Ətraflı axtarış
Baxanların
6063
İnternetə qoyma tarixi: 2011/06/25
Sualın xülasəsi
İnsanı Allah-taalanın düzgün yolundan (siratul-müstəqim) azdıran nədir? Bu inhiraf ixtiyarlıdır, ya yox?
Sual
İnsanı Allah-taalanın düzgün yolundan (siratul-müstəqim) azdıran nədir? Bu inhiraf ixtiyarlıdır, ya yox?
Qısa cavab

İnsanı sirati müstəqimdən (düzgün yoldan) inhirafa çəkən amilləri tanımaqdan ötrü ilk növbədəsiratmüstəqimanlamları ilə yaxından tanış olmalıyıq. “Siratsözü lüğətdə geniş  böyük yola deyilir. “Müstəqimsözü isəqvmhərflərindən olub, heç bir əyriliyi olmayan bir şeyə deyilir. Ona görə  düzgün yol sözü məna cəhətdən əyri yolun müqabilində istifadə olunur. Əmirəl-möminin Əli (əleyhissalam)  buyurur: “Sağ  sol azdırıcıdır, orta yol isə həmin düzgün yoldur.”

Düzgün yolun nümunəsi Quranda açıqlanan həminmöhkəm dindir”. Baxmayaraq ki, düzgün yolun digər nümunələri, məsələn, Quran  məsum İmamlar (əleyhissalam)  da ola bilər. Düzgün yol birdən artıq deyildir. Amma Allah yolları (yəni, Allaha çatmaq üçün olan yollar) çoxdur. Bu yolların  müqabilində inhirafa aparan yollar da çoxdur. Düzgün yol elə bir yoldur ki, Allaha tərəf aparan digər yollar onda birləşir. Yaxud, düzgün yol öz genişliyi ilə Allaha tərəf gedən bütün digər yolları özündə birləşdirir.

Müxtəlif aldadıcı amillər təklikdə  ya birlikdə hər an insanı düzgün ilahi yodan azdıra bilər. O cümlədən, cəhl  şəkk, fikri vəsvəsə  şübhələrdə giriftar qalmaq, qəflət, qeyri-səhih tərbiyə  ya yanlış təbliğatların təsirinə düşmək, pis mühit, müsəlmanlar arasında əmr be məruf  nəyh əz münkərin tərk olunması, fərdi inhirafların müqabilində cəmiyyətin böyük şəxsiyyətlərinin susması, ədalətsizlik  zülm, cəmiyyətin böhran içində boğulması  fəqirlik, tamahkarlıq  dünyatələblik, uzun arzularla ölümün yaddan çıxması, özünü öymək  təkəbbür, şeytanın nəfsi, fitrəti  ağılı öz əsarətində saxlamaqdan ötrü vəsvəsələrin tam yayılması , xalis  pak rəhbərdən öz çevirmək  başqalarına kor-koranə tabe olmaq, iradə  nəfsin zəifliyi, düzgün yolda möhkəm olmamaq  səbrsizlik, günahın təsirindən qəlbin pas atması  Allahı yaddan çıxarmaqla insanın özünü insan olaraq unutması  sair kimi səbəbləri qeyd etmək olar. Əlbəttə, qeyd etmək lazımdır ki, bütün bu amillərin hər birinin təsir  mühiti  qədər çox  geniş olsa insanın iradə  ixtiyarı ilə haqq yoldan çıxmasında bir o qədər möhkəm təsir qoyur. Başqa sözlə desək, insan elə xəlq olunmuşdur ki, özünün ağıl  təfəkkürü ilə ona qarşı yönəlmiş bütün inhiraflara  həlakedici amillərə sinə gəlib azad şəkildə düz yolda qərar tuta  səadətə nail ola bilər. Bütün bu inhirafçı həmlələr insana  qədər şiddətli olsa, insanın əksüləməli  daha dəqiq  qüdrətli olub onların hamısına qalib gələ bilər  bu mübarizə insan üçün daha dəyərli  böyük hesab olar. Amma dahilərin dediyi kimi bütün bu müqavimətlər yüksək səviyyədə dözüm  qəsd istəyir. Çünki, məsəl va istəmək bacarmaqdır.

Ətreaflı cavab

İnsanı düz yoldan azdıran amillərdən söz açmaqdan əvvəlsirat” (yol), düz” (müstəqim) kəlmələrinin mənalarına diqqət etmək lazımdır. Sirat sözü ərəb dilində böyük  geniş yola deyilir. Bəzi alimlər onu əslinin sin hərfi ilə olduğunu  sirat sözünün udmaq mənasında işləndiyini deyirlər. Çünki, geniş yol sanki, öz genişliyi ilə yolçusunu udmaq  qabağa aparmaq kimi qabiliyyətinə malikdir. Bu vəziyyətəsiratdeyilir. Amma bəzi mühəqqiqlər bu sözün Quranda olan mənasını ayrıca olduğunu qeyd edərək sirat sözünün müstəqil  dəyişməz bir mənasının olmasını qeyd etmişlər.

