Ətraflı axtarış
Baxanların
6807
İnternetə qoyma tarixi: 2010/02/06
Sualın xülasəsi
Вилајәти-фәгиһ мәсәләсиндә, мәнсуб етмәк вә сечилмәк нәзәријјләринин һансы
Sual
Вилајәти-фәгиһ мәсәләсиндә, мәнсуб етмәк вә сечилмәк нәзәријјләринин һансы доғрудур?
Qısa cavab

Бәзиләри ислам һөкумәти мәсәләсиндә әтрафында, вилајәти-фәгиһ мөвзусунда мүхтәлиф нәзәријјәләр вермәјә чалышмыш вә белә тәсәввүр јаратмаг истәмишләр ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәси өзү ики гисмә, “сечмәк нәзәријјәси” вә “мәнсуб етмәк нәзәријјәсинә” бөлүнүр. Лакин, кечмиш бәһсләрдән даһи шиә фәгиһләринин нәзәријјәси нишан верди ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәсиндә јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән адил фәгиһи ислам үммәтинә бир рәһбәр вә һаким кими “мәнсуб етмәк нәзәријјәси” гәбул олунмуш вә шүбһәсиздир.

Гәрар вермәк нәзәријјәсиндә шәриәт, адил фәгиһи Имамын (әлејһиссалам) гејби дөврүндә ислам ҹәмијјәтинә рәһбәр гәрар верир. Сечмәк нәзәријјәсиндә исә шәриәт, фәгиһләрә мүәјјән шәраит тәјин етмәклә фәгиһләрин өзүнә тапшырыр ки бу шәраитләри әлә ҝәтирәнләрин арасында рәһбәр сечилсин.

Бәзиләри фәгиһләрин ҹәмијјәтдә рәһбәр кими гәрар верилмәси гејри-мүмкүн сајырлар. Бу мәнада ки әҝәр бир заманда гејд олунан шәраити бир нечә фәгиһ әлә ҝәтирсә бу нәзәријјә барәсиндә беш мәсәлә фәрз еһтимал етмәк олар:

1.Онларын һәр бириси мәсум Имам (ә) тәрфиндән ҹәмијјәтин рәһбәри вә һакими кими гарар верилир. Бунунла да һәр бир фәгиһ мүстәгил әмәл едә биләр.

2. Фәгиһләрин һамысына рәһбәрлик гәрар верилир лакин онлардан бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

3. Онлардан јалныз, бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

4. Бүтүн фәгиһләр рәһбәрлијә тәјин олунуб амма онлар өз араларында бир нәфәрин һаким оламсына тәвафүг едирләр.

5. Онларын һамысы рәһбәрлијә тәјин олунмуш, белә ки онларын һамысы бирликдә ваһид рәһбәр кими таныныр. Бу еһтималын нәтиҹәси әввәлки еһтимала гајыдыр вә сонда бир нәтиҹәјә ҝәлинир. Сонра бүтүн еһтималлары рәдд едилир вә биринҹи еһтимал һагда дејилир:

Бу еһтимал, ҹәмијјәтдә һәрҹ-мәрҹлијә сәбәб ола биләр. Чүнки, ола билсин бир мәсәләдә һәр фәгиһин диҝәри илә мүхалиф нәзәри олсун. Бу заман, ҹәмијјәтин нәзми позулур вә бунунла да мүхтәлиф ҹәмијјәтләри бирлијә ҝәтирмәк һәдәфи олан ислам һөкумәтинин әсас һәдәфи әлә ҝәлмир. Бу иш дә, Аллаһ-тааланын һөкмүнүн һикмәти илә ујғун ҝәлмир.

