Ətraflı axtarış
Baxanların
6391
İnternetə qoyma tarixi: 2011/06/25
Sualın xülasəsi
İnsanı Allah-taalanın düzgün yolundan (siratul-müstəqim) azdıran nədir? Bu inhiraf ixtiyarlıdır, ya yox?
Sual
İnsanı Allah-taalanın düzgün yolundan (siratul-müstəqim) azdıran nədir? Bu inhiraf ixtiyarlıdır, ya yox?
Qısa cavab

İnsanı sirati müstəqimdən (düzgün yoldan) inhirafa çəkən amilləri tanımaqdan ötrü ilk növbədəsiratmüstəqimanlamları ilə yaxından tanış olmalıyıq. “Siratsözü lüğətdə geniş  böyük yola deyilir. “Müstəqimsözü isəqvmhərflərindən olub, heç bir əyriliyi olmayan bir şeyə deyilir. Ona görə  düzgün yol sözü məna cəhətdən əyri yolun müqabilində istifadə olunur. Əmirəl-möminin Əli (əleyhissalam)  buyurur: “Sağ  sol azdırıcıdır, orta yol isə həmin düzgün yoldur.”

Düzgün yolun nümunəsi Quranda açıqlanan həminmöhkəm dindir”. Baxmayaraq ki, düzgün yolun digər nümunələri, məsələn, Quran  məsum İmamlar (əleyhissalam)  da ola bilər. Düzgün yol birdən artıq deyildir. Amma Allah yolları (yəni, Allaha çatmaq üçün olan yollar) çoxdur. Bu yolların  müqabilində inhirafa aparan yollar da çoxdur. Düzgün yol elə bir yoldur ki, Allaha tərəf aparan digər yollar onda birləşir. Yaxud, düzgün yol öz genişliyi ilə Allaha tərəf gedən bütün digər yolları özündə birləşdirir.

Müxtəlif aldadıcı amillər təklikdə  ya birlikdə hər an insanı düzgün ilahi yodan azdıra bilər. O cümlədən, cəhl  şəkk, fikri vəsvəsə  şübhələrdə giriftar qalmaq, qəflət, qeyri-səhih tərbiyə  ya yanlış təbliğatların təsirinə düşmək, pis mühit, müsəlmanlar arasında əmr be məruf  nəyh əz münkərin tərk olunması, fərdi inhirafların müqabilində cəmiyyətin böyük şəxsiyyətlərinin susması, ədalətsizlik  zülm, cəmiyyətin böhran içində boğulması  fəqirlik, tamahkarlıq  dünyatələblik, uzun arzularla ölümün yaddan çıxması, özünü öymək  təkəbbür, şeytanın nəfsi, fitrəti  ağılı öz əsarətində saxlamaqdan ötrü vəsvəsələrin tam yayılması , xalis  pak rəhbərdən öz çevirmək  başqalarına kor-koranə tabe olmaq, iradə  nəfsin zəifliyi, düzgün yolda möhkəm olmamaq  səbrsizlik, günahın təsirindən qəlbin pas atması  Allahı yaddan çıxarmaqla insanın özünü insan olaraq unutması  sair kimi səbəbləri qeyd etmək olar. Əlbəttə, qeyd etmək lazımdır ki, bütün bu amillərin hər birinin təsir  mühiti  qədər çox  geniş olsa insanın iradə  ixtiyarı ilə haqq yoldan çıxmasında bir o qədər möhkəm təsir qoyur. Başqa sözlə desək, insan elə xəlq olunmuşdur ki, özünün ağıl  təfəkkürü ilə ona qarşı yönəlmiş bütün inhiraflara  həlakedici amillərə sinə gəlib azad şəkildə düz yolda qərar tuta  səadətə nail ola bilər. Bütün bu inhirafçı həmlələr insana  qədər şiddətli olsa, insanın əksüləməli  daha dəqiq  qüdrətli olub onların hamısına qalib gələ bilər  bu mübarizə insan üçün daha dəyərli  böyük hesab olar. Amma dahilərin dediyi kimi bütün bu müqavimətlər yüksək səviyyədə dözüm  qəsd istəyir. Çünki, məsəl va istəmək bacarmaqdır.