Müstəqim sözü isə ərəbcədən q.v.m. hərflərindən ibarət olub möhkəm olmağı tələb etmək mənasındadır. İstiqamət - yəni, bir şeydən möhkəm olmağı tələb etməkdir. Bir şeyin möhkəm olmasını tələb etmək isə ondan həmiş şeyin zahiri təsirini, mənafelərini tələb etməkdir. Təsir  mənafelərin bərabər olması, yol gedənin əyri  inhirafda olmamasını təmin etdiyinə görə bu halətə möhkəm olmaq  durmaq deyilir. Beləliklə, düzgün yolun mövcudluğu üçün o yolda heç bir inhiraf  əyrilik olmaması tələb olunur  bu tələb  ancaq düzgün yolda hasil olur.[1]

Bu səbəbdən məlum olur ki, sirat müstəqimin, yəni düzgün yolun mənası həmin əyri yolun müqabilində qərar tutur. Əyri  inhirafi yol həmin yoldur ki, onda ixtilaf  azmalar var. Düzgün yol (sirat müsətqim) isə həmin yoldur ki, bu iki xüsusiyyətdən amanda qalsın.[2]  

Necə ki, düzgün yolun ən aşkar nümunəsi olan Əlmirəl-möminin Əli (əleyhissalam) [3] bu haqda buyurur: “Sağ  sol azdırıcıdır, orta yol isə həmin düzgün yoldur.”[4]

Quran baxımından düzgün yol həminmöhkəm dindir”. Bu haqda Quranda oxuyuruq:      “(Ya Rəsulum) De: "Şübhəsiz, Rəbbin məni doğru yola, həqiqi (düzgün) dinə, batildən haqqa tapınan və müşriklərdən olmayan İbrahimin dininə yönəltdi!"[5] Həqiqi din o dindir ki, özü möhkəmdir  başqalarını da möhkəm saxlayır. Düzgün yolun həmin möhkəm din olmasını açıqlamaqla həzrət İbrahimə (əleyhissalam)  nisbət verilməsinin sirri bundadır ki, dində ən yaxşı