Лакин биз јухарыда дејилмиш ирады ики мәсәлә илә һәлл едир вә бу ишдә һәрҹ-мәрҹлик ҝөрмүрүк. О да бундан ибарәтдир: 1. Һамынын бир фәгиһдән итаәт етмәси вә һәман фәгиһин диҝәрләринин үзәриндә вилајәти олмуш олсун. 2. Бир адил фәгиһин вилајәтиндә һеч кимин, һәтта диҝәр фәгиһләрин дә дәхаләти олмасын. Беләликлә, вилајәти-фәгиһин тәјин олунмасы мәсәләси һәм субут вә һәм дә исбат ҹәһәтдән һеч бир ирады јохдур.

Ətreaflı cavab

Бәзиләри ислам һөкумәти мәсәләсинин әтрафында, вилајәти-фәгиһ мөвзусунда мүхтәлиф нәзәријјәләр вермәјә чалышмыш вә белә тәсәввүр јаратмаг истәмишләр ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәси өзү ики гисмә, “сечмәк нәзәријјәси” вә “гәрар вермәк нәзәријјәсинә” бөлүнүр. Лакин, кечмиш бәһсләрдән даһи шиә фәгиһләринин нәзәријјәси нишан верди ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәсиндә јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән адил фәгиһи ислам үммәтинә бир рәһбәр вә һаким кими “гәрар вермәк нәзәријјәси” гәбул олунмуш вә шүбһәсиздир. Бу мәсәләдә мәнфи нәзәријјә верәнләр әввәла шиә тарихинин сон онилликләрдә олан алимләрин нәзәријјәләри вә диҝәр тәрәфдән онларын фигһ аләминдә елә дә јүксәк сәвијјәдә мәшһур олмамышлар.[1]

Тәјин етмәк нәзәријјәсиндә мәгсәд, вилајәти-фәгиһин һөкумәтинин әсасынын мүгәддәс шәриәт вә ја мәсум Имамлар (әлејһимуссалам) тәрәфиндән тәјин олунмасы нәзәрдә тутулур. Бу нәзәријјәдә, шәриәт, фәгиһләри ҹәмијјәт рәһбәр гәрар верир вә фәгиһин һөкумәти мүсәлманларын сечими илә дејил. Һалбуки, сечим нәзәријјәсиндә фәгиһин һөкумәтинин ганунулији ҹәмијјәт тәрәфиндән верилир вә фәгиһин рәһбәрлијә сечилмәси дә онларладыр. Бу заман, шәриәт фәгиһ үчүн мүәјјән шәраит тәјин едир вә мүсәлманлара ҝөстәриш верир ки бу шәраит әсасында онлардан бирини рәһбәр вә һаким сечсинләр.

Вилајәти-фәгиһин дәлилләринин һамысы фәгиһин бир рәһбәр кими ҹәмијјәтдә һаким тәјин олмасына дәлаләт едир вә иҹтиһад елминдән аҝаһ олан һеч бир фәгиһин бу барәдә шүбһәси јохдур. Әлбәттә, бәзиләри, - “һәр кимин фәгиһлик мәгама чатмасы илә вилајәт әлә ҝәтирмәси” - мәсәләсинин тәһәггүг тапмасыны гејри-мүмкүн сајмасына бахмајараг, заһирдә “һалда вилајәтә” дәлалат едән ривајәти фәгиһин “вилајәт нәши” кими гәбул етмишләр. Јәни, әслиндә онлар гәбул едирләр ки Имам Заманын (әҹ) бу рәвајәти әсл әввәлдә фәгиһин Имам (әҹ) тәрәфиндән “тәјин олунмасы” нәзәријјәсинә дәлаләт етдијни етираф едирләр. Лакин, әгли ҹәһәтдән бу ишин гејри-мүмкүн олдуғуна ҝөрә бу рәвајәти заһиринин әксинә мәна етмәк лазым ҝәлир вә бу барәдә белә изаһ етмәк олар ки:   Шәриәт бу рәвајәтдә белә бир мәсәләјә ишарә едир ки фәгиһләрин ислам ҹәмијјәтинә рәһбәрлик вә һакимијјәт сәлаһијјәти вар. Амма, бу ишин фәгиһләр арасындан кимин даһа сәлаһијјәтли олмасына рәвајәтдә ишарә олунмамышдыр. Бу иш мүсәлманларын өһдәсинә бурахылмышдыр.[2]

