Ətraflı axtarış
Baxanların
7614
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/08
Sualın xülasəsi
Aya bu nəzəriyyə doğrudur ki, Kafi kitabında səhih hədislər azdır?
Sual
Deyirlər Kuleyni səhih hədislər üçün dəlillər açıqlanmışdır ki, onun əsasında, Kafi kitabında səhih hədislər azdır? Bu sözün şahidi bəzi kitablardır ki, Kuleynidən sonra yazılmışdır. Buna əsasən də Vəhid Bəhbəhani deyir: "Biz Kafi kitabında bəzi rəvayətləri müşahidə edirik ki, onun həqiqətən məsum imamlardan olmadığını yəqin edirik". Aya bu nəzəriyyə düzgündür?
Qısa cavab

Kuleyni hədisi təyin etmək üçün gətirdiyi nümunələrin açıqlaması o hədislər barəsindədir ki, bir- birinin əksinə olunsun; nəin ki, bütün düzgün hədisləri təyin etmək üçün bu üç yoldan və qanundan istifadə olunsun yəni Quranla müvafiq, sünni məzhəbinin əksi və ixtiyarı olsun; bəlkə nişanələr bunlardan daha çoxdur. Kuleynidən sonra kitabların yazılması onun kitabının kifayət etməməsi demək deyildir, çünki bu cür kitabların müəllifləri Kafi kitabını qəbul edirlər.

Ətreaflı cavab

Bu nəzəriyyənin cavabını ətraflı əldə etmək üçün bir neçə nöqtəyə nəzər salmaq lazımdır:

  1. Mərhum Kuleyni, qeybəti- suğra zamanında şiə aləminin ən böyük alimlərindən sayılırdı ki, bir çox alimlər, onu sitayiş və qəşviq etmişdirlər.[1] Mərhum Məhəmməd Təqi Məclisi (rəh) deyir: Həqiqətən şiə alimləri arasında Kuleyni kimisi olmamışdır və hər kəs onun kitabındakı xəbərləri və ardıcıllıqlara diqqət yetirsə, dərk edəcəkdir ki, o Allah- Taala tərəfindən qəbul olunmuşdur.[2]

  2. Kuleyninin (rəh) hədisi təyin etmək üçün dəlil və ülgülər o hədislər barəsindədir ki, bir- birinin əksinə olsun; nəin ki, bütün düzgün hədisləri təyin etmək üçün bu üç yoldan və qanundan istifadə olunsun: yəni quranla müvafiq, sünni məzhəbiylə müxalif və az ixtiyarıyla olsun; bəlkə nişanələr bunlardan daha çoxdur. Əlavə məlumat sonrakı nöqtədə açıqlanacaq.

  3. O cür ki, bəzi alimlərin nəzəri, Kafi itabının hədislərinin sayılması nəticəsində açıqlanmışdır bu tərif və termin əsasındadır ki, son əsrlər (kutube- ərbəə) şiə məzhəbinin dörd əsl kitablarının müəllifləri dövründən yaranmışdır. Amma müasir tədqiqatşılarının nəzərində hədisin etibarlı sayılmasının ülgü və dəlili, rəvayətin inanılmış şəxs tərəfindən söylənilməsi deyil bəlkə rəvayətin inanıləb qəbul olunmasıdır; o cür ki, keçmiş elm sahibləri də o rəvayətin düzgün olduğunu qəbul edirlər ki, onun məsum tərəfindən olduğuna yəqinlik tapsınlar.[3] Yəni bir hədisin mətn və sənəd (rəvaətlər) baxımından o hədisin həqiqətən Məsum İmam (ə) tərəfindən olduğuna inansınlar. Onlar bu cür hədisi səhih) düzgün hədis adlandırırlar.

  4. Bu dəstənin qarşılığında ki, Kafi kitabının hədislərində nöqsan olduğunu vurğulayırlar, bir dəstə də bu kitabdakı hədislərin tamamıyla etibarlı olduğunu açıqlayırlar. Şeyx Mofidin etiqadı budur ki, şiənin ən xeyirli və bərəkətli kitabı, Mərhum Kuleyninin Kafi kitabıdır.[4]

Seyyid Murtəza deyir: Şiənin dörd əsli kitabında çoxlu rəvayətlər vardır ki, mümkündfür vahid xəbər olsun, amma biz müxtəlif yollarla onun Məsumlar (ə) tərəfindən olduğunu yəqinliklə inanırıq:

1.     Onların müxtəlif vasitələr və daha geniş şəkildə inkişaf olması,

2.     O nişanələr ki, o rəvayətlərin düzgün onlasından xəbər verir.[5]

Mühəqqiq Kərəki və Məhəmməd Əmin Əstərabadinin nəzəri budur ki, şiə aləmində Kafi kitabının bərabəri yazılmamışdır.[6]

Nəccaşi deyir: Məhəmməd ibni Yəqub Kuleyni bizim səhabənin böyük şəxsiyyətlərindəndir. Rey şəhərində camaat arasında ən etibarlı şəxsdir ki, hədis rəvayət etmiş və 20 il müddətində Kafi kitabını yazmışdır.[7]

Məalim və Məntiqiyul ğəman kitabının müəllifi deyir:

«ان احادیث الکتب الاربعة و امثالها محفوفة بالقرائن و انها منقولة من الاصول والکتب المجمع علیها بغیر تغییر»[8]

İcazə barəsində isə.

«ان اثر الاجازة بالنسبة الی العمل انما یظهر حیث لایکون متعلقها معلوما بالتواتر و نحوه ککتب اخبارنا الاربعة فانها متواتره اجمالا والعلم بصحة مضامینها تفصیلاً یستفاد من قرائن الاحوال و لامدخل للاجازة فیه غالباً»[9]

Yəni, bizim bəzi dəlillər əsasında dörd əsl kitabın düzgün olduğuna inanırıq bunun üçün də onda icazənin heç bir təsiri yoxdur.

