Ətraflı axtarış
Baxanların
7565
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/08
Sualın xülasəsi
Aya bu nəzəriyyə doğrudur ki, Kafi kitabında səhih hədislər azdır?
Sual
Deyirlər Kuleyni səhih hədislər üçün dəlillər açıqlanmışdır ki, onun əsasında, Kafi kitabında səhih hədislər azdır? Bu sözün şahidi bəzi kitablardır ki, Kuleynidən sonra yazılmışdır. Buna əsasən də Vəhid Bəhbəhani deyir: "Biz Kafi kitabında bəzi rəvayətləri müşahidə edirik ki, onun həqiqətən məsum imamlardan olmadığını yəqin edirik". Aya bu nəzəriyyə düzgündür?
Qısa cavab

Kuleyni hədisi təyin etmək üçün gətirdiyi nümunələrin açıqlaması o hədislər barəsindədir ki, bir- birinin əksinə olunsun; nəin ki, bütün düzgün hədisləri təyin etmək üçün bu üç yoldan və qanundan istifadə olunsun yəni Quranla müvafiq, sünni məzhəbinin əksi və ixtiyarı olsun; bəlkə nişanələr bunlardan daha çoxdur. Kuleynidən sonra kitabların yazılması onun kitabının kifayət etməməsi demək deyildir, çünki bu cür kitabların müəllifləri Kafi kitabını qəbul edirlər.

Ətreaflı cavab

Bu nəzəriyyənin cavabını ətraflı əldə etmək üçün bir neçə nöqtəyə nəzər salmaq lazımdır:

  1. Mərhum Kuleyni, qeybəti- suğra zamanında şiə aləminin ən böyük alimlərindən sayılırdı ki, bir çox alimlər, onu sitayiş və qəşviq etmişdirlər.[1] Mərhum Məhəmməd Təqi Məclisi (rəh) deyir: Həqiqətən şiə alimləri arasında Kuleyni kimisi olmamışdır və hər kəs onun kitabındakı xəbərləri və ardıcıllıqlara diqqət yetirsə, dərk edəcəkdir ki, o Allah- Taala tərəfindən qəbul olunmuşdur.[2]

  2. Kuleyninin (rəh) hədisi təyin etmək üçün dəlil və ülgülər o hədislər barəsindədir ki, bir- birinin əksinə olsun; nəin ki, bütün düzgün hədisləri təyin etmək üçün bu üç yoldan və qanundan istifadə olunsun: yəni quranla müvafiq, sünni məzhəbiylə müxalif və az ixtiyarıyla olsun; bəlkə nişanələr bunlardan daha çoxdur. Əlavə məlumat sonrakı nöqtədə açıqlanacaq.

  3. O cür ki, bəzi alimlərin nəzəri, Kafi itabının hədislərinin sayılması nəticəsində açıqlanmışdır bu tərif və termin əsasındadır ki, son əsrlər (kutube- ərbəə) şiə məzhəbinin dörd əsl kitablarının müəllifləri dövründən yaranmışdır. Amma müasir tədqiqatşılarının nəzərində hədisin etibarlı sayılmasının ülgü və dəlili, rəvayətin inanılmış şəxs tərəfindən söylənilməsi deyil bəlkə rəvayətin inanıləb qəbul olunmasıdır; o cür ki, keçmiş elm sahibləri də o rəvayətin düzgün olduğunu qəbul edirlər ki, onun məsum tərəfindən olduğuna yəqinlik tapsınlar.[3] Yəni bir hədisin mətn və sənəd (rəvaətlər) baxımından o hədisin həqiqətən Məsum İmam (ə) tərəfindən olduğuna inansınlar. Onlar bu cür hədisi səhih) düzgün hədis adlandırırlar.

  4. Bu dəstənin qarşılığında ki, Kafi kitabının hədislərində nöqsan olduğunu vurğulayırlar, bir dəstə də bu kitabdakı hədislərin tamamıyla etibarlı olduğunu açıqlayırlar. Şeyx Mofidin etiqadı budur ki, şiənin ən xeyirli və bərəkətli kitabı, Mərhum Kuleyninin Kafi kitabıdır.[4]

Seyyid Murtəza deyir: Şiənin dörd əsli kitabında çoxlu rəvayətlər vardır ki, mümkündfür vahid xəbər olsun, amma biz müxtəlif yollarla onun Məsumlar (ə) tərəfindən olduğunu yəqinliklə inanırıq:

