Ətraflı axtarış
Baxanların
6521
İnternetə qoyma tarixi: 2010/02/06
Sualın xülasəsi
Вилајәти-фәгиһ мәсәләсиндә, мәнсуб етмәк вә сечилмәк нәзәријјләринин һансы
Sual
Вилајәти-фәгиһ мәсәләсиндә, мәнсуб етмәк вә сечилмәк нәзәријјләринин һансы доғрудур?
Qısa cavab

Бәзиләри ислам һөкумәти мәсәләсиндә әтрафында, вилајәти-фәгиһ мөвзусунда мүхтәлиф нәзәријјәләр вермәјә чалышмыш вә белә тәсәввүр јаратмаг истәмишләр ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәси өзү ики гисмә, “сечмәк нәзәријјәси” вә “мәнсуб етмәк нәзәријјәсинә” бөлүнүр. Лакин, кечмиш бәһсләрдән даһи шиә фәгиһләринин нәзәријјәси нишан верди ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәсиндә јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән адил фәгиһи ислам үммәтинә бир рәһбәр вә һаким кими “мәнсуб етмәк нәзәријјәси” гәбул олунмуш вә шүбһәсиздир.

Гәрар вермәк нәзәријјәсиндә шәриәт, адил фәгиһи Имамын (әлејһиссалам) гејби дөврүндә ислам ҹәмијјәтинә рәһбәр гәрар верир. Сечмәк нәзәријјәсиндә исә шәриәт, фәгиһләрә мүәјјән шәраит тәјин етмәклә фәгиһләрин өзүнә тапшырыр ки бу шәраитләри әлә ҝәтирәнләрин арасында рәһбәр сечилсин.

Бәзиләри фәгиһләрин ҹәмијјәтдә рәһбәр кими гәрар верилмәси гејри-мүмкүн сајырлар. Бу мәнада ки әҝәр бир заманда гејд олунан шәраити бир нечә фәгиһ әлә ҝәтирсә бу нәзәријјә барәсиндә беш мәсәлә фәрз еһтимал етмәк олар:

1.Онларын һәр бириси мәсум Имам (ә) тәрфиндән ҹәмијјәтин рәһбәри вә һакими кими гарар верилир. Бунунла да һәр бир фәгиһ мүстәгил әмәл едә биләр.

2. Фәгиһләрин һамысына рәһбәрлик гәрар верилир лакин онлардан бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

3. Онлардан јалныз, бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

4. Бүтүн фәгиһләр рәһбәрлијә тәјин олунуб амма онлар өз араларында бир нәфәрин һаким оламсына тәвафүг едирләр.

5. Онларын һамысы рәһбәрлијә тәјин олунмуш, белә ки онларын һамысы бирликдә ваһид рәһбәр кими таныныр. Бу еһтималын нәтиҹәси әввәлки еһтимала гајыдыр вә сонда бир нәтиҹәјә ҝәлинир. Сонра бүтүн еһтималлары рәдд едилир вә биринҹи еһтимал һагда дејилир:

Бу еһтимал, ҹәмијјәтдә һәрҹ-мәрҹлијә сәбәб ола биләр. Чүнки, ола билсин бир мәсәләдә һәр фәгиһин диҝәри илә мүхалиф нәзәри олсун. Бу заман, ҹәмијјәтин нәзми позулур вә бунунла да мүхтәлиф ҹәмијјәтләри бирлијә ҝәтирмәк һәдәфи олан ислам һөкумәтинин әсас һәдәфи әлә ҝәлмир. Бу иш дә, Аллаһ-тааланын һөкмүнүн һикмәти илә ујғун ҝәлмир.

Лакин биз јухарыда дејилмиш ирады ики мәсәлә илә һәлл едир вә бу ишдә һәрҹ-мәрҹлик ҝөрмүрүк. О да бундан ибарәтдир: 1. Һамынын бир фәгиһдән итаәт етмәси вә һәман фәгиһин диҝәрләринин үзәриндә вилајәти олмуш олсун. 2. Бир адил фәгиһин вилајәтиндә һеч кимин, һәтта диҝәр фәгиһләрин дә дәхаләти олмасын. Беләликлә, вилајәти-фәгиһин тәјин олунмасы мәсәләси һәм субут вә һәм дә исбат ҹәһәтдән һеч бир ирады јохдур.