Feyz Kaşaninin nəzəri budur:

Kafi, ən şərafətli, kamil və hər tərəfli bir kitabdır, çünki əsl məsələlərə toxunulmuş və mənasız bəhslərə yol verilməmiş və əlavə şeylərə yer verilməmişdir.[10]

Mərhum Xoyi öz Rical kitabının müqəddiməsində deyir: Mərhum Şeyx Məhəmməd Hüseyn Naini dərslərindən birində buyurmuşdur: Kafi kitabının rəvayətlərinin sənədləri barəsində münaqişə acizcəsinə bir işdir və yalnız aciz şəxslər onun düzgün olmadığını bildirirlər. Başqa heç bir şəxsin onda şübhəsi yoxdur.[11]

Əlbəttə düzgün nəzəriyyə bundan ibarətdir ki, o qədərdə şiddıtli və ya zəif olmamaq lazımdır: Baxmayaraq ki, Kafi kitabında düzgün və etibarlı rəvayətlər bəzi rəvayətlərə şamil olunur ki, onları qəbul etmək mümkün deyildir.

  1. Sonradan təlif olunmuş kitab, o demək deyildir ki, ondan əvvəlki kitab kifayət edici deyil, çünki mümkündür bir müəllif öz kitabını bir nəzərdən və müəyyən bir baxımdan müxtəsər yazsın və başqa bir müəllif başqa bir baxımdan və ya geniş və ətraflı olaraq bir mövzü üzərində bəhs etsin. O cür ki, mərhum Feyz Kaşani, Vafi kitabının müqəddiməsində Kafi kitabından təqdir etdikdən sonra, Vafi kitabını yazmasının illətini Kafi kitabının müxtəsər və qısa olduğunu bildirir.[12]

  2. Vəhid Bəhbəhainin (rəh) nəzəri budur ki, Kafi kitabının rəvayətlərinin çoxunun sənədi Məsumlara (ə) çatmır, bəlkə Məsumlarda şagirdlərindən birinə çatır.[13] Bunun üçün də bu söz əsasında ki, "biz Kafi kitabında bəzi rəvayətləri müşahidə edirik ki, onun həqiqətən Məsum tərəfindən söylənmədiyinə inanırıq," Mərhum Vəhidin sözü olmamışdır; və onun sözlərində səhv olaraq bu cür başa düşülmüşdür; çünki əgər bir rəvayətin sənədi Məsuma çatmırsa, o demək deyildir ki, o rəvayət yalan və yaxud zəifdir. Çünki Əli ibni İbrahim və Əbi Əyyub[14] kimi şəxsiyyətlər Məsum şəxslərdən başqasından rəvayət etməzlər, bunun üçün də Kuleyni bu cür şəxsiyyətlərə inanaraq, rəvayətin sənədini onların vasitəsiylə sona vermişdir.

 



[1] - Muhəddis Qumi, Kuleyni barəsində deyir: Böyük Kafi kitabının müəllifi hədis alimlərinin rəhbəri və şiənin gözünün nurudur. Hədiyyətul- əhbab, Şeyx Abbas Qumi, Əmir Kəbir nəşriyyatı Tehran, 1363, səh 247.

[2] - Usul- Kafi, Siqətul- İslam Kuleyni, tərcümə; seyid Cavad Mustəfəvi, (rəh) Vəfa intişaratı, cild 1, tərcümə edənin müqəddiməsi, əlavə məlumat üçün müraciət olunsun sual 1528, göstərici Kafi kitabının hədisləri.

[3] - Seyfi Mazandarani, Əliəkbər, Meqyasu- rəvayət- fi elmild- dirayət, səh 44. Əlavə məlumat üçün 1937- ci suala müraciət olunsun.

[4] - Əl- ulumul hidayətil- rəfiəh fi etibaril- kutub əl- ərbbətil- məişət, Əli Qazi Şahrəvi, (rəh), səh 133.

[5] - Vəsailüş- şiə, Şeyx Hürr Amuli, cild 2, səh 76. Götürülmüşdür Məalimul usul kitabından, səh 171 və Musqaəl- cəmal fil- əhadis əl- sihah və əl- hal, cild 1 səh 8.

[6] - Kulliyyat fi elmir- rical, Sübhani, səh 360.

[7] - Əl- ulum əl- hidayə, səh 133, Nəccaşinin Rical kitabından götürülmüşdür.

[8] - Məanimul usul, Əbu Mənsur Həsən ibni Zeynuddin, səh 185.

[9] - Əl- əlam əl- hidayətul rəziyyə, səh 152, Məalimul usul fi məbhəsil əxbar kitabından götürülmüşdür.

[10] - Usuli kafi, həmin, tərcümə edənin müqəddiməsi, səh 9.

[11] - Möcəm əl- ricalul- hədis, Seyyid Əbul- Qasim əl- musəvi Xoyi, təhqiq Murtəza həkimi Adab intişaratı Nəcəf Əşrəf, səh 99, Beşinci müqəddimə.

[12] - Vafi, feyz Kaşani, İslamiyyə nəşriyyatı, səh 7.

[13] - Misal üçün diyat kitabında bir neçə hədis rəvayət olunmuşdur ki, sənədi Əli ibni İbrahim və Əbi Əyyubda sona çatır nəinki, məsum imam, Əl- rəsail əl- usuliyyə, Vəhid Bəhbəhani səh 7- 8.

[14] - Mustətrəfat əl- məali, əli Namazi Şahrudi, Bəna intişaratı, birinci çap, 1422 hicri qəməri, səh 93 və 213.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...