Related Suallar
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Çox danışmağı müalicə etmək üçün hansı yollar vardır?
    9156 Əməli əxlaq 2012/01/19
    Dil Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biri, başqaları ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsi üçün gözəl bir vasitədir. Amma bunun çoxlu bəlaları da vardır ki, sonsuz günahların mənşəyi ola bilər. Buna görə də insan dilini nəzarət altına almaq və ondan yerində istifadə etmək üçün gərək hər gün sübh ...
  • Yeddi məşhur Quran qariləri kimlərdir? Düzgün Quran qiraətinin qanunu nədir? Məsum İmamların (əleyhimussalam) yeddi məşhur qarilər haqqında nəzərləri nədir? Onların nəzərində ən düzgün qiraət hansıdır?
    10437 Quran elmləri 2015/05/30
    Tarix boyu Quran qariləri çox və müxtəlif səbkidə olmuş və getdikcə artırdı. O vaxta qədər ki, İbn Mücahid bütün Quran qariləri arasından yeddi nəfəri seçir. Onlar: Abdullah ibn Amir Yəhsəbi (118-ci h.qəməri ilində dünyasın dəyişib),Abdullah ibn Kəsir Darəmi (120-ci h.qəməri ilində dünyasın dəyişib), Asim ibn Əbun-Nucud Əsədi ...
  • Bu yuxular necə yuxulardır: Kekayi, irzayi, məcazi, sadiqə. Bu barədə dini kitablarda rəvayət vardırmı?
    5552 Nəzəri irfan 2012/03/11
    Bizim rəvayətlərdə hekayi, irzayi və məcazi"[1] istilahları gəlməyib, amma sadiq (düzgün) yuxu istilahı kazib (yalançı) yaxud mənasız yuxular ibarətinin qarşılığında rəvayətlərdə gəlibdir. Bəhsin aydın olması üçün bunu qeyd etmək lazımdır ki, yatan zaman insanın ruhu xarici aləmə və başqa işlərə məşğul olmaq ...
  • Din olmadan mənəviyyata çatmaq olarmı?
    6863 Nəzəri əxlaq 2011/11/24
    Son zamanlarda irəli çəkilən “yeni mənəviyyat” bizim bir müsəlman ünvanı ilə zehnimizdə təsvir olunan mənəviyyatla tamamilə fərqlidir. Bizim nəzərimizdə mənəviyyatın dinlə qırılmaz əlaqəsi vardır. Dini mənəviyyat maddi aləmin fövqündə olan həqiqətlərdən söhbət açan maarifə və dini göstərmələrin məcmusuna əməl etmək əsasında hasil olur. İnsan o həqiqətlərin əsasında ...
  • Ər öz arvadından iki bərabər qadın irsi niyə aparır?
    5499 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/07/02
    Qadın və kişinin cismi, ruhi və hissiyyat cəhətdən çoxlu fərqləri var ki, hər birinin vəzifə və rolu yaranmış aləmində bir- birini tamamlamağı lazım tutur. Bütün bu fərqlərlə belə, İslam onların arasında ədalətin olmasını deyir. Qadın və kişinin arasında ədalətin olması bunu lazım tutur ki, hüquq, vəzifə və təkliflərin arasında bərabərlik ...
  • Quran nəzərindən seçilmiş xalqın xüsusiyyətləri nədir?
    6714 Təfsir 2012/09/24
    Quranda “seçilmiş xalq” və onun xüsusiyyətləri ilə əlaqədar nazil olan ayələri araşdırarkən aşağıdakı məsələlər əldə olunur: 1. Qurani-kərim peyğəmbərlərin ümmətindən heç birini bütün cəhətlərdən ideal olan bir xalq (qövm və ümmət) kimi təqdim etməmiş, əksinə onların ümmətlərinin əksəriyyətini məzəmmət etmişdir. 2. Qurani-kərim yalnız ...
  • Sənədsiz ev alverinin, icra hakimiyyətinin icazəsi olmadan ev tikməyin hökmü nədir?
    4872 Qanun və qaydalara riayət etmək 2012/04/09
    Ayətullah əl-uzma Xameninin (müddə zilluhul-ali) dəftərxanası: İslam hökumətinin qayda-qanunlarına riayət etmək vacibdir və bu qanunları pozmaq caiz deyildir. Ayətullah əl-uzma Məkarim Şirazinin (müddə zilluhul-ali) dəftərxanası: Əlaqədar qayda-qanunların əksinə olsa, caiz deyildir. Ayətullah əl-uzma Safi Gülpayqaninin (müddə zilluhul-ali) dəftərxanası:
  • Quslun fəlsəfəsi nədir?
    7780 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2012/04/17
    Cənabət quslunun səbəbi, nəfsin onun çirkinliklərindən təmizlənməsi və bədəni çirkinliklərdən pak etməkdir. Çünki, cənabət bədənin hamısından xaric olur. Ona görə də, insana bədənin hər yerini paklamaq vacibdir. Alimlərin insanın bədənində apardıqları araşdırmalara əsasən, bədənin bütün fəaliyyətlərini idarə edən iki qism köklü əsəb sistemi var. bəzən bədəndə bəzi ...
  • Su borularından gələn su şlanqın, su borusunun, yaxud krantın və ya duşun xarici tərəfində olan nəcisə toxunmaqla nəcis (murdar) olurmu?
    4591 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/12
    Krantdan, şlanqdan və ya borudan axan su əgər kürrə birləşmiş olsa, cari (axar) su hökmündədir və nəcis şeyə toxunduqda nəcis (murdar) olmur.Misal üçün, əgər krantın ağzı nəcis olsa və su ondan axanda nəcisə toxunsa, onu (su axmağa davam edən müddətdə) təmizləyib aradan apardıqdan ...
  • İslamda ağılın rolu nə qədərdir hansı yerlərdə və necə ondan istifadə olunur?
    10572 Təzə kəlam 2011/01/05
    Ağıl qiymətli bir qüvvədir ki, Allah taala onu insanın vücudunda qərar vermiş və bir neçə mərhələdən ibarətdir.Nəzəriyyə ağılı: Bunun işi bundan ibarətdir ki, hadisələri dərk edib tanıyır və onun haqqında qəzavət edir.

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    157389 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    138281 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    113265 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    103451 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    86888 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    78800 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    50905 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    39513 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Saqqal və bədən tüklərini kəsməyin hökmü nədir?
    38958 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/08/09
    Ülgüc və ya üz qırxan maşınla yalnız üz tüklərini (saqqalı) dibindən qırxmaq[1] (belə ki, başqaları - onun üzündə saqqal yoxdur – deyə) ehtiyat vacibə görə caiz deyil.[2] Əlbəttə, saqqalın bir hissəsini belə kəsmək, onu tam kəsmək hökmündədir.
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    38472 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".