Ətreaflı cavab

Бәзиләри ислам һөкумәти мәсәләсинин әтрафында, вилајәти-фәгиһ мөвзусунда мүхтәлиф нәзәријјәләр вермәјә чалышмыш вә белә тәсәввүр јаратмаг истәмишләр ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәси өзү ики гисмә, “сечмәк нәзәријјәси” вә “гәрар вермәк нәзәријјәсинә” бөлүнүр. Лакин, кечмиш бәһсләрдән даһи шиә фәгиһләринин нәзәријјәси нишан верди ки вилајәти-фәгиһ нәзәријјәсиндә јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән адил фәгиһи ислам үммәтинә бир рәһбәр вә һаким кими “гәрар вермәк нәзәријјәси” гәбул олунмуш вә шүбһәсиздир. Бу мәсәләдә мәнфи нәзәријјә верәнләр әввәла шиә тарихинин сон онилликләрдә олан алимләрин нәзәријјәләри вә диҝәр тәрәфдән онларын фигһ аләминдә елә дә јүксәк сәвијјәдә мәшһур олмамышлар.[1]

Тәјин етмәк нәзәријјәсиндә мәгсәд, вилајәти-фәгиһин һөкумәтинин әсасынын мүгәддәс шәриәт вә ја мәсум Имамлар (әлејһимуссалам) тәрәфиндән тәјин олунмасы нәзәрдә тутулур. Бу нәзәријјәдә, шәриәт, фәгиһләри ҹәмијјәт рәһбәр гәрар верир вә фәгиһин һөкумәти мүсәлманларын сечими илә дејил. Һалбуки, сечим нәзәријјәсиндә фәгиһин һөкумәтинин ганунулији ҹәмијјәт тәрәфиндән верилир вә фәгиһин рәһбәрлијә сечилмәси дә онларладыр. Бу заман, шәриәт фәгиһ үчүн мүәјјән шәраит тәјин едир вә мүсәлманлара ҝөстәриш верир ки бу шәраит әсасында онлардан бирини рәһбәр вә һаким сечсинләр.

Вилајәти-фәгиһин дәлилләринин һамысы фәгиһин бир рәһбәр кими ҹәмијјәтдә һаким тәјин олмасына дәлаләт едир вә иҹтиһад елминдән аҝаһ олан һеч бир фәгиһин бу барәдә шүбһәси јохдур. Әлбәттә, бәзиләри, - “һәр кимин фәгиһлик мәгама чатмасы илә вилајәт әлә ҝәтирмәси” - мәсәләсинин тәһәггүг тапмасыны гејри-мүмкүн сајмасына бахмајараг, заһирдә “һалда вилајәтә” дәлалат едән ривајәти фәгиһин “вилајәт нәши” кими гәбул етмишләр. Јәни, әслиндә онлар гәбул едирләр ки Имам Заманын (әҹ) бу рәвајәти әсл әввәлдә фәгиһин Имам (әҹ) тәрәфиндән “тәјин олунмасы” нәзәријјәсинә дәлаләт етдијни етираф едирләр. Лакин, әгли ҹәһәтдән бу ишин гејри-мүмкүн олдуғуна ҝөрә бу рәвајәти заһиринин әксинә мәна етмәк лазым ҝәлир вә бу барәдә белә изаһ етмәк олар ки:   Шәриәт бу рәвајәтдә белә бир мәсәләјә ишарә едир ки фәгиһләрин ислам ҹәмијјәтинә рәһбәрлик вә һакимијјәт сәлаһијјәти вар. Амма, бу ишин фәгиһләр арасындан кимин даһа сәлаһијјәтли олмасына рәвајәтдә ишарә олунмамышдыр. Бу иш мүсәлманларын өһдәсинә бурахылмышдыр.[2]

Бәзиләри фәгиһләрин ҹәмијјәтдә рәһбәр кими гәрар верилмәси гејри-мүмкүн сајырлар. Бу мәнада ки әҝәр бир заманда гејд олунан шәраити[3] бир нечә фәгиһ әлә ҝәтирсә бу нәзәријјә барәсиндә беш мәсәлә фәрз еһтимал етмәк олар:

1.Онларын һәр бириси мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрфиндән ҹәмијјәтин рәһбәри вә һакими кими гарар верилир. Бунунла да һәр бир фәгиһ мүстәгил әмәл едә биләр.

2. Фәгиһләрин һамысына рәһбәрлик гәрар верилир лакин онлардан бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

3. Онлардан јалныз, бири вилајәти-фәгиһ ола биләр.

