Please Wait
8594
Ərəb xətti, İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) gəlişi zamanında nöqtəsiz olmuş və hərflərində də heç bir nişanə və hərəkə olmamışdır. Təbbi olaraq, Quran-Kərimin də o vaxtkı xətt üzrə heç bir nişan və nöqtələri olmamışdır. İslamın əvvəllərində müsəlmanlar ərəb olub, Quranı hifz etdiklərinə və ərəb dilində danışdıqlarına görə Quranı rahatlıqla ərəb dilində səhih oxuya bilirdilər. Müsəlmanlar Qurana xüsusi əhəmiyyət verdiklərinə görə onlar, Quranı İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) ən yaxın şəxsiyyətlərdən öyrənirdilər.
Amma, İslamın meydana gəlməsinin birinci əsrinin əvvəllərində artıq qeyri-ərəblər də İslama tərəf gəlmiş və bununla da Quranın qeyri-ərəblər tərəfindən də düzgün şəkildə qiraət edilməsindən ötrü kəlmələrin üzərində əlamət və nişanələrə çox şiddətlə ehtiyac duyuldu. Bununla da Quranın səhv və xəta ilə oxunmasının qarşısı alınmalı idi. Buna görə də İmam Əlinin (əleyhissalam) şagirdlərindən olan ƏbulƏsvəd Duəli Quranın hərflərinin üzərinə düzgün oxumaqdan ötrü müəyyən işarə və əlamətlər qoydu.
Nəticə olaraq demək olar ki, ərəblər fitrətən və ya anadangəlmə ərəb dili və onun qanunları yəni, sərf və nəhv elmi ilə tanış olduqlarına görə hərflərin üzərində işarəyə ehtiyacları yox idi. Amma qeyri-ərəