Әҝәр суалдан мәгсәд Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) јанында тәрбијә алмағын Әмирәл-мөминин Әлијә (әлејһиссалам) фәзиләт олмамасыны сүбута јетирмәкдирсә, неҹә ки, Зејд ибн Һарис Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) јанында тәрбијә алмасына бахмајараг һеч бир фәзиләт әлә ҝәтирә билмәди, бу иддиа гәбул олунмаздыр.Чүнки, Исламын илк ҝүнләриндә Мәдинә мәсҹинин вә ја Кәбәнин әтрафында евләри олан мүсәлманларла һазыркы заманда бу јерләрдә јерләшән инсанлар арасында мәнәви ҹәһәтдән чох фәргләр вардыр. О заман белә мүбарәк јерләрдә сакин олан мүсәлмана “ҹаруллаһ” (Аллаһ евинин гоншусу) ләгәби верилирди. Инди фикирләшмәк лазымдыр ки, әҝәр кимсә тарихдә бу ев саһибинин әмининин вә ја Пејғәмбәр мәсҹидинин (Мәдинә мәсҹидинин) саһибинин (јәни, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм)) евиндә тәрбијә алмышса һансы мәгам вә фәзиләтә маликдир?! Ҝөрәсән, торпагла (Кәбә еви, ја Мәдинә мәсҹиди илә) јолдаш олмаг бу мәканларын гәлби һесаб олунан Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) илә јолдашлыг етмәкдән үстүндүрмү?! Хүсусилә, әһли-сүннә алимләри Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) илә бирҝә олмағы ән үстүн фәзиләт һесаб едир вә әдаләт мејары билирләр. Әксинә, шиә алимләри фәгәт Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) илә бирҝә олмағы фәзиләт һесаб етмир, бәлкә дә бу јолдашлығы фәзиләт әлә ҝәтирмәкдән өтрү ән јахшы јол сајырлар вә һәр кәс өз габилијјәти гәдәр бу фәзиләтдән әлә ҝәтирә биләр.

Әҝәр суалдан мәгсәд Әмирәл-мөминин имам Әлинин (әлејһиссалам) бу мөвзуда Зејд ибн Һарислә иштиракыны бәһанә едиб онун фәзиләтини инкар етмәкдирсә, гејд етмәк лазымдыр ки, суалда әввәлҹәдән һөкм верилмиш бир мәсәлә нәзәрә ҝәлир. Јәни, ки, бу ики шәхсијјәтин Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) оҹағында тәрбијәсинә ејни призмадан бахылмасыдыр. Она ҝөрә дә бу мөвзуда гыса да олса Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) ҹанишинин кәлмәләрини вә тарихчиләрин бу мәсәләјә нәзәрләрини гејд етмәк јеринә јеринә дүшәрди.

Әмирәл-мөминин Әли (әлејһиссалам) Нәһҹүл-Бәлағәдә өзүнүн ән узун Гасиә адлы хүтбәсиндә ушаглығынын Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) илә бирҝә кечмәсинә ишарә едәрәк бујурур: “Сиз мә­ним Һәзрәт Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһ) јанында ја­хын гоһумлуг (әмиоғлулуг вә күрәкәнлик), јүксәк мәгам вә хүсуси еһ­тирам сәбәбин­дән олан гәдир-гијмәт вә дәрәҹәми билирсиниз (ки, мән о Һәзрәтин јанында белә бөјүк бир һөрмәт вә мәгама малик идим вә мәни хилафәтә тәјин етмишди). О мәни ушаглыгдан өз јанында бөјүдүб. О мә­ни синәсинә сыхар, јатанда гуҹағына алар, бәдәнини бәдәнимә сүр­тәр, өз хош әтрини мәнә ијләдәр, (ата өз өвладына етдији кими) ағзыма чеј­нән­миш јемәк гојарды. О мәним сө­зүмдә јалан, әмә­лимдә сәһв вә хәта тапмады.[1] Пеј­ғәм­бәр (сәлләллаһу әлејһи вә алиһ) сүд­дән ајрыландан сонра Аллаһ мәләкләринин ән бөјүјүнү о Һәзрәтә јолдаш етди ки, ҝеҹә-ҝүндүз ону нәҹиблик јолларына вә дүн­ја­нын ҝөзәл хисләтләринә доғру јөнәлтсин.[2] Мән дәвә баласы ана­сы­нын да­лына дүшүб ҝетдији кими онун архасынҹа ҝедир­дим.[3] О, һәр ҝүн өз хисләтләриндән бир бајраг вә әламәт уҹалдыр (бирузә верир) вә мә­нә она јијәләнмәји әмр едирди. (Пејғәм­бәрлијә тәјин едилмәмишдән габаг) һәр ил (бир ај инсанлардан узаглашараг ибадәт вә бәндәликлә мәшғул олмаг үчүн Мәккә јахынлығындакы дағлардан бири олан) Һирада мәскун­лашарды. Һәмин мүд­дәтдә мән ону ҝөрәрдим вә ону мәндән гејриси ҝөр­мәзди.”[4]