Бәзиләри фәгиһләрин ҹәмијјәтдә рәһбәр кими гәрар верилмәси гејри-мүмкүн сајырлар. Бу мәнада ки әҝәр бир заманда гејд олунан шәраити[3] бир нечә фәгиһ әлә ҝәтирсә бу нәзәријјә барәсиндә беш мәсәлә фәрз еһтимал етмәк олар:

1.Онларын һәр бириси мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрфиндән ҹәмијјәтин рәһбәри вә һакими кими гарар верилир. Бунунла да һәр бир фәгиһ мүстәгил әмәл едә биләр.

2. Фәгиһләрин һамысына рәһбәрлик гәрар верилир лакин онлардан бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

3. Онлардан јалныз, бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

4. Бүтүн фәгиһләр рәһбәрлијә тәјин олунуб, амма онлар өз араларында бир нәфәрин һаким олмасына иттифаг едирләр.

5. Онларын һамысы рәһбәрлијә тәјин олунмуш, белә ки онларын һамысы бирликдә ваһид рәһбәр кими таныныр. Бу еһтималын нәтиҹәси әввәлки еһтимала гајыдыр вә сонда бир нәтиҹәјә ҝәлинир. Сонра бүтүн еһтималлары рәдд едилир вә биринҹи еһтимал һагда дејилир:

Бу еһтимал, ҹәмијјәтдә һәрҹ-мәрҹлијә сәбәб ола биләр. Чүнки, ола билсин бир мәсәләдә һәр фәгиһин диҝәри илә мүхалиф нәзәри олсун. Бу заман, ҹәмијјәтин нәзми позулур вә бунунла да мүхтәлиф ҹәмијјәтләри бирлијә ҝәтирмәк һәдәфи олан ислам һөкумәтинин әсас һәдәфи әлә ҝәлмир. Бу иш дә, Аллаһ-тааланын һөкмүнүн һикмәти илә ујғун ҝәлмир.

Икинҹи еһтималда һамынын вилајәти-фәгиһ кими танынмасындан сонра киминсә бу ишләри өз өһдәсинә алмасы үчүн һеч бир јол галмамышдыр. Диҝәр тәрәфдән бу һалда диҝәрләринин вилајәти-фәгиһ кими танынмасы фајдасыз вә белә бир һаләтин шәриәт тәрәфиндән гәрар верилмәси һикмәтсиз бир мәсәлә оларды. Бу мәсәләнин нәтиҹәсинә ҝөрә үчүнҹү фәрзијјә дә батил сајылыр.

Сонунҹу ики, дөрдүнҹү вә бешинҹи еһтимал да агилләр вә мөминләрин гануна мүхалиф олдуғуна ҝөрә батил сајылыр. Бундан әлавә, һеч кәс белә бир еһтималы да гәбул етмәмишдир. Бу фәрзијјәнин батил олмасы һаггында бир нечә ҹаваб вермишләр:

1.Бүтүн фәгиһләр рәһбәрлик үчүн тәјин олунмушдур. Бу ҹәһәтдән онлардан һәр бирисинә бу иши өһдәсинә алмасы кифаји ваҹибдир.[4] Бу мәнада ки һәр вахт фәгиһләрдән бири рәһбәрлији өһдәсинә алса бу мәнсәб диҝәрләринин өһдәсиндән ҝөтүрүлүр.[5]

2. Вилајәт мәсәләси ҹаммат намазы кими мәсәлә дејил ки һәр бир адил ону өһдәсинә алмағы баҹарсын. Вилајәт мәсәлсәси елә мәсәләдир ки фәгиһләр ичиндә ән тәгвалысы, ән савадлысы, ән шүҹаәтлиси вә ән јахшы тәдбир төкә биләни бу вәзифәни өһдәсинә алмалыдыр.[6]

Биринҹи ҹаваба јенә дә ирад тутулур ки, кифаји ваҹибләр[7] јалныз, инсанын тәклифинә аид олан һөкмләрдәндир. Она ҝөрә дә вилајәт мәсәләси етибар олунмуш һөкмләрдә иҹра олунур. Бәс бунунла да, бу мөвзуда ирад һәлл олмур. Чүнки кифаји ваҹиб һәр шејдән әввәл һамыја ваҹиб олур. Беләләиклә, суалын ҹавабы јенә биринҹи ирада гајыдыр вә јенә дә јухарыда гејд олунан беш еһтимал тәзәләнир.

Амма икинҹи изаһын ҹавабында диҝәр бир ирад тутулур ки, әввәла бу мәсәләјә дәлил јохдур, ондан әлавә, доғрудур ки фәрз гејри-мүмүкүн олса да әҝәр ики фәгиһ һәр ҹәһәтдән  ејни олсалар да ола билсин фәгиһләрин өзләри вә ја әтрафындакылар ону дејилән сифәтләрә малик билсинләр.[8] Диҝәр тәрфәдән, бу ҹаваб, фәгиһләрин тәјин олунмасы вә онларын ән савадлысынын вә шүҹаәтлисинин вә ја тәгвалысынын гәбул олунмасына аиддир. Диҝәр фәгиһләрә аид олмур.

Бүтүн бу ирадлара бахмајараг мәсләни һәлл етмәк олар. Она ҝөрә ки бүтүн фәгиһләр гәбул едирләр ки вилајәти-фәгиһин дәлилләринә әсасән, әҝәр һәр һансы бир адил фәгиһ ислам ҹәмијјәтиндә вилајәт вә рәһбәрлик мәгамыны әлә ҝәтирә билсә вә һөкм версә, бу заман һамыја һәтта, вилајәт мәгамына ләјагәти олан бүтүн фәгиһләрә  о рәһбәрдән итаәт етмәси ваҹибдир.     Һәмчинин, әҝәр һәр һансы бир адил фәгиһ вилајәт мәгамына аид олан һәр һансы бир вәзифәни өһдәсинә алыбса јердә галан вә вилајәт мәгамына ләјагәти олан һеч бир фәгиһин онун бу ишинә дәхаләт етмәјә ихтијарлары јохдур .

Бу изаһла, биз дә беш еһтималдан биринҹисинин гәбул олунмасыны мәсәләсини мәнфи кими гәбул едирик. Јәни, мүәјјән олунмуш шәраити әлә ҝәтирән бүтүн фәгиһләрин вилајәтинин олмасынын гејд олунмуш ики һәрҹ-мәрҹ чәтинлији илә гәбул етмирик. О чәтинлик бундан ибарәтдир: 1. Вилајәти-фәгиһин һөкмүнүн һамыја һәтта, диҝәр фәгиһләрә дә итаәтинин ваҹиб олмасы. 2. Диҝәр фәгиһләрин һәр һансы бир ишдә вилајәти-фәгиһ мәгамында олан фәгиһин ишинә дәхаләт етмәмәси.

Беләликлә, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олунма гануну илә рәһбәрлијә чатмасы мәсәләси, рәвајәт вә дәлилләринин заһиринә ујғун олараг, ајәтуллаһ Хумејни һәзрәтләринин бујурдуғу кими исбат ва сүбут ҹәһәтдән гәбулунда һеч бир шәкк-шүбһә јохдур.  Бунунла белә, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.[9]

Мәсәләнин изаһы беләдир: доғрудур ки  рәвајәт вә дәлилләрин заһири бүтүн шәраитә малик олан адил фәгиһләрин вилајәти-фәгиһ мәнсәбинә тәјин олунмасы мәсәләсиндә чәтинлик јохдур. Фәрди мөвзуларда һәр кәс мүәјјән олунмуш шәраитә малик адил фәгиһә мүраҹиәт едә биләр вә рәһбәрлик

(шәриәт) мәсәләләриндә ондан көмәк истәјә биләр.[10]  Лакин әҝәр истәсәк ки бу мәсәләјә иҹтимаи

вәзифә вә ја ҹәмијјәтин рәһбәрлији ҹәһәтдән бахсаг “ тәјин олунмаг нәзәријјәсинин” сәһиһлијини

тәсдиг етмәклә јанашы мүәјјән бир ганун гәбул етмәк лазымдыр. Бу вахт “сечмәк ганунуну” ирәли

 сүрмәкдән башга јолумуз јохдур. Әлбәттә, бу анда сечмәклик јалныз, “шәраитә малик олан фәгиһин”

алимләр тәрәфиндән сечилмәси нәзәрдә тутулур. Лакин, фәгиһин рәһбәр кими тәјин олунмасы

јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндәндир. Јәни, мүсәлманлар фәгиһләрә вилајәт

мәгамыны јох, онларын арасындан рәһбәрлијә сәлаһијјәти ән чох оланы сечиб иш башына

 ҝәтирирләр.

Даһа чох мүталиә үчүн:

Мәһди Һадәви Теһрани, Вилајәт вә дијанәт, мүәссисеји фәрһәнҝи ханеји хирәд, Гум, икинҹи чап, 1380 шәмси или.



[1] Әлбәттә, сон заманларда бу мөвзуда бәзи фәгиһләр тәрфиндән вилајәти-фәгиһин рәһбәр үнваны илә ҹәмијјәт тәрфиндән сечилмәси, фәгиһин һөкүмәт үзәриндә нәзарәти вә ја гејри-фәгиһин фәгиһ тәрәфиндән рәһбәр кими тәјин олунмасы нәзәријјәләрини дә ирәли сүрмүшләр.

[2] Мүнтәзири, вилајәти-фәгиһ, 1-ҹи ҹилд, сәһ-408-409

[3] Мәгсәд, вилајәти-фәгиһин шәраитидир.

[4]Бу ваҹиб о әмәлә дејилир ки һамыја ваҹиб олур амма әҝәр кимсә бу ишә игдам едирсә диҝәрләринин бојнундан ҝөтүрүлүр.

[5] Ајәтуллаһ Ҹавад Амули, Вилајәти-фәгиһ, (Исламда рәһбәрлик).сәһ-186.

[6] Ајәтуллаһ Ҹавад Амули, Вилајәти-фәгиһ, (Исламда рәһбәрлик).сәһ-186.

[7][7] Тәклифи һөкмләр о һөкмләрдир ки бирбаша инсанын ихтијары илә лагәдәдәир. Бу һөкмләр беш гисмдәир: 1. Ваҹиб, 2.Һарам. 3.Мүстәһәб. 4. Мәкруһ. 5. Мүбаһ. Вәзи һөкм исә о һөкмләрдир ки бирбаша инсанын ихтијары илә әлагәдар дејилдир. Бәлкә дә диҝәр васитә илә инсана аид олур. Вәзи һөкмәләр һансыса бир сајла мәһдудлашмыр. Мәслән, тәһарәт, шәртләр, гәјјумлуг вә вилајәт дә бу гәбилдән олан һөкмләрдәндир.

[8] Јәни, о фәгиһләрдән һәр бириси өзүнү вә ја әтрафындакылар ону ән савадлы вә шүҹаәтли вә тәгвалы саја биләрләр.

[9] Бу сәбәбәдән Иран Ислам Ҹумһуријјәтиндә сечиҹи алимләр (хубрәган) нүмајәндәләри вилајәти-фәгиһ һаггында “әсл тәјин олунмаг” ганунуну тәсдиг етмәклә јанашы, ҹәмијјәтин бу мәсәләдә сечим һаггынын олмасыны да гәбул едибләр.

[10] Неҹә ки әввәлдән бу ҝүнә гәдәр һәр бир мүсәлман шәри мәсәләләрдә мүҹтеһидә мүраҹиәт едир. 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...