Ətreaflı cavab

İnsanı düz yoldan azdıran amillərdən söz açmaqdan əvvəlsirat” (yol), düz” (müstəqim) kəlmələrinin mənalarına diqqət etmək lazımdır. Sirat sözü ərəb dilində böyük  geniş yola deyilir. Bəzi alimlər onu əslinin sin hərfi ilə olduğunu  sirat sözünün udmaq mənasında işləndiyini deyirlər. Çünki, geniş yol sanki, öz genişliyi ilə yolçusunu udmaq  qabağa aparmaq kimi qabiliyyətinə malikdir. Bu vəziyyətəsiratdeyilir. Amma bəzi mühəqqiqlər bu sözün Quranda olan mənasını ayrıca olduğunu qeyd edərək sirat sözünün müstəqil  dəyişməz bir mənasının olmasını qeyd etmişlər.

Müstəqim sözü isə ərəbcədən q.v.m. hərflərindən ibarət olub möhkəm olmağı tələb etmək mənasındadır. İstiqamət - yəni, bir şeydən möhkəm olmağı tələb etməkdir. Bir şeyin möhkəm olmasını tələb etmək isə ondan həmiş şeyin zahiri təsirini, mənafelərini tələb etməkdir. Təsir  mənafelərin bərabər olması, yol gedənin əyri  inhirafda olmamasını təmin etdiyinə görə bu halətə möhkəm olmaq  durmaq deyilir. Beləliklə, düzgün yolun mövcudluğu üçün o yolda heç bir inhiraf  əyrilik olmaması tələb olunur  bu tələb  ancaq düzgün yolda hasil olur.[1]

Bu səbəbdən məlum olur ki, sirat müstəqimin, yəni düzgün yolun mənası həmin əyri yolun müqabilində qərar tutur. Əyri  inhirafi yol həmin yoldur ki, onda ixtilaf  azmalar var. Düzgün yol (sirat müsətqim) isə həmin yoldur ki, bu iki xüsusiyyətdən amanda qalsın.[2]  

Necə ki, düzgün yolun ən aşkar nümunəsi olan Əlmirəl-möminin Əli (əleyhissalam) [3] bu haqda buyurur: “Sağ  sol azdırıcıdır, orta yol isə həmin düzgün yoldur.”[4]

Quran baxımından düzgün yol həminmöhkəm dindir”. Bu haqda Quranda oxuyuruq:      “(Ya Rəsulum) De: "Şübhəsiz, Rəbbin məni doğru yola, həqiqi (düzgün) dinə, batildən haqqa tapınan və müşriklərdən olmayan İbrahimin dininə yönəltdi!"[5] Həqiqi din o dindir ki, özü möhkəmdir  başqalarını da möhkəm saxlayır. Düzgün yolun həmin möhkəm din olmasını açıqlamaqla həzrət İbrahimə (əleyhissalam)  nisbət verilməsinin sirri bundadır ki, dində ən yaxşı

