Ətraflı axtarış
Baxanların
6994
İnternetə qoyma tarixi: 2012/05/20
Sualın xülasəsi
Doğrudur ki, deyirlər Allah-Taala həmin enerjidir?
Sual
Doğrudur ki, deyirlər Allah-Taala həmin enerjidir?
Qısa cavab

Allah-Taala, vücudu vacib olan, alim, iradə sahibi, hər şeydən biniyaz, ehtiyacsız, məhdudiyyətsiz və hər bir nöqsandan pak və münəzzəhdir. Amma enerji naqis, ehtiyaclı, məhdud, elmsiz və iradəsiz bir mövcuddur. Allah-taalanın sifətləri ilə enerjinin xüsusiyyətləri arasında olan fərqlərindən məlum olur ki, enerji Allah-Taala deyil.

Enerji, bir işin (hərəkət və qabiliyyətini) istedadını müəyyən edir, müxtəlif formalarda olur, bir şəkildən başqa şəklə düşə bilər və aşağadıkı xüsusiyyətlərə malikdir:

1.Enerji maddənin xassələrindəndir və onun içərisində qərar tutur.

2.Enerjinin mənbəyi var.

3.Enerjinin kəmiyyəti var.

4.Enerjinin məhdudiyyəti var.

5.Enerji dəyişkəndir.

Amma, pak və münəzzəh olan Allah-Taala nə maddədir və nə də maddənin tərkibində qərar tutub. Nə mənbəyi var və nə də səbəbi var. Kəmiyyət və məhdudiyyəti yoxdur. Dəyişkən və əvəzolunan deyil. Quran-Kərim də Allah-Taalanı hər şeydən ehtiyacsız, hər bir nöqsan, eyb və məhdudiyyətdən pak və münəzzəh kimi tanıtdırır.

Bəsirət əhli, bütün bu müqayisələri dərk etdikdən sonra əqli dəlillərlə belə nəticəyə gəlir ki, Allah-Taala enerji deyildir.

Ətreaflı cavab

Əvvəlcə enerji sözünün mənasını tərif edəcik, ikinci onun xüsusiyyətlərini araşdıracağıq. Üçüncü addımda  isə (fizika elminin mənabesindən və Quran ayələrindən, kəlam elmindən əqli dəlillərlə istifdə edib) enerjinin xüsusiyyətləri ilə Allahın sifətlərini müqayisə edəcəyik.  Sonda bir daha nəticəyə gələcəyik.

Enerjinin tərifi:

"Enerji bir  işin əncam tapmasının qabiliyyətini müəyyənləşdirir. Müxtəlif formalarda olur, bir şəkildən başqa şəklə düşə bilir."[1]

Enerjinin xüsusiyyətləri:

Qeyd olunmuş tərif və elmi mənabelərdə[2] açıqlanan məsələlərə əsasən, enerjinin aşağıdakı xüsusiyyətləri vardır:

1.Enerjinin maddi xasiyyəti var və o maddə çərçivəsindədir.(məsələn, bəziləri təsəvvür edirlər ki, günəşin nurunun mənşəyi yoxdur amma əslində, günəşin nurunun mənşəyi bəzi kimyəvi maddələrin reaksiyasının nəticəsidir)[3]

2.Enerjinin (soqrce) istehsal etmə mənbəyi var. Həmişə fiziki proseslərin və kimyəvi birləşmələrin nəticəsidir.

3.Enerjini ölçmək olar və kəmiyyəti var. Hər bir enerjinin digərinə nisbətdə xüsusi (dimansiyon) müəyyən ölçüsü vardır.

4.Enerjinin özünəməxsus məhdudiyyəti və qüdrəti var. (nümunə üçün nur yalnız, düz xətt üzrə seyr edir və heç vaxt hansısa əyri məkandan keçə bilməz)

5.Hər şeydən mühüm enerjinin şəkli də başqa şəkllərə düşmək kimi dəyişməyə malikdir.  Belə ki, enerjinin keyfiyyəti və cinsi də dəyişə bilər. (Məsələn, fənərdə yığılmış enerjini azad etməklə onu hərəkətli bir enerjiyə çevirmək olur. Yaxud, səddin arxasnıda olan potensial su enerjisi başqa tərəfə keçməklə işıq enerjisinə çevrilir) Bundan əlavə, son onillikdə alimlər o cümlədən, Enşteyn başda olmaqla isbat etmişdir ki, maddənin enerjiyə və həmçinin əksinə, enerjinin maddəyə çevirilməsi mümkündür.[4]

Enerjinin ilahi sifətlərlə müqayisəsi

Enerji haqqında bildiyimiz bütün bu xüsusiyyətləri Quran, rəvayətlərdə və kalam elmində bildiyimiz elmlərdən[5] belə nəticə alırıq ki, enerjinin xüsusiyyətləri Allah-Taalanın sifətləri ilə tamamailə tənaqüzdür. Ona görə ki, Allah-Taala vücudu vacib olan, alim, iradə sahibi, hər cür nöqsan, ehtiyac və məhdudiyyətdən pak və münəzzəhdir. Amma, enerji nöqsanlı, ehtiyaclı, məhdud, elmsiz və iradəsizdir.

Bəs, Allah-Taalada nə maddəinin xüsusiyyətlərindən var, nə maddədədə qərar tutub, nə mənbəsi və səbəbi var (source), nə kəmiyyəti və məhdudiyyəti var və nə də dəyişən və çevriləndir.

Allah-Taala da Quranda Özünü ehtiyacsız, nöqsansız, eybsiz və məhdudiyyətsiz kimi tanıtdırır. Quranda oxuyuruq: "Allahussəməd"[6] yəni, Allah-Taala ehtiaycsız məbuddur. Deməli, heç bir şeyə ehtiyacı yoxdur. Nəticədə, Allah-Taala heç bir şeydə qərar tutmamışdır. Çünki, əgər bir şeydə qərar tutsa, həmin şeyə ehtiaycı olmuş olar.  Həmçinin, bu ayədə deyilir ki, Allah-Taalanın səbəbi yoxdur və doğulmamışdır. Bütün aləm Ona möhtacdır. Səbəbələr səbəbi Odur. Həzrət Əli (əleyhissalam) Səməd sözünün təfsirində buyurur: "Səməd sözünün şərhi budur ki, O nə isim və nə də cisimdir. Nə oxşarı və nə də misli var. Nə şəkili və nə də nümunəsi var. Nə həddi və nə də hüdudu var. Nə məhəlli və nə də məkanı var. .. Nə nurani və nə də zülmətlidir. Nə ruhani və nə də nəfsanidir. Heç bir məkan Onu tutucaq qabiliyyətinə malik deyildir."[7]

Qeyd olunmuş ayə və son hədis onu göstərir ki, Allah-Taala ilə enerji arasında tamamailə fərqlər var və əqli dəlillər də buna işarədir.

Digər bir ayədə oxuyuruq ki, "Allah-Taalanın hər şeyə əhatəsi var."[8]  Belə olan halda, heç bir vəsilə Allahın özünü ölçə bilməz. Çünki, Onun hər bir şeyə əhatəsi var.

Həmçinin, başqa bir ayadə oxuyuruq: "Allah-Taala hər bir şeyə qadirdir."[9] Bu ayədən istifadə olunur ki, Allah-Taalanın heç bir məhdudiyyəti yoxdur. Digər bir ayədə oxuyuruq: "Sən Allahın qoyduğu qayda-qanunda əsla dəyişiklik görməzsən!"[10]  Ona görə ki, dəyişməz və sabit qanunlar yalnız, sabit və dəyişməz mövcud tərəfindən ola bilər.

Mühüm nöqtə:

Qeyd olundu ki, nur, enerjinin bir növ surətidir. Başqa tərəfdən də Quranda Allah-Taalaya nur kimi sifət nisbət verilmişdir.[11]  Mötəbər təfsirlərdə bu ayə haqqında açıqlama verilib. Əl-Mizan təfsirində oxuyuruq ki, ayədəki nur sözü yəni, münəvvər, varlıq verən. Yəni, bütün yer və göylərə varlıq verən.  "Allah-Taalanın nuru odur ki, bütün nurlar ondan sərçeşmə alırlar. Bu da Allahın ümumi rəhmətidir."[12]

Nur təfsirində ayənin izahında gəlib ki, nur sözü yəni, hidayət edən və aydınlıq gətirəndir. Ona görə ki, Allah-Taala sonsuz nurdur. Hidayət edən və aləmlərin yol göstərənidir. Necə ki, ayənin sonunda oxuyuruq: "Allah, Öz nuru ilə hidayət edir....."[13]