Диҝәр чохлу һәдисләр вар ки, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) Әлијә (әлејһиссалам) јахынлығы ачыглајырлар. О ҹүмләдән, Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) Тәбук дөјүшүндән сонра Әлијә (әлејһиссалам) бујурур: “Сән, мәним јанымда Һарунун Мусаја олан нисбәти кимисән амма, мәндән сонра пејғәмбәр јохдур вә сән мәним ҹанишиним вә вәсимсән!”[5]

Башга тәрәфдән һәдисләрдә вар ки, Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) имам Әлини (әлејһиссалам) ушаг вахты өз јанында сахламагдан өтрү сечдикдә бујрур: “Һәгигәтән, мән о кәси сечдим ки, Аллаһ-таала ону мәним үчүн сечмишди!”[6]

Бүтүн бунларын һамысы Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) Әмирәл-мөминин Әлијә (әлејһиссалам) хүсуси әлагәләринә вә мәһәббәтләринә ишарәдир. Һалбуки, Зејд ибн Һарис тәсадүфән Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) евинә ҝәлмишдир. Зејд ибн Һариси, Әбәр чөл оғрулары әсир етмиш вә Әказ базарында Һәким ибн Һәзамәјә сатмышдылар. О да Зејди өз бибиси Хәдиҹәјә (саламуллаһи әләјһа) хидмәтчи кими алмышдыр. Һәзрәт Хәдиҹә (саламуллаһи әләјһа) исә Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) илә аилә һәјаты гурдугдан сонра Зејди о Һәзрәтә бағышламышдыр.

Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) јанында олан мүддәтдә Зејд, Пејғәмбәрә (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) һәддән артыг мәһәббәтлә вурулмуш вә сонда Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) ону гул олмагдан азад етдикдән сонра о өзү Һәзрәтин јанында галмағы истәмиш вә өз аиләсинин јанына гајытмамышдыр. Бундан сонра Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) ону өзүнә оғуллуға сечмиш вә өз јанында сахламышдыр.

Бир мүддәтдән сонра Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) Әбдүл-Мүтәллибин нәвәси Зејнәбдән Зејд үчүн елчилик едир вә онлары евләндирир. Сонрадан бәзи сәбәбләрә ҝөрә о ҹүмләдән, Зејдин түнд хасијјәтинә ҝөрә бу аилә һәјаты баш тутумур вә сонда онлар ајрылырлар.[7] Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) Зејдә өз аиләсини горумасы һаггында төвсијәләри дә бу ајрылығын гаршысына ала билмир.[8]

Нәтиҹәдә гејд етмәк олар ки, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) имам Әлијә (әлејһиссалам) вә Зејдә нәзәри һеч вахт ејни һәддә олмамыш вә онларын һәр бириси, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) евиндән өзләринә мәхсус фәзиләтләр кәсб етмишләр.

Имам Әли (әлејһиссалам) илаһи ирадә вә әввәлҹәдән тәјин олунмуш бир гәза-гәдәрлә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) јананда тәрбијә алмыш вә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) рәфтарындан нүмунә ҝөтүрмәклә бөјүјүб камала чатмышдыр. Белә бир фәзиләт, Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) сәһабәләриндән һеч бирисинә нәсиб олмамышдыр.

Әҝәр суалдан мәгсәд имам Әлинин (әлејһиссалам) бу мөвзуда Зејд ибн Һарислә иштиракыны бәһанә едиб вилајәтини инкар етмәкдирсә, гејд етмәк лазымдыр ки, тарихдә һеч ким имам Әлинин (әлејһиссалам) вилајәт вә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) ҹанишинлијинә дәлилини онун Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) евиндә тәрбијә алмасы илә әлагәләндирмәмишдир.

Истифадә олунмуш әдәбијјат;

1. Нәһҹүл-Бәлағә, тәрҹүмә, Дарујуш Шаһин, Ҹавидан чапы вә нәшријјаты, алтынҹы чап, 1357-ҹи шәмси или;

2. Нәһҹүл-Бәлағә, Сүбһи Салеһ, бириҹи чап, Бејрут, Лобнан, 1387-ҹи гәмәри или;

3. Еһтитаһ, Тәбәрси, тәһгиг Сејјид Мәһәммәд Багир Хорасани, Даруннеман нәшријјаты, Нәҹәф, 1386-ҹы һиҹри гәмәри или;

4. Әт-Тәһсин, Сејјид ибн Тавус, Дарул-китаб нәшријјаты, Гум, 1413-ҹү һиҹри гәмәри или;

5. Фәзаилус-саадат, Мир Мәһәммәд Әшрәф Амули, Ширкәт Маариф, 1380-ҹи һиҹри гәмәри или;

6. Субһани Ҹәфәр, Ислам Пејғәмбәринин һәјат тарихиндән парчалар, Мәшәр нәшријјаты, 1375-ҹи ҝүнәш или;

7. Мәгатилут-талибин, Әбул-Фәрәҹ Исфаһани, Мәктәбәтул-Һејдаријјә нәшријјаты, Нәҹәф-әшрәф.