Related Suallar
Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya doğrudur ki, həzrət Peyğəmbərin sübh namazı bir dəfə qəza olmuşdur?
    6949 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/15
    Bu fiqh məsələlərindən biridir və etiqadi bəhslərə ehtiyacı vardır; əlbəttə ki, bu mövzuda bir neçə rəvayət də bizə çatmışdır. Amma fiqh alimləri bunu bir mənalı olaraq qəbul etməmişdirlər, bəziləri bunu digər dəlillərlə qarşı- qarşıya gəlməsi və Peyğəmbərin (s) ismətiylə uyğun olmadığını bu cür rəvayətləri qəbul ...
  • Heyzli qadının hazırladığı yemak, əli ilə yoğrulub hazırlanın çörəklərin və yeməklərin yeməyin nə iradı var?
    10779 Heyiz və nifas 2014/05/18
    Əvvəlcədən bir məsələni qeyd etmək lazımdır ki. İslamdan əvvəl cahiliyyət dövründə insanlar heyz halında olan qadını bir növ çirikn sayır və onlarla yaxından əlaqə qurmurdular. Həmin məsələyə görə, qadın aybaşı vaxtı evin bir küncünə qısılır, ona əşya kimi baxılır və ondan uzaqlaşırdılar.[1] Amma, İslamda ...
  • Üzün gözəlliyi üçün zikr varmı?
    26442 Əməli əxlaq 2012/07/18
    İslam nəzərindən gözəllik, maddi və mənəvi gözəlliyə bölünür. Üzün mənəvi gözəlliyi, namaz kimi mənəvi işlərlə əldə olunur. Amma üzün zahiri və maddi gözəlliyi, təbii formada maddi əməllər vasitəsi ilə əldə olunur. Mənəvi gözəllik rəvayətlər nəzərindən: Mənəvi gözəllikdə müxtəlif zikr və əməllər təsirlidir. Məsələn rəvayətlərin birində ...
  • Fariks bazarının şəri hökmü nədir?
    6556 Elektronik ticarət 2015/05/21
    Fariks bazarı elə bir bazardır ki, orda müxtəlif ölkələrin valyutaları (riyal, dollar, evro, pund, dinar və s..) alış-veriş olur. Bu bazarda bir valyutanı digar bir valyutya alıb satırlar. Bu alverda qayda belədir ki, hər kəs düşünsə ki, bir müddət sonra hansısa bir valyutanın qiyməti qalxacaq, o valyutadan ...
  • Kişilərdə spermanın əlamətləri hansılardır? Cənabət halında qılınan namazlar, qəza olunmalıdırmı?
    13992 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/18
    Sizin sualınız əslində üç hissəyə bölünür və onlara ayrıca cavab veririk: Spermanın əlamətləri hansılardır? Və nə zaman pollyusiya kişidə baş verir? Əgər spermanın xaric olmasına yəqin etsək, bunun hökmü nədir?
  • Əsir namazının ilk vaxtı nə zamandır?
    20426 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/03/06
    Əsir namazının ən fəzilətli vaxtı (ilk vaxtı) zöhr namazının xüsusi vaxtından sonra başlayır. ...
  • Şiələr inanırmı ki, az saylı insanlar istisna olmaqla səhabələrin əksəriyyəti münafiq və kafir idilər?! Əgər belədirsə, onda nə üçün bu çox saylı kafirlər Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-lə birlikdə olan az saylı möminləri məhv etmədilər?!
    7379 صحابه در نگاهی کلی 2012/09/24
    Şiələr səhabələrin sizin zehninizdə olan küfr və nifaqına inanmır; şiələr sadəcə inanırlar ki, onların çoxu Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in canişinlərindən bəzisindən üz çevirdilər və həqiqi islam dinini özünün düzgün yolundan müəyyən qədər çıxararaq azğınlığa saldılar. Onlardan az saylı insanlar istisna olmaqla əksəriyyəti bu yolda sabitqədəm qalmadılar. ...
  • Kərbəla hadisəsindən sonra imam Hüseyn (əleyhis-salam)-ın həyat yoldaşlarının başına nə gəldi?
    13315 تاريخ بزرگان 2012/01/18
    İmam Hüseyn (əleyhis-salam)-ın beş həyat yoldaşı var idi. Bəzi tarixçilər o həzrətin bu qadınlardan dünyaya gələn övladlarının sayını altı, bəziləri isə altından çox qeyd etmişlər. Həzrətin həyat yoldaşları aşağıdakılar idi:1. Şəhrbanu, 2. Leyla, 3. Qüzaiyyə qəbiləsindən olan bir qadın (o, İmam (əleyhis-salam)-ın salığında dünyadan getmişdi), 4. Rubab, 5. Ümmü ...
  • Təvəssül nədir? Quran və sünnətdə onun şəri bir iş olmasına dəlil nədir?
    19236 Qədim kəlam 2012/06/23
    Müxtəlif dövrlərdə müsəlmanların arasında adi və rəvacda olan bir iş – mütəal Allahdan başqasına təvəssül etmək, peyğəmbərlərdən və ilahi övliyalardan kömək istəmək Allahın fellərində şərik qoşmaq mənasına deyildir. Əksinə, məqsəd budur ki, Allah-taala insanların istək və hacətlərini bu ilahi övliyaların varlıq bərəkəti ilə yerinə yetirir. Həqiqətdə bu ...
  • Həzrət Müslim kim idi?
    14282 اهل بیت و یاران 2012/07/22
    Əqilin oğlu Müslim üç imamla müasir olmuşdur: İmam Əli, imam Həsən və imam Hüseyn (əleyhimus-salam). Üçüncü imamın dövründə canını öz mövlasına fəda etdi və Übeydullah ibni Ziyadın (lənətullahi əlehy) göstərişi ilə şəhid edildi. İmam Hüseyn (əleyhis-salam) onu öz xüsusi nümayəndəsi ünvanı ilə Kufə şəhərinə göndərdi, amma o, ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    161673 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    150290 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    116483 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    108213 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    93084 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    90032 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    52613 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    42616 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    42323 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    41582 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...