Başqa təfsirdə belə izah olunur ki, Allah-taalanın nuru, yəni vücudunun nuru bütün yer və göylərə həyat verir. Əgər bir an Öz lütfünü varlıqlardan kəssə, həmin anda hər şey məhv olub aradan gedər və hər şey zülmətə düşər. Hətta, əgər nurun tərifi - "zatı nurani və aşkar olan qeyrisini də nurani və aşkar edən."- olsa  belə, yenə də Allah-Taala mütləq nurdur.[14]

Nəticə budur ki, enərji ilə Allah-Taalanın sifətlərini müqayisə etdikdə, onların arasında böyük tənaqüz müşahidə olunur. Enerjini bütün məhduduyyət, nöqsan və zəifliyi ilə Allah-Taalaya nisbət vermək olmaz. Çünki, Allah-Taala mütləq alim, kamil, elm və qüdrət sahibidir. Amma, enerji bütün növləri və naqislikləri ilə ilə heç vaxt kainatın yaradanı ilə müqayisə olunmazdır. Əgər hardasa, enerjini Allah-taalaya nisbət veriblərsə, bütün bu qeyd olunmuş xüsusiyyətlərələ onu açıqlamaq və izah etmək lazımdır.

 


[1] Dünya ensklapediysı (encyclopedia international), c.6; səh.432

[2]  Fizikaçı Halidi, səh.148-163, iş və enerji

[3]  Günəşdən gələn enerji, hidrogen atomları ilə (N) hidrogeni təşkil edən malekulların (N2) birləşməsindən əmələ gələn feysiyonlardan ibarətdir.

[4]  Bu formula əsasən (məddə +enerji) E=mC*C

[5] Nümunə üçün Nəhcül-Bəlağədə 9Fezül-İslam) səh. 14-də oxuyuruq: " Başqasını Ona tay bilən ikiliyə düşmüş olar. İkiliyə düşən isə Onun bölünüb-parçalana biləcəyinə inan­mış olar Onun bölünə biləcəyinə inanan hər kəs Onu tanımır." ; Əl-Əsfar, c.6; səh.139; daha çox məlumat üçün Əl-Qovlus-ədid fi şərhit-təcrid kitabına müraciət edin. Səh.274-dən sonraya.

[6] Tohid surəsi, 2

[7] Biharul-Ənvar, c.3; səh.230

[8]  Ənbiya surəsi 126.

[9]  Təhrim surəsi 8

[10]  Əhzab surəsi 62

[11]  Nur surəsi 35, " Allah göylərin və yerin nurudur."

[12]  Əl-Mizan, c.15; səh.122

[13]  Təfsir nur, c.8; səh.185.

