Ətraflı axtarış
Baxanların
6215
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/20
Sualın xülasəsi
İmam Zaman (əleyhis-salam) evlənibdir, ya yox?
Sual
İmam Zaman (əleyhis-salam) evlənibdir, ya yox?
Qısa cavab

Həyat yoldaşına və övlada malik olmasına ehtimal verilsə də, habelə o həzrətin qeybdə olması izdivacdan ibarət olan ilahi bir sünnəti hökmən tərk emtəsini lazım tutmasa da, bu məsələ ilə əlaqədar rəvayətlərdə qənaətbəxş bir dəlillə rastlaşmaq olmaz. Bəlkə də demək olar ki, ilahi təqdir o həzrətin mübarək vücudunun qeybət pərdəsi arxasında olmasına təəllüq tapdığı kimi, müəyyən məsləhətlər xatirinə bu məsələnin (izdivac) də müəmmalı şəkildə qalmasına təəllüq tapmış olsun.

Ətreaflı cavab

Həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın şəxsi həyatı barədə bəhs çox sadə şəkildə elm və yəqin hasil olmayan məsələlər sırasındadır, lakin rəvayətləri araşdırmaqla bu ehtimalı gerçəkliyə yaxınlaşdırmaq olar. İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın həyat yoldaşı və övladı olub-olmaması məsələsində üç ehtimal vardır:

a) İmam Zaman (əleyhis-salam) ümumiyyətlə evlənməmişdir;

b) Evlənmişdir, lakin övladı yoxdur;

v) O həzrət evlənmişdir və övladları da vardır.

Birinci ehtimalın qəbul olunduğu təqdirdə o həzrət islam sünnətlərindən birini tərk etmiş olur və bu da çox zəif və uzaq bir ehtimal kimi nəzərə çarpır.

Əlbəttə, demişlər ki, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybdə olması çox mühüm əhəmiyyət daşıyır, izdivac isə onunla müqayisədə nisbətən az əhəmiyyətli bir məsələdir. Daha mühüm olan bir iş xatirinə nisbətən mühüm olan bir işin tərk edilməsinin eybi yoxdur. Lakin bu söz də qəbul olunmur. Çünki qeybət dövründə olmaqla izdivac etməyin arasında heç bir ziddiyyət yoxdur və bu iksi eyni zamanda baş verə bilər.

İkinci ehtimalda isə, birinci ehtimaldakı irad olmasa da, “görəsən, o həzrətin həyat yoldaşı da uzun ömrə malikdir, yoxsa o həzrət hər bir zaman dövründə müxtəlif həyat yoldaşlarına malik olmuşdur?” sualı cavabsız qalır. Bu mövzunu bizim üçün aydınlaşdıracaq heç bir dəlil yoxdur, amma demək olar ki, zamanın keçməsi ilə çoxsaylı həyat yoldaşları ilə evlənməyin qəbul olunması zəif ehtimal deyildir. İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın qeybdə olması o həzrətin yalnız bir həyat yoldaşına malik olmasını tələb etmir ki, onun da ömrü uzun olsun. Çünki bəzi rəvayətlərdən aydın olur ki, o həzrətin qeybət dövrü şəxsi yox, ünvan yönlü qeybət dövrüdür.[1] Buna görə də tanınmaz surətdə, bir kəsin onun İmam olduğunu bilmədiyi halda camaatla qaynayıb-qarışa, onlarla birlikdə yaşaya bilər.

Bu sual üçüncü ehtimalda da irəli çəkilir. Bəziləri bu ehtimalı zəif hesab edərək demişlər ki, əgər İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın övladları olsaydı, axırda bir gün öz əslini axtarardılar və bu da qeybətin fəlsəfəsi ilə uyğun gəlmir.

Rəvayətlər arasında bu üç ehtimaldan hər hansı birini dəstəkləyə biləcək mötəbər dəlil də yoxdur. Mərhum Şeyx Tusi İmam Sadiq (əleyhis-salam)-ın belə buyurduğunu nəql edir:

لاَ یَطَّلعُ عَلَى مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلَدِهِ وَلاَ غَیْرِهِ

“Onun harada olduğu barədə nə övladından, nə də övladından başqasından olan bir kəsin məlumatı və agahlığı yoxdur.”[2]

Amma həmin söz Nömanidən başqa şəkildə nəql olunmuşdur:

لاَ یَطَّلِعُ عَلَى مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلِىٍّ وَ غَیْرِهِ

“Onun harada olduğu barədə heç kəs – nə dostu nə də başqası agah deyildir.”[3]

Belə ixtilafın varlığı ilə Şeyxin nəqlinə istinad etmək xatircəmlik gətirmir, əksinə müəyyən səbəblərdən, o cümlədən hədisin sənədi və ləfzi (məzmun) üstünlük baxımından Nömaninin rəvayəti daha mötəbər nəzərə çarpır. Məsələn, mərhum Şeyx Tusinin hədisində cəm yox, tək halda olan əvəzlikdən istifadə olunmuşdur (onun övladı və övladından başqası). Yalnız aşağıdakı üç ehtimaldan birini qəbul etmək mümkündür:

a) “Vələdihi” kəlməsindəki “ه” zəmirinin (əvəzliyinin = onun) gətirilməsi nüsxə köçürənlərin səhvlərindən ola bilər;

b) Rəvayətlər buna işarə etmək istəyir ki, İmamın bir övladı vardır;

v) “Vələd” dedikdə ismi-cins (eyni zamanda həm təkə, həm də cəmə dəlalət edən bir kəlmə) nəzərdə tutulsun.