1.     Onların müxtəlif vasitələr və daha geniş şəkildə inkişaf olması,

2.     O nişanələr ki, o rəvayətlərin düzgün onlasından xəbər verir.[5]

Mühəqqiq Kərəki və Məhəmməd Əmin Əstərabadinin nəzəri budur ki, şiə aləmində Kafi kitabının bərabəri yazılmamışdır.[6]

Nəccaşi deyir: Məhəmməd ibni Yəqub Kuleyni bizim səhabənin böyük şəxsiyyətlərindəndir. Rey şəhərində camaat arasında ən etibarlı şəxsdir ki, hədis rəvayət etmiş və 20 il müddətində Kafi kitabını yazmışdır.[7]

Məalim və Məntiqiyul ğəman kitabının müəllifi deyir:

«ان احادیث الکتب الاربعة و امثالها محفوفة بالقرائن و انها منقولة من الاصول والکتب المجمع علیها بغیر تغییر»[8]

İcazə barəsində isə.

«ان اثر الاجازة بالنسبة الی العمل انما یظهر حیث لایکون متعلقها معلوما بالتواتر و نحوه ککتب اخبارنا الاربعة فانها متواتره اجمالا والعلم بصحة مضامینها تفصیلاً یستفاد من قرائن الاحوال و لامدخل للاجازة فیه غالباً»[9]

Yəni, bizim bəzi dəlillər əsasında dörd əsl kitabın düzgün olduğuna inanırıq bunun üçün də onda icazənin heç bir təsiri yoxdur.

Feyz Kaşaninin nəzəri budur:

Kafi, ən şərafətli, kamil və hər tərəfli bir kitabdır, çünki əsl məsələlərə toxunulmuş və mənasız bəhslərə yol verilməmiş və əlavə şeylərə yer verilməmişdir.[10]

Mərhum Xoyi öz Rical kitabının müqəddiməsində deyir: Mərhum Şeyx Məhəmməd Hüseyn Naini dərslərindən birində buyurmuşdur: Kafi kitabının rəvayətlərinin sənədləri barəsində münaqişə acizcəsinə bir işdir və yalnız aciz şəxslər onun düzgün olmadığını bildirirlər. Başqa heç bir şəxsin onda şübhəsi yoxdur.[11]

Əlbəttə düzgün nəzəriyyə bundan ibarətdir ki, o qədərdə şiddıtli və ya zəif olmamaq lazımdır: Baxmayaraq ki, Kafi kitabında düzgün və etibarlı rəvayətlər bəzi rəvayətlərə şamil olunur ki, onları qəbul etmək mümkün deyildir.

  1. Sonradan təlif olunmuş kitab, o demək deyildir ki, ondan əvvəlki kitab kifayət edici deyil, çünki mümkündür bir müəllif öz kitabını bir nəzərdən və müəyyən bir baxımdan müxtəsər yazsın və başqa bir müəllif başqa bir baxımdan və ya geniş və ətraflı olaraq bir mövzü üzərində bəhs etsin. O cür ki, mərhum Feyz Kaşani, Vafi kitabının müqəddiməsində Kafi kitabından təqdir etdikdən sonra, Vafi kitabını yazmasının illətini Kafi kitabının müxtəsər və qısa olduğunu bildirir.[12]

  2. Vəhid Bəhbəhainin (rəh) nəzəri budur ki, Kafi kitabının rəvayətlərinin çoxunun sənədi Məsumlara (ə) çatmır, bəlkə Məsumlarda şagirdlərindən birinə çatır.[13] Bunun üçün də bu söz əsasında ki, "biz Kafi kitabında bəzi rəvayətləri müşahidə edirik ki, onun həqiqətən Məsum tərəfindən söylənmədiyinə inanırıq," Mərhum Vəhidin sözü olmamışdır; və onun sözlərində səhv olaraq bu cür başa düşülmüşdür; çünki əgər bir rəvayətin sənədi Məsuma çatmırsa, o demək deyildir ki, o rəvayət yalan və yaxud zəifdir. Çünki Əli ibni İbrahim və Əbi Əyyub[14] kimi şəxsiyyətlər Məsum şəxslərdən başqasından rəvayət etməzlər, bunun üçün də Kuleyni bu cür şəxsiyyətlərə inanaraq, rəvayətin sənədini onların vasitəsiylə sona vermişdir.