[14] Təfsir Nümunənin xülasəsi, c3; səh.297, Nur surəsi 35

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Allah bəyənən həyat hansı həyatdır? Və mövcud həyatla ziddiyəti varmı?
    6449 Əməli əxlaq 2012/01/08
    Əgər Qurana müraciət etsək və bu sualı Qurandan soruşsaq ki, biz nə üçün yaranmışıq? Quranın cavabı budur ki, " وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ" cin və insan yaranmayıbdır, məgər ibadət üçün, ibadət yəni nə? İbadət yəni Allaha bəndəçilik, yəni o işlər ki, yerinə ...
  • Əgər din insanın dünya və axirət həyatını abadlaşdırmaq üçün gəlibsə, bəs nə üçün bəzi qeyri dini cəmiyyətlərin dünyası daha abaddır?
    5952 Əməli əxlaq 2012/01/08
    İslam gəlib ki, insanlar arasında rabitələri qanunlaşdırsın. Peyğəmbər (s) şəhəri qanun əsasında qurmuş bir cəmiyyətin nümunəsidir ki, insanların bütün rabitələri və əlaqələri qanun əsasında formalaşıbdır. Şəhid Sədrin (rəh) təbiriylə desək İslam bu məfhumların həqiqətə çevrilməyi üçün iki zəmanət qoyubdur. Biri xarici zəmanətlərdir və o biri nizam və quruluşdur ki, qanunun ...
  • Əgər dəridə qəhvəyi rəngdə nöqtələr olarsa, həyat yoldaşımın icazəsiylə mümkündür ki, lazer cərrahlığı vasitəsiylə onu götersün?
    5756 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/08
    Bəzi Müctəhidlərin, qəhvəyi rəngli nöqtələrin lazer vasitəsiylə cərrahi əməliyyatı olunması barəsində nəzərləri bu cürdür: Həzrət Ayətullah Xamineyinin dəftərxanası: Əgər naməhrəm şəxsin vasitəsi və etina olunan ziyan və zərər yoxdursa, maneəsi yoxdur. Ayətullah Sistaninin dəftərxanası: Əgər çətinlikdə olsanız, maneəsi yoxdur. Ayətullah Məkarim Şirazinin dəftərxanası: Əgər ...
  • Xahiş edirəm münasib həyat yoldaşı tapmaq üçün hər hansı bir duanı qeyd edəsiniz.
    16032 Əməli əxlaq 2011/06/14
    Allah- Taala hər bir işin baş tutması üçün müəyyən səbəblər təyin etmişdir. Buna görə də hər bir işin nəticəsinin özünə aid amili vardır. Gözəl ailə və həyat yoldaşı tapmaq üçün ümdə səbəb də insanın arayıb və onun barəsində etdiyi sorağlardır. Əlbəttə bu yolda səhvə yol verməmək üçün gərək ...
  • Qadının irsi kişi ilə hansı halda bərabərdir?
    6144 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2013/08/27
    Ümumiyyətlə iki halda qadınla kişinin irsi bərabərdir: Ata və ananın irsi (çox halda) 2. Meyyitin ana tərəfdən olan qohumlarının irsi. Qadın işçilərin sayının çox olması, qadınla kişinin irsinin bərabər olması ya bərabər olmamasına səbəb olmur. Bəli biz bu sözü qəbul edirik ki, cəmiyyətin düzgün yolda inkişafı üçün, ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Bəşər mədəniyyətinin inkişafında İslamın nə kimi təsiri olmuşdur?
    10117 Fiqh tarixi 2012/02/13
    Hər bir xalqın mədəniyyəti o xalqın inkişaf və tərəqqisinin göstəricisidir. İslam ölkələrində mədəniyyətin keçmişi – onlarda yeni fikir və əndişə, sərvət, mal-dövlət və qüdrətin olması mənasınadır. Əks halda, heç bir mədəniyyət formalaşa bilməzdi.Mədəniyyət – yəni şəhər yaşayışını, qayda-qanunu, nizam-intizamı və sair ictimai işləri ...
  • Dincəlmək və yatmaq üçün üzü qibləyə uzanmaq lazımdır? Meyidi dəfn etmək üçün necə etmək lazımdır?
    11034 Əməli əxlaq 2012/09/01
    Rəvayətlərdə dörd növ yatmaq bəyan edilib ki, bunların mömin üçün ən yaxşısı sağ çiyni üstdə üzü qibləyə uzanmaqdır. Əli (ə) buyurur: Yatmaq dörd cürdür. Peyğəmbərlər arxası üstdə yatırdılar. Onların gözləri yatmır, Allahın vəhyinin intizarında idi. Möminlər sağ çiyni üstə üzü qibləyə yatırlar. Padışah və övladları ...
  • İmam Əli (ə) ölünü dirildə bilər?
    8660 Təfsir 2012/09/01
    Bu ki, bir şəxs müstəqil şəkildə Allaha ehtiyacı olmadan, belə bir iş etməsi Allahın əfali tohidlə (yaradılışda tohid) ziddiyyət vardır. Çünki ölüm və həyat təkcə Allahın əlindədir. Amma əgər bir şəxs Allahın icazəsiylə belə bir iş etsə, bu iş mümkün olacaq. Bunun əqli ...
  • İslam hökumətində mədəni quruluşların yeri nədir?
    5391 Nizamlar (Qurluşlar) 2012/06/13
    Cəmiyyətdə mövcud olan təşəkküllər və icmaları hökumətlə vətəndaşlar arasındadırlar, mədəni quruluşlar deyildir. Kənd və şəhər birləşdirilmişləri sinf birləşmələri, idman kulubları, yerli cəmiyyətlər və peşəkar biliklər (tərbiyəçilər birliyi kimi)... və mədəni təşkilatlardan sayılırlar. Xalq hakimiyyətinin əsas üstünlüklərindən biri bu cür quruluşlarda mədəni təşkilatların olmasıdır. cəmiyyətdə olan bütün ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163739 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158472 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118613 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111606 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104755 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92395 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54025 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48736 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44167 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...