Һәкимин дәрманларындан истифәдә етмәк, имам Һүсејн (әлејһиссалам)-ын түрбәтиндән бәһрәләнмәк, илаһи өвлијалара тәвәссүл етмәк вә Аллаһ-таалаја дуа етмәк һәр бир хәстәнин әҹәли чатмајыбса, үч јолла шәфасы демәкдир. Бу үч амил, Аллаһ-тааланын ирадәси илә үчү дә хәстәнин шәфасы олмагла јанашы онлардан биринин тәсири илә диҝәр икисиндән истифадә етмәмәк дә олар. Һәмчинин, тәм бир сәбәб кими һәр үч амилин үчүндән дә хәстәнин шәфасында бәһрәләнмәк олар. Јәни, Аллаһ-таалаја дуа етмәк имам Һүсејнин (әлејһиссалам) шәфаәтинин  гәбул олмасы вә дәрманын јахшы тәсир гојмасы, Имамын (әлејһиссалам) түрбәтинин тәсири исә һәкимин мүалиҹәсинин мүнасиб нәтиҹә вермәсинә сәбәб ола биләр вә хәстә тезликлә сағала биләр.

Амма диггәт етмәк лазымдыр ки, дәрманын тәсири, һәкимин фәалијјәти вә һәтта Имамын (әлејһиссалам) түрбәтинин тәсири дә Аллаһ-тааланын ирадәсиндән асылыдыр. Һәкимин әмәлијјатынын мүвәффәгијјәтли олмасы вә Имамын (әлејһиссалам) түрбәтинин тәсир гојмасында Аллаһ-таалаја дуа етмәјин мәхсус ролу вар. Чүнки, дуа, Аллаһ-таала илә бирбаша әлагә вә Ондан гејрисинин мүстәгил олмамасы һаләти, Аллаһ-тааланын арзу олунан нәтиҹәни вермәсинә сәбәб олур. Бу ҹәһәтдән, һәр бир ишин әввәлиндә, һәтта мәсум Имамлара (әлејһимуссалам) тәвәссүл етмәк вә онлардан шәфаәт истәдикдә әввәл Аллаһ-таалаја дуа едиб Ондан хүсуси көмәк истәмәк о Һәзрәтләрин шәфаәтинин гәбул олмасына сәбәб олур. Хүсусилә, мүнасиб һәким тапмаг, хәстәнин диагнозуну дәгиг тәјин едиб она мүнасиб дәрман јазмаг вә мүалиҹәнин дүзҝүн јолла апарылмасы чох долашыг мөвзулардандыр ки, бу јолда дуа вә Аллаһ-тааладан көмәк истәмәк (Онун әзәмәтини вә гүдрәтини нәзәрә алмаг) зәруридир.

Бундан әлавә, шәһидләр ағасы Имам Һүсејнин (әлејһиссалам) түрбәтинин дә шәфа вермә тәсири ашағыдакы шәраитләдир. Мүасир заманда исә бу шәраитин әлә ҝәлмәси чох чәтин бир ишдир.

1.О торпаг, Имамын (әлејһиссалам) дәфн олундуғу мәнтәгәдән (Кәрбәла)[1] ҝөтүрүлмүш олсун вә гырмызы рәнҝдә олсун. 2. Торпағы ҝөтүрүб һәрәмдән чыхдыгдан сонра тәсиринин арадан ҝетмәмәси үчүн ҹин вә ја шиәләрин јахында олан шејтани дүшмәнләри торпаға тохунмасынлар. Јәни, торпаг мәхфи шәкилдә бағлы бир шејдә апарылмалыдыр. 3. Торпагдан шәфа үчүн чох аз мигдарда истифадә олунсун. 4. Торпағын истифадәсиндә тәсиринә шәкк етмәдән халис нијјәтлә истифадә етмәк лазымдыр. 5.Истифадә заманы Аллаһ-таалаја дуа етмәк вә Она имам Һүсејнин (әлејһиссалам) һаггына анд вермәклә шәфа истәмәк лазымдыр.[2]