4. Бүтүн фәгиһләр рәһбәрлијә тәјин олунуб, амма онлар өз араларында бир нәфәрин һаким олмасына иттифаг едирләр.

5. Онларын һамысы рәһбәрлијә тәјин олунмуш, белә ки онларын һамысы бирликдә ваһид рәһбәр кими таныныр. Бу еһтималын нәтиҹәси әввәлки еһтимала гајыдыр вә сонда бир нәтиҹәјә ҝәлинир. Сонра бүтүн еһтималлары рәдд едилир вә биринҹи еһтимал һагда дејилир:

Бу еһтимал, ҹәмијјәтдә һәрҹ-мәрҹлијә сәбәб ола биләр. Чүнки, ола билсин бир мәсәләдә һәр фәгиһин диҝәри илә мүхалиф нәзәри олсун. Бу заман, ҹәмијјәтин нәзми позулур вә бунунла да мүхтәлиф ҹәмијјәтләри бирлијә ҝәтирмәк һәдәфи олан ислам һөкумәтинин әсас һәдәфи әлә ҝәлмир. Бу иш дә, Аллаһ-тааланын һөкмүнүн һикмәти илә ујғун ҝәлмир.

Икинҹи еһтималда һамынын вилајәти-фәгиһ кими танынмасындан сонра киминсә бу ишләри өз өһдәсинә алмасы үчүн һеч бир јол галмамышдыр. Диҝәр тәрәфдән бу һалда диҝәрләринин вилајәти-фәгиһ кими танынмасы фајдасыз вә белә бир һаләтин шәриәт тәрәфиндән гәрар верилмәси һикмәтсиз бир мәсәлә оларды. Бу мәсәләнин нәтиҹәсинә ҝөрә үчүнҹү фәрзијјә дә батил сајылыр.

Сонунҹу ики, дөрдүнҹү вә бешинҹи еһтимал да агилләр вә мөминләрин гануна мүхалиф олдуғуна ҝөрә батил сајылыр. Бундан әлавә, һеч кәс белә бир еһтималы да гәбул етмәмишдир. Бу фәрзијјәнин батил олмасы һаггында бир нечә ҹаваб вермишләр:

1.Бүтүн фәгиһләр рәһбәрлик үчүн тәјин олунмушдур. Бу ҹәһәтдән онлардан һәр бирисинә бу иши өһдәсинә алмасы кифаји ваҹибдир.[4] Бу мәнада ки һәр вахт фәгиһләрдән бири рәһбәрлији өһдәсинә алса бу мәнсәб диҝәрләринин өһдәсиндән ҝөтүрүлүр.[5]

2. Вилајәт мәсәләси ҹаммат намазы кими мәсәлә дејил ки һәр бир адил ону өһдәсинә алмағы баҹарсын. Вилајәт мәсәлсәси елә мәсәләдир ки фәгиһләр ичиндә ән тәгвалысы, ән савадлысы, ән шүҹаәтлиси вә ән јахшы тәдбир төкә биләни бу вәзифәни өһдәсинә алмалыдыр.[6]

Биринҹи ҹаваба јенә дә ирад тутулур ки, кифаји ваҹибләр[7] јалныз, инсанын тәклифинә аид олан һөкмләрдәндир. Она ҝөрә дә вилајәт мәсәләси етибар олунмуш һөкмләрдә иҹра олунур. Бәс бунунла да, бу мөвзуда ирад һәлл олмур. Чүнки кифаји ваҹиб һәр шејдән әввәл һамыја ваҹиб олур. Беләләиклә, суалын ҹавабы јенә биринҹи ирада гајыдыр вә јенә дә јухарыда гејд олунан беш еһтимал тәзәләнир.

Амма икинҹи изаһын ҹавабында диҝәр бир ирад тутулур ки, әввәла бу мәсәләјә дәлил јохдур, ондан әлавә, доғрудур ки фәрз гејри-мүмүкүн олса да әҝәр ики фәгиһ һәр ҹәһәтдән  ејни олсалар да ола билсин фәгиһләрин өзләри вә ја әтрафындакылар ону дејилән сифәтләрә малик билсинләр.[8] Диҝәр тәрфәдән, бу ҹаваб, фәгиһләрин тәјин олунмасы вә онларын ән савадлысынын вә шүҹаәтлисинин вә ја тәгвалысынын гәбул олунмасына аиддир. Диҝәр фәгиһләрә аид олмур.