Buna görə də bəziləri demişlər ki, Şeyx Tusinin rəvayəti bəyan məqamında xifa (gizli) olan mübaliğədir; yəni, o həzrətin övladı olmasını yox, bu məsələni çatdırmaq istəyir ki, əgər o həzrətin övladı da olsaydı, onun yerindən və sirrindən agah olmazdı.[4] Digər tərəfdən, bu bölmədə mövcud olan rəvayətlərin bəzisinin sənədindəki iradı nəzərə almasaq, onlarda aşkar bəyan müşahidə olunmur və zühur əsrinə yozula bilər. Məsələn, İbni Tavus İmam Riza (əleyhis-salam)-ın belə buyurduğunu nəql edir:

اَللَّهُمَّ اَعْطِهِ فِى نَفْسِهِ وَ اَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ

“Pərvərdigara! Onu özündə, əhlində, övladlarında və nəslində (xeyir-bərəkət) əta et.”[5]

İmam Sadiq (əleyhis-salam)-dan da belə rəvayət nəql olunur:

کَاَنِّى اَرَى نُزُولَ الْقَائِمِ فِى مَسْجِدِ السَّهْلَةِ بِاَهْلِهِ وَ عِیَالِهِ

“Sanki Qaimin öz əhl-əyalı ilə birlikdə “Səhlə” məscidinə nazil olmasını görürəm.”[6]

Bəziləri “Cəzireyi xəzra” (Yaşıl ada) əhvalatına istinad etməklə demişlər ki, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın övladları var və həmin adadadır, o həzrətin nəzarəti altında hökumət edirlər... Amma demək lazımdır ki, bu hadisə əfsanədən başqa bir şey deyildir[7] və tarixi gerçəklikdən daha çox xəyali bir əfsanəyə bənzəyir.

Mərhum Əllamə Məclisi bu barədə buyurur: “Bu hadisəni mötəbər rəvayətlərdə tapmadığımız üçün onu ayrıca bir fəsildə qeyd etmişik.”[8] Şeyx Ağa Bozorg Tehrani onu “xəyali bir əfsanə” hesab etmişdir.[9]

Deməli, İmam Zaman (əleyhis-salam)-ın həyat yoldaşına və övladlara sahib olması ehtimal verilsə də, bu barədə mötəbər sənədə malik olan bir rəvayət tapmaq olmaz.[10] Digər tərəfdən də, İmam Zaman (əleyhis-salam) tərəfindən izdivac kimi ilahi bir sünnətin tərk edilməsinə dair möhkəm dəlil yoxdur.[11]



[1] Məsələn, imam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “İmam Zaman (əleyhis-salam) camaat arasında gəzib-dolaşır, bazarda qədəm vurur, bəzən öz dostlarının evlərindəki xalça-palazın üzərində oturur, lakin onu tanımırlar.” “Qeybət”, Nömani, səh. 164

[2] Şeyx Tusi, “Qeybət”, səh. 102

[3] Nömani, “Qeybət”, səh. 172; “Müntəxəbul-əsər”, səh. 252; “İmamət və məhdəviyyət” kitabından nəqlən, “On suala cavab”; “Həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın şəxsi həyatı”, səh. 54; “Əl-əxbarud-dəxilə”, 1-ci cild, səh. 150; “Tarixul-ğeybətil-kubra”, səh. 69; Seyid Cəfər Murtəza Amilinin “Cəzireyi Xəzra dər tərazuyi nəqd” kitabından nəqlən, səh. 218

[4] Məhəmməd, Sədr, “Tarixul-ğeybətil-kubra”, 2-ci cild, səh. 65; “İmam Əmirəl-möminin (əleyhis-salam)” çapxanası, İsfahan

[5] İbni Tavus, “Cəmalul-usbu”, səh. 510; “Cəzireyi Xəzra dər tərazuyi nəqd” kitabından nəqlən, səh. 219

[6] "Biharul-ənvar", 52-ci cild, səh. 317

[7] Əlavə məlumat üçün bax: “Dirasətun fi əlamatiz-zuhur vəl-Cəzirətil-Xəzra”, Seyid Cəfər Mürtəza Amili, səh. 263 və bu kitabın tərcüməsi, səh. 217-225

[8] "Biharul-ənvar", 52-ci cild, səh. 159

[9] “Əz-zəruə ila təsanifiş-şiə”, 5-ci cild, səh. 108, “Darul-əzva”, Beyrut çapı; “Təbəqatu əlamiş-şiə”, 8-ci əsrin alimləri, 1145

[10] Məsudi, “İsbatul-vəsiyyət”, səh. 201-də İmam Riza (əleyhis-salam)-dan belə nəql etmişdir: “Rəvayətlərdə deyilən “heç bir imam öz övladını görməmiş dünyadan getməz” ifadəsi İmam Zaman (əleyhis-salam)-a aid deyildir.” Bax: “İmamət və məhdəviyyət”, Safi Gülpayiqani, “On suala cavab”, səh. 53-56, Hövzənin “Çeşm be rahi Məhdi” adlı jurnal yazıçılarından bir qrupu, səh. 351-356, “Cəzireyi Xəzra dər tərazuyi nəqd”, səh. 217-221

[11] 208-ci sualdan iqtibas, (İmam Zaman (əleyhis-salam), izdivacı, həyatı, yaşayış yeri)

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...