнин назил олма сәбәбләри, һаҹыларын исти һавада Гәдир Хум адлы сәһрада сахланылмасы, мүсәлманлардан төвһид, рисаләти тәсдигләјиб вә имам Әлијлә (әлејһиссалам) бејәт олунмасыны, бунларын һамысы мүсәлманлар арасында үмуми һалда достлуг вә көмәклик мәналары  илә ујғун ҝәлмир. Неҹә ки, имам Әли (әлејһиссалам), диҝәр мәсум Имамлар (әлејһимуссалам) вә бир чох шаир сәһабәләр дәфәләрлә Әмирәл-мөминин Әлинин (әлејһиссалам) вилајәтинә (һакимијјәтинә) дәлил олараг бу ајә вә һәдисләри шаһид кими ҝәтирмишләр.

Беләликлә гејд етмәк лазымдыр ки, белә алдадыҹы мәналарын “вәли” сөзүнүн лүғәтдәки мәналары илә заһирдә ујғун олмасына бахмајараг, әсл һәгигәти ахтаран инсафлы зеһнләр ајәләрин вә равајәтләрин бу мөвзудан зеһнә ҝәлән үмуми мәнаны гәбул етмир, ајә вә рәвајәтләрин өз мөһкәмлији илә вилајәт мәнасына дәлаләт етдијини гәбул едир вә бу мөвзуну имам Әлинин (әлејһиссалам) Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) фасиләсиз ҹанишинлијинә дәлаләт етдијини  тәсдиг едирләр.

Сонда гејд етмәк лазымдыр ки, имам Әлидән (әлејһиссалам) башга диҝәр Имамларын (әлејһимуссалам) имамәти вә вилајәти дә Ислам Пејғәмбәриндән (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) нәгл олунан һәдисләр васитәси илә јәни, һәр бир Имамдан сонра нөвбәти Имамы танытдырмасы исбата јетир. Бундан әлавә, о Һәзрәтләрдән баш верән кәрамәт, мөҹүзә, варлыг аләминдә олан гүдрәтләри, инсанларын батини нијјәтләринә олан елмләри, исмәт вә чохлу гејби елмләри вә саир әламәтләрлә бу шәхсләри диҝәрләриндән там шәкилдә ајырыб, онларын вилајәтләрини әсасландырмаг үчүн лазыми дәлилләр кими истифадә етмәк олар.

 

Истифадә олунмуш әдәбијјат:

  1. Бир дәстә јазычылыр, Ислам маарифи, ҹ.1 вә 2; Имамәт бәһси.

  2. Ҹавад Амули Абдуллаһ, Вилајәт бајрамы, сәһ.61-70.

  3. Ҹавад Амули Абдуллаһ, Гуранда вилајәт.

  4. Ҹавад Амули Абдуллаһ, Әләви вилајәти, сәһ.28-55, 117.

  5. Һәләби Тәгиәд-дин, Әбус-сәлаһ, сәһ.127-133.

  6. Сәиди Меһр Мәһәммәд, Ислам каламы, ҹ.2; сәһ.130-200.

  7. Мүтәһһәри Муртәза, Имамәт вә рәһбәрлик,сәһ.43-95, 161-169.

  8. Мүтәһһәри Муртәза, Камил инсан.

  9. Һадәви Теһрани Мәһди, Вилајәт вә дәјанәт, сәһ.64-66.



[1] Фирузабади, Әл-Гамусул-муһит, Сәиди Меһр, Мәһәммәд, Исламын сөзү, ҹ.2;сәһ.168

[2] Мүтәһһәри, Мүртәза, Имамәт вә рәһбәрлик, сәһ.46-76.

[3] Мүтәһһәри, Мүртәза, Имамәт вә рәһбәрлик, сәһ.46-76.

[4] Мүтәһһәри, Мүртәза, Имамәт вә рәһбәрлик, сәһ.46-76.

[5] Биһарул-Әнвар, ҹ.3; сәһ.8

[6] Биһарул-Әнвар, ҹ.65; сәһ.333-329

[7] Ҹавад Амули, Абдуллаһ, Вилајәт бајрамы, сәһ.62-64.

[8] Бәгәрә сурәси, 156; Иншигаг сурәси 6

[9] 314 вә 315-ҹи суаллар; Мүтәһһәри, Мүртәза, камил инсан.

[10] Маидә сурәси, 55

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Görmədiyiniz qızla söhbət etməyin iradı varmı?
    8375 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Müqəddəs İslam şəriəti nəzərindən qızla oğlan arasında evləndikdən qabaq olan hər cür əlaqə, (bir- başa və bir- başa olmayan hər cür əlaqə) əgər (cinsi) ləzzət qəsdi ilə ya o əlaqədə günaha düşmək qorxusu olsa, olmaz və iradı var. Amma təhsil, elm, peşə və işlə bağlı olan əlaqə, əgər ...
  • Arestotelin peyğəmbər olması.
    6737 تاريخ بزرگان 2011/09/11
    Arestotel Yunanlı böyük alim, fizika alimi və filosofu, miladdan 184 il qabaq Yunanistanın şimalında yerləşən İstagira şəhərində dünyaya göz açdı. Atası Niku maxus Makedoniya padşahının saray həkimi idi. Aristotelin yəxminən yeddi yaşı olarkən təhsil almaq üçün Atenə getdi və miladdan 368 il qabaq Əflatunun akademiyasının üzvü oldu. İyirmi il müddətinə ...
  • Nə üçün bəzi jele və kisellər haran və ya haladırlar?
    11446 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Kiselin müxtəlif növü vardır ki, onların bəziləri halal və bəziləri isə haramdır. Bunun səbəbləri isə onun tərkibidir. Əgər jelenin və kiselin tərkib hissəsi bitkilərdən və bəzi kimyəvi maddələrdən hazırlanıbsa, onun xarici və daxili pak olmaqla yanaşı yeyilməsi və istifadəsi halaldır. Bundan əlavə kiselin və jelenin tərkibinə əti halal olan heyvanın ...
  • Aya başqalarının işinə rəy verməmək və axtarış aparmamaq barəsində və söz gəzdirməmək barəsində bir hədis vasitəsiylə, ailəvi problemimi həll edə bilərsinizmi?
    6316 Əməli əxlaq 2012/06/13
    Sizin diqqətnizi bir necə nöqtəyə cəlb edirik: 1- Sizin əriniz şəri cəhətdən yenidən ailə qura bilər, lakin ədalətin riayət olunması lazıdır. 2- Hesab edək ki, siz onun birinci həyat yoldaşısınız, umumi olaraq birinci qadın ərinin ikinci yoldaşına xusisi həsaslıq bildirir.Odur ki, tövsiyə edirik ...
  • Һәгиги дини неҹә әлдә етмәк олар? Изаһ един!
    6729 Din fəlsəfəsi 2009/06/18
    Бу ишдә үч јол тәсәввүр олунур:1) Вәһј2) Нәгл3) ӘглАди инсанлар јалныз, нәгли вә әгли јолла динин һәгигәтинә вара биләрләр. Хүсуси ...
  • Məscidul-əqsa müsəlmanların ilk qibləsi olduğu zaman orada namaz qılınırdımı? Hansı tərəfə?
    8247 Fiqh tarixi 2012/03/14
    Beytul-müqəddəs müsəlmanların qibləsi olduğu zaman orada heç bir müsəlman yox idi və orada necə namaz qılınması ilə əlaqədar bəhs irəli sürülmürdü. Amma sübut məqamında zahirən, onun hökmü Kəbə barəsində olan hökm kimi idi. Fəqihlər bu barədə buyurmuşlar: “Vacib namazları Kəbə evinin içində və onun damında qılmaq məkruhdur ...
  • İslam təlimləri nəzərindən insandan başqa sair canlı varlıqlar üçün də hüquq təyin olunmuşdurmu?
    6702 Hədis elmləri 2012/02/18
    Dini mənbələrdə mövcud olan bir çox rəvayətlər göstərir ki, haqq yalnız insanlara aid deyil, Allahın sair məxluqları da müəyyən hüquqlara malikdir və onlara riayət etmək lazımdır. Misal üçün, “Mən la yəhzuruhul-fəqih” kitabında “həqqud-dabbəti əla sahibiha” (heyvanın öz sahibi üzərində olan haqqı) adlı bir bölmədə qeyd olunan bəzi ...
  • Вилајәти фәгиһин васитә илә сечилмәси гајдасында дөвр ирады гаршыја чыхыр. Буну неҹә һәлл етмәк олар?
    7591 Nizamlar (Qurluşlar) 2010/02/06
    Һазырда Иран Ислам Республикасында вилајәти фәгиһи сечән мүтәхәссисләр (хубраган) мәҹлисини мүһафизләр шурасы тәсдиг едир. Инди бела бир шүбһә јараныр ки “әҝәр мүһафизләр шурасыны рәһбәр тәсдиг едирсә, мүһафизләр шурасынын үзвүләри вилајәти-фәгиһи сечән мүтәхәссисләри тәсдиг едирсә, вә онлар да рәһбәрлији сечирсә, бу мәсәлә гејри-мүмүкүн олан ...
  • Əgər namaz qılmayan bir şıxsin arxasınca danışılarsa qeybət sayılırmı?
    7477 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Şeyx Ənsari (rəh) qeybətin tərifində: Hədislərdən və Alimlərin qeybətin tərifi barəsində olan sözlərindən nəticə alırıq ki, qeybət ibarətdir: İnsanların arxasınca danışmaq, bir söz ki, qeybəti olunan şəxs o sözləri sevmir.[1] Qeybət (kəbirə) böyük günahlardan sayılır, ayə və rəvayətlərdə onun tərk edilməsinə təkid ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6675 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164418 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162368 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119478 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113094 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    109339 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93572 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54670 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53054 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45783 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45430 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...