Бүтүн бу ирадлара бахмајараг мәсләни һәлл етмәк олар. Она ҝөрә ки бүтүн фәгиһләр гәбул едирләр ки вилајәти-фәгиһин дәлилләринә әсасән, әҝәр һәр һансы бир адил фәгиһ ислам ҹәмијјәтиндә вилајәт вә рәһбәрлик мәгамыны әлә ҝәтирә билсә вә һөкм версә, бу заман һамыја һәтта, вилајәт мәгамына ләјагәти олан бүтүн фәгиһләрә  о рәһбәрдән итаәт етмәси ваҹибдир.     Һәмчинин, әҝәр һәр һансы бир адил фәгиһ вилајәт мәгамына аид олан һәр һансы бир вәзифәни өһдәсинә алыбса јердә галан вә вилајәт мәгамына ләјагәти олан һеч бир фәгиһин онун бу ишинә дәхаләт етмәјә ихтијарлары јохдур .

Бу изаһла, биз дә беш еһтималдан биринҹисинин гәбул олунмасыны мәсәләсини мәнфи кими гәбул едирик. Јәни, мүәјјән олунмуш шәраити әлә ҝәтирән бүтүн фәгиһләрин вилајәтинин олмасынын гејд олунмуш ики һәрҹ-мәрҹ чәтинлији илә гәбул етмирик. О чәтинлик бундан ибарәтдир: 1. Вилајәти-фәгиһин һөкмүнүн һамыја һәтта, диҝәр фәгиһләрә дә итаәтинин ваҹиб олмасы. 2. Диҝәр фәгиһләрин һәр һансы бир ишдә вилајәти-фәгиһ мәгамында олан фәгиһин ишинә дәхаләт етмәмәси.

Беләликлә, вилајәти-фәгиһин мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндән тәјин олунма гануну илә рәһбәрлијә чатмасы мәсәләси, рәвајәт вә дәлилләринин заһиринә ујғун олараг, ајәтуллаһ Хумејни һәзрәтләринин бујурдуғу кими исбат ва сүбут ҹәһәтдән гәбулунда һеч бир шәкк-шүбһә јохдур.  Бунунла белә, әҝәр истәсәк ислам ҹәмијјәтиндә һеч бир заман вә мәкана мәхсус олмајан һәр һансы гануну гәрар верәк ҹәмијјәтин сечим ихтијарыны гәбул етмәкдән башга јолумуз јохдур.[9]

Мәсәләнин изаһы беләдир: доғрудур ки  рәвајәт вә дәлилләрин заһири бүтүн шәраитә малик олан адил фәгиһләрин вилајәти-фәгиһ мәнсәбинә тәјин олунмасы мәсәләсиндә чәтинлик јохдур. Фәрди мөвзуларда һәр кәс мүәјјән олунмуш шәраитә малик адил фәгиһә мүраҹиәт едә биләр вә рәһбәрлик

(шәриәт) мәсәләләриндә ондан көмәк истәјә биләр.[10]  Лакин әҝәр истәсәк ки бу мәсәләјә иҹтимаи

вәзифә вә ја ҹәмијјәтин рәһбәрлији ҹәһәтдән бахсаг “ тәјин олунмаг нәзәријјәсинин” сәһиһлијини

тәсдиг етмәклә јанашы мүәјјән бир ганун гәбул етмәк лазымдыр. Бу вахт “сечмәк ганунуну” ирәли

 сүрмәкдән башга јолумуз јохдур. Әлбәттә, бу анда сечмәклик јалныз, “шәраитә малик олан фәгиһин”

алимләр тәрәфиндән сечилмәси нәзәрдә тутулур. Лакин, фәгиһин рәһбәр кими тәјин олунмасы

јалныз, мәсум Имам (әлејһиссалам) тәрәфиндәндир. Јәни, мүсәлманлар фәгиһләрә вилајәт

мәгамыны јох, онларын арасындан рәһбәрлијә сәлаһијјәти ән чох оланы сечиб иш башына

 ҝәтирирләр.

Даһа чох мүталиә үчүн:

Мәһди Һадәви Теһрани, Вилајәт вә дијанәт, мүәссисеји фәрһәнҝи ханеји хирәд, Гум, икинҹи чап, 1380 шәмси или.