 



[1] - Muhəddis Qumi, Kuleyni barəsində deyir: Böyük Kafi kitabının müəllifi hədis alimlərinin rəhbəri və şiənin gözünün nurudur. Hədiyyətul- əhbab, Şeyx Abbas Qumi, Əmir Kəbir nəşriyyatı Tehran, 1363, səh 247.

[2] - Usul- Kafi, Siqətul- İslam Kuleyni, tərcümə; seyid Cavad Mustəfəvi, (rəh) Vəfa intişaratı, cild 1, tərcümə edənin müqəddiməsi, əlavə məlumat üçün müraciət olunsun sual 1528, göstərici Kafi kitabının hədisləri.

[3] - Seyfi Mazandarani, Əliəkbər, Meqyasu- rəvayət- fi elmild- dirayət, səh 44. Əlavə məlumat üçün 1937- ci suala müraciət olunsun.

[4] - Əl- ulumul hidayətil- rəfiəh fi etibaril- kutub əl- ərbbətil- məişət, Əli Qazi Şahrəvi, (rəh), səh 133.

[5] - Vəsailüş- şiə, Şeyx Hürr Amuli, cild 2, səh 76. Götürülmüşdür Məalimul usul kitabından, səh 171 və Musqaəl- cəmal fil- əhadis əl- sihah və əl- hal, cild 1 səh 8.

[6] - Kulliyyat fi elmir- rical, Sübhani, səh 360.

[7] - Əl- ulum əl- hidayə, səh 133, Nəccaşinin Rical kitabından götürülmüşdür.

[8] - Məanimul usul, Əbu Mənsur Həsən ibni Zeynuddin, səh 185.

[9] - Əl- əlam əl- hidayətul rəziyyə, səh 152, Məalimul usul fi məbhəsil əxbar kitabından götürülmüşdür.

[10] - Usuli kafi, həmin, tərcümə edənin müqəddiməsi, səh 9.

[11] - Möcəm əl- ricalul- hədis, Seyyid Əbul- Qasim əl- musəvi Xoyi, təhqiq Murtəza həkimi Adab intişaratı Nəcəf Əşrəf, səh 99, Beşinci müqəddimə.

[12] - Vafi, feyz Kaşani, İslamiyyə nəşriyyatı, səh 7.

[13] - Misal üçün diyat kitabında bir neçə hədis rəvayət olunmuşdur ki, sənədi Əli ibni İbrahim və Əbi Əyyubda sona çatır nəinki, məsum imam, Əl- rəsail əl- usuliyyə, Vəhid Bəhbəhani səh 7- 8.

[14] - Mustətrəfat əl- məali, əli Namazi Şahrudi, Bəna intişaratı, birinci çap, 1422 hicri qəməri, səh 93 və 213.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Aya qadın edə bilər ailəsinin icazəsi olmadan internetdə başqalarıyla rabitə yaratsın?
    6619 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/07
    Müctəhidlərin bu sual qarşısında olan cavabları ibarətdir: 1.             Xamineyi: Əgər kişinin malından istifadə etmirsə, icazə lazım deyil, amma diqqət etmək lazımdır naməhrəmlə rabitə həmişə fəsadla birlikdədir və ya günaha düşmək qorxusu vardır və caiz deyildir (icazə verilmir).
  • Başqasının uşağını validenylərinin icazəsi ilə ədəbləndirməkdən ötrü döymək olarmı?
    4298 Cürbəcür 2015/05/30
    Sualın mövzusunda həddi buluğa çatdıqdan sonra icazə yoxdur və artıq bu yaşda ata-ananın icazəsinin təsiri yoxdur. Amma bəzi fəqihlər[1] zərurət olan halda buna icazə verirlər və o həddə qədər ki, uşağın bədəni qızarmış və qaralmış olmasın. Əlavələr: Mərce təqlid alimlərinin bu suala cavabları:
  • Məsum kəlməsinin xarici mənası nədir?
    10589 Qədim kəlam 2012/06/13
    İsmət daxili bir qüvvə və nəfsani bir xüsusiyyətdir ki, ona sahib olanı günah etməyi düşünməkdən (o ki, qala günah etməyə) saxlayır. Elmi termində, səhv, unutqanlıq və günahdan qorunmaq mənasındadır. Ümumi bir bölümdə ismət iki növdür: 1. Ümumi məsumluq və günahdan qorunma.
  • Başqasının malından vəqf etməyin hökmü nədir?
    6178 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Vəqf etmək o vaxt düzgün olar kivəqf edən özü sahib olduğu maldan vəqf etsin.[1] Nəticədə zorla aldadmaqla və nahaq başqalarından mal ilə verilmiş vəqf batildir vəqf edən o mala zamindir və boynunda həqqunnas var başqa sözlə desək bu vəqf etməklə boynundan həqqunnas götürülmür.
  • Вилајәти фәгиһин васитә илә сечилмәси гајдасында дөвр ирады гаршыја чыхыр. Буну неҹә һәлл етмәк олар?
    7627 Nizamlar (Qurluşlar) 2010/02/06
    Һазырда Иран Ислам Республикасында вилајәти фәгиһи сечән мүтәхәссисләр (хубраган) мәҹлисини мүһафизләр шурасы тәсдиг едир. Инди бела бир шүбһә јараныр ки “әҝәр мүһафизләр шурасыны рәһбәр тәсдиг едирсә, мүһафизләр шурасынын үзвүләри вилајәти-фәгиһи сечән мүтәхәссисләри тәсдиг едирсә, вә онлар да рәһбәрлији сечирсә, бу мәсәлә гејри-мүмүкүн олан ...
  • Tarixdə imamların bir baxışla insanları batini (mənən) hidayət etmələrinin nümunəsi vardırmı?
    5734 Qədim kəlam 2012/04/10
    İmamət məqamının “haqq məzhəbinin ali hədəflərini həyata keçirmək və məqsədə çatdırmaq mənasından ibarət olan hidayət” olmasına diqqət yetirməklə bu məqam təkcə zahirdə yol göstərməyə deyil, təkvini hidayətə də şamildir. Bu, hazırlığı olan qəlblərə imamın ruhi nüfuzu, batini təsiri, vücud şüasının saçması və onları mənən hidayət etməsi mənasınadır. ...
  • Niyə İslami ölkələrdə fəsad rəvac tapır və yayılır?
    6841 Nəzəri əxlaq 2010/06/15
    Qurani kərim baxışından İslami məmləkətlərdə fəsadın yayılması və səbəbləri bir cümlədə xülasə olur: Allaha imanın olmaması və zalıma küfr etməməklə açıqlanər. Yəni Allahla olmayan və Allah rənginə boyanmayan hər şey fəsada çəkilir. Qarşəsənda isə Allaha inanc və zalımlasra boyun əyməmək, əlbəttə hər ikisi olan surətdə və bir- birinin ...
  • Bəqərə surəsinin 228- ci ayəsində, kişinin qadından üstün olmasını deməsi, Allahın ədalətli olması ilə ziddiyyəti yoxdurmu?
    19298 Təfsir 2011/04/13
    Bu ayə təlaq verilmiş (boşanmış) qadınlar barəsində olan ayədir və rəci təlaqın hökmlərindən biri yəni iddə zamanında onların ərlərinin qayıtmasıdır. Ümumi bir qanuna yəni qadınların hüquq və vəzifələrinin bərabər olmasına işarədir. Quran ayələrinin cəmindən və bu ayədən məlum olur ki, Allah üstünlüyü təqvada bilir. Hökmlərdə qadınla kişinin bərabər olmasını ...
  • haqqında qeybət olunandan hallallıq almadan edilən qebyətdən tövbə etmək olarmı?
    6416 Əməli əxlaq 2015/05/28
    Qeybətin haqunnas olduğunu nəzərə alaraq, ilk mərhələdə halallıq və razılıq lazımdır. Ondan sonra Allah dərgahında tövbə etmək zalımdır. Amma, hər hansı dəlilə görə qeybət olunmuş şəxsdən hallalıq almaq mümükün olmasa, əgər məsələ açıqlansa daha acınacaqlı hadisələrə səbəb olarsa ...bu halda, Məsum İmamların (əleyhimussalam) rəvayətlərinə əsasən, istiğfar etməli ...
  • Məsxərə etməyin dəqiq mənası nədir? Karikatura çəkmək də məsxərənin nümunəsi hesab olunmur?
    12902 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/14
    Lüğət alimləri və Quran müfəssirlərinin əksəriyyəti məsxərə və istehzanın eyni məna daşıdığını demişlər. Məsxərə və istehza etməyin mənası odur ki, bir şəxsi təhqir etsinlər, onun məqam və şənini alçalsınlar, yaxud dini və insani təlimlərdən, prinsiplərdən və əsaslardan hər hansı birini dəyərsiz qələmə versinlər və ona rişxənd etsinlər. ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164567 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163157 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119632 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113421 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110067 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93844 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54775 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53662 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45971 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45638 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...