Бир мәсәлә шүбһәсиздир ки, шәһидләр Ағасына (әлјеһиссалам) вә диҝәр илаһи Өвлијалара тәвәссүл етмәк, Имама (әлејһиссалам) мәхсус түрбәтә халис нијјәтлә тәбәррүк етмәк фајдасыз олмаз вә бу мөвзу дәфәләрлә тәҹрүбә олунмушдур. Әлбәттә, дуаларын гәбул олмасы вә Өвлијауллаһларын да шәфаәти јалныз, Аллаһ-таалнын разылығы вә изни илә баш вериб ашағыдакы шәраитә маликдир: 1. Халис нијјәтлә дуа салават, истиғфар вә төвбә илә јанашы олсун. 2. Шәхс илаһи һүгуглары, хумс вә зәкат верән олсун. 3. Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әләјһи вә алеһи вә сәлләм) вә мәсум Имамларын (әлејһимуссалам) ганунлары илә мүхалифәт етмәсин. 4. Дуа едән, Гуранын бујурдугларына әмәл едән олсун; 5) Һәр һалда Аллаһ-таалаја шүкр едән олсун; 6) Әмр бе мәруф вә нәһј әз мүнкәр едән олсун;      7) Бүтүн бу дуалар вә тәвәссүллә бирҝә мәнәви вә тәбии васитләрдән дә истифадә етмиш олсун (тәнбәлликлә ишин һәллини истәмәсин); 8) Малында инсанларын һаггы галмасын; 9) Әһд-пејманына әмәл едән олсун...[3]

Бәзән јухарыда гејд олунмуш шәраитләр олмадан да бәндәнин гәлбинин шөвгә ҝәлмәси вә ја һөҹҹәтин тамам олмасындан өтрү олунан дуалар вә тәвәсүлләр гәбул ола биләр. Бунунла да инсан һаггы баша дүшүб кечмиш ҝүнаһларына тәрәф гајытмаға бәһанә ахтармасын. Чүнки, инсан ади вә тәбии јолларла өз чәтинликләринин һәллиндә аҹиз галдыгда, Аллаһ-тааланын вә мәсум Имамларын (әлејһимуссалам) мәхсус мәрһәмәтинә шамил олур вә бу вәзијјәтдә Һагга тәрәф јөнәлмиш бүтүн шәкк вә шүбһә јоллары бағланыр. Инсан там халис нијјәтлә дуаја әл галдырыр. Ола билсин, һәмин вәзијјәтдә дуанын гәбул олмасы Аллаһ-таала тәрәфиндән инсанын ани дә олса халис нијјәтлә дуа едиб әл ачмасынын мүкафаты олсун. Јахуд, ола билсин дуа едән шәхс өмрүндә һачанса Аллаһа хатир хејир вә салеһ иш ҝөрмүш, јахуд, һансыса Аллаһа јахын бир шәхсә хүсуси еһтирам ҝөстәрмишдир вә бунунла да Аллаһ-таала онун мүкафатыны верир ки, о фәрд  Ахирәтдә нәсә тәләб етмәсин.

Башга мүһүм мәсәлә дә будур ки, Аллаһ-таалаја дуа, Өвлијауллаһа (әлејһимуссалам) тәвәссүл вә тәбәррүк  етмәк һеч дә бу мәнада дејил ки, бүтүн тәбии васитәләрдән әл чәкиб тәнбәлҹәсинә ишләрин һамысыны Аллаһа тапшыраг. Чүнки, имам Садиг (әлејһиссалам) бујурур: “Аллаһ-таала ишләри тәбии шәраит һазыр олмадан ҝөрүлмәсини бәјәнмәз!”[4]    Дуа вә тәвәссүллә јанашы ишләримизин нәтиҹә вермәсиндән өтрү тәбии ахары илә ҝөрмәмиз даһа мәсләһәтдир. Дуа вә тәвәссүлдән истифадә о шәкилдә олмасын ки, артыг бүтүн тәбии васитәләрдән әлимиз үзүлсүн вә бүтүн чарә јоллары үзүмүзә бағлансын вә ондан сонра тәвәссүл вә дуаја башлајаг. Чәтинлијимиз һәлл олдугдан сонра исә һәр шеји унудаг. Чүнки, белә һаләт вә вәзијјәт Гуранда[5] вә бир чох рәвајәтләрдә мәзәммәт олунмушдур.  Бу вәзијјәтдә дуанын гәбул олмасы инсана һөҹҹәти тамам едир вә (әҝәр гәфләт јухусундан ајылмаса) Ахирәтдә онун әзабыны артырыр. Амма, дуанын вә ја шәфаәтин гәбул олмасындан һеч вахт наүмид олмаг лазым дејил. Чүнки, варлыг аләминдә сәбәб вә нәтиҹә ганунунун олмасына бахмајараг бүтүн сәбәбәләрин әввәли вә нәтиҹә Аллаһ-тааланын гүдрәтиндәдир. О, һәр бир ушаға онун һамисиндән јахындыр. (ушағын һамиси ону ади вә тәбии сәбәбләрлә идарә едир, амма Аллаһ-таала һәмишә белә дејил) Чүнки, (әсл) һимајәтчи (Аллаһ-таала) бәзән ушаға сәбәб һазырлајыр, бәзән дә сәбәбин тәсирини арадан апарыр. Јәни, ола билсин, бәзән ади вә тәбии сәбәбләри дә тәсирсиз етсин. Неҹә ки, Ибраһим пејғәмбәр (әлејһиссалам) оғлу Исмајылы (әлејһиссалам) гурбан кәсмәк истәдикдә вә ја Нәмруд Ибраһими (әлејһиссалам) атәшин ичиндә јандырмаг истәдикдә бу ҹүр һаллар баш верди. Бәзән һеч бир заһири вә тәбии васитә олмадан илаһи гејби көмәк инсана јетишир вә ја намәлум сәбәб үзүндән Аллаһ-таала интизарында олдуғумуз тәсири гаршыја чыхарыр ки, бу да Һагг-тааланын лүтф етдији фејзиндәндир.[6]

Мусанын (әлејһиссалам) әсасынын әждаһа олмасы вә ја Салеһ пејғәмбәрин (әлејһиссалам) дәвәсинин дашын ичиндән чыхмасыны башга нүмунә кими гејд етмәк олар.

Нәтиҹә будур ки, јахшы олар һәјатымызын бүтүн саһәләриндә һәмишә Аллһ-таалаја дуа етмәклә јанашы мәсум Имамлардан (әлејһимуссалам) шәфаәт вә тәвәссүл истәмәји унутмајаг, бу шәфаәт вә тәвәссүлдә һеч вахт наүмид олмајаг вә Һаггын гүдрәтини үзүмүзә бағламајаг!

Даһа чох мүталиә үчүн бах:

1.     Мәраһил әхлаг дәр Гуран, Әбдуллаһ Ҹавад Амули, нашир Исра, Гум.

2.     Ҹами әз зүлали Көвсәр, мәһәммәд Тәги Мисбаһ Јәзди, Мүәссисеји амузеш вә пәжуһеши имам Хумејни (руһ), Гум.

3.     Мәкарим Ширази, Әнҝизеји пејдајиш мәһазиб, Мәтбуати һәдәф, Гум.

4.     Камилуз-Зәијарат, Ибни Гулевеј Гумми, тәрҹүмә, Мәһәммәд Ҹавад Зәһәни Теһрани, Пејам һәгг, Теһран.

5.     Әшк рәван бәр әмир Кариван, Шејх Ҹәфәр Шүштәри, тәрҹүмә Мәһәммәд Һүсејн Шәһристани, Дарул-Китаб Ҹәзаири, Гум.