[1] Әлбәттә, сон заманларда бу мөвзуда бәзи фәгиһләр тәрфиндән вилајәти-фәгиһин рәһбәр үнваны илә ҹәмијјәт тәрфиндән сечилмәси, фәгиһин һөкүмәт үзәриндә нәзарәти вә ја гејри-фәгиһин фәгиһ тәрәфиндән рәһбәр кими тәјин олунмасы нәзәријјәләрини дә ирәли сүрмүшләр.

[2] Мүнтәзири, вилајәти-фәгиһ, 1-ҹи ҹилд, сәһ-408-409

[3] Мәгсәд, вилајәти-фәгиһин шәраитидир.

[4]Бу ваҹиб о әмәлә дејилир ки һамыја ваҹиб олур амма әҝәр кимсә бу ишә игдам едирсә диҝәрләринин бојнундан ҝөтүрүлүр.

[5] Ајәтуллаһ Ҹавад Амули, Вилајәти-фәгиһ, (Исламда рәһбәрлик).сәһ-186.

[6] Ајәтуллаһ Ҹавад Амули, Вилајәти-фәгиһ, (Исламда рәһбәрлик).сәһ-186.

[7][7] Тәклифи һөкмләр о һөкмләрдир ки бирбаша инсанын ихтијары илә лагәдәдәир. Бу һөкмләр беш гисмдәир: 1. Ваҹиб, 2.Һарам. 3.Мүстәһәб. 4. Мәкруһ. 5. Мүбаһ. Вәзи һөкм исә о һөкмләрдир ки бирбаша инсанын ихтијары илә әлагәдар дејилдир. Бәлкә дә диҝәр васитә илә инсана аид олур. Вәзи һөкмәләр һансыса бир сајла мәһдудлашмыр. Мәслән, тәһарәт, шәртләр, гәјјумлуг вә вилајәт дә бу гәбилдән олан һөкмләрдәндир.

[8] Јәни, о фәгиһләрдән һәр бириси өзүнү вә ја әтрафындакылар ону ән савадлы вә шүҹаәтли вә тәгвалы саја биләрләр.

[9] Бу сәбәбәдән Иран Ислам Ҹумһуријјәтиндә сечиҹи алимләр (хубрәган) нүмајәндәләри вилајәти-фәгиһ һаггында “әсл тәјин олунмаг” ганунуну тәсдиг етмәклә јанашы, ҹәмијјәтин бу мәсәләдә сечим һаггынын олмасыны да гәбул едибләр.

[10] Неҹә ки әввәлдән бу ҝүнә гәдәр һәр бир мүсәлман шәри мәсәләләрдә мүҹтеһидә мүраҹиәт едир. 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İnsanın öz həyat yoldaşı, övladları və sair insanlarla yaxşı rəftarda olması onların tərəfindən sui-istifadəyə səbəb olmur?
    5904 Əməli əxlaq 2012/06/23
    Əvvəla, müqəddəs islam dini bütün insanlarla, o cümlədən həyat yoldaşı, övlad, şagird və s. gözəl əxlaq və rəftarın tərəfdarıdır. Buna görə də Quran ayələrində və məsumların (əleyhimus-salam) rəvayətlərində gözəl əxlaqa və bəyənilən rəftara çoxlu tövsiyələr edilmişdir. İkincisi: Əhli-beyt (əleyhimus-salam)-ın göstərişlərinə diqqət yetirməklə insani rəftarın əsli ...
  • Uşaq saldırmaq haramdırmı?
    30912 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/07/18
    `Uşaq saldırma haram və böyük günahlardandır. Bu işi görən tövbə etməli və kəffarəsi (iki ay bir- birinin ardınca oruc tutmaq) var. onun diyəsi də belədir. Rüşeyim uşaqlıqda qərarlaşandan sonra, 40 gün müddətində spermadır. Onu saldırmağın diyəsi bu müddətdə 20 misqal şərii qızıl sikkədir ki, hər ...
  • Quran ayələrinin kişi cinsində olmasının hikməti nədir?
    9084 Quran elmləri 2011/02/14
    1). Biz o zaman Quranın ayələrini kişi cinsində olmasını iddia edə bilərik ki, ayə bütün məna və məzmun baxımından kişilərə aid edilsin. Amma bu belə deyildir. Yəni hər kişi cinsində olan ayə kişilərə aid deyildir, əksinə Quran ayələrinin yarıdan çox müraciətləri insanlara aiddir. Başqa sözlə desək Quran ayələri xüsusi cinsə ...
  • Təvəllüs bayramı keçirmək haramdırmı?
    6237 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/15
    Təvəllüd bayramı İslami sünnətlərdən deyil. Və İslami təlimatlarda sifariş olunmayıb ki, insan öz doğum gününü bayram etsin. Biz bu təzə sünnnəti məhkum etmək istəmirik, baxmayaraq ki, əcnəbilərin kor- koranə daxil olan (adət) sünnətlərini bəyənmirik; çünki etqadımız var ki, sünnətlərin gərək xalqın zehnində dərin kökləri olsun. Amma belədir (adət) ...
  • Qurani-kərimin qissələri və əhvalatları tarixi gerçəklik əsasında bəyan olunmuşdur, yoxsa gerçəkliyi olmayan təmsillər və simvolik məqsədlər daşıyır?
    11299 Quran elmləri 2012/03/14
    Qurandakı əhvalatlar və qissələr haqq əsasındadır, sadiq və doğru hadisələrdir, onda gerçəkliyin əksinə olan heç bir şey yoxdur. Buna görə də Quran qissələrinin (mətləbi başa düşmək üçün) “xəyali və simvolik əfsanəyə və s.” bölgüsünün heç bir düzgün izahı yoxdur. Çünki Quranda bəyan olunan tarixi hadisələrin hamısı tamamilə ...
  • İdman hərəkətləri əgər misiqi ilə birgə olarsa, işkalı varmı? Ümumiyyətlə bu hərəkətlər rəqs hökmündədir?
    7457 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/19
    Oynamaq və musiqi, bir- birindən ayrı iki mövzudur ki, hər birinin özünə məxsus hökmü vardır. Yəni haram oynamaq ilə haram musiqinin bir yerdə olması halında bunları yerinə yetirən şəxs ayrı- ayrılıqda iki haram işə mürtəkib olur. Fəqihlərin əksəriyyəti mütrüb və eyş- nuş məclislərinə münasib musiqini haram bilirlər, amma bəziləri ...
  • Səhih hədisləri saxta hədislərdən ayırıb seçmək üçün hansı yollar vardır?
    12766 Hədis elmləri 2012/06/23
    Hədis saxtalaşdırması və ya hədislərdə “dəss” (hədisin mətnini dəyişdirmək, artırıb azaltmaq) işi təəssüflər olsun ki, islamın əvvəllərində münafiqlərin və inadkarların əli ilə baş vermişdir. Belə adamlar həmişə çalışırdılar ki, bu təhlükəli yollarla islamın köksünə ən ağır və ölümcül zərbələr endirsinlər. Bunun müqabilində Peyğəmbəri-Əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih), ...
  • Tarixi- Təbəri etibarlıdırmı?
    10601 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    1.             Tarixi ya rəvayi (hədisi) bir mənbənin mötəbər olması, onda olan hər şeyin yüz faiz doğru və düz olması mənasında deyil. Tarixi- Təbəri də bu qaydadan istisna olunmayıb. Bundan əlavə, yuxarıda qeyd olunan xəbər şiə mənbələrində yoxdur. 2.             Ravilərin bəzisi, bu xəbəri rəvayət edəni yəni ...
  • Xahiş edirik imaməti ağıl baxımından isbat edən dəlillər və imamın olmasının nə qədər zəruri olmasını açıqlayın.
    8358 Qədim kəlam 2011/05/05
    İslam dinində imamət məsələsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır ki, insanın son kamillik yoludur. Bu məqam bəzi vaxtlar Peyğəmbər və risalət məqamıyla bir araya gəlir; misal üçün: Həzrət İbrahim (ə) və əziz İslam Peyğəmbəri (s)- in İmaməti kimi; bəzi vaxt isə Peyğəmbər məqamından ayrı olmuşdur; məsum İmamların (ə) imaməti kimi.
  • Şiənin sünni ilə ailə qurması caizdir?
    19201 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/05/19
    Bu barədə mərceyi- təqlidlərin fətvalarını nəzərinizə çatdırıram: Sual: Müsəlmanın qeyri- müsəlman, şiənin sünni ilə evlənməsi doğrudurmu? Həzrət ayətullah ul üzma Fazil Lənkərani: Müsəlman qadının qeyri- müsəlmanla ailə qurması caiz deyil, həmçinin şiə qadının sünniyə ərə getməsi məkruhdur. Müsəlman kişinin qeyri- ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163857 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    159302 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118800 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111955 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105940 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92620 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54165 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49721 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44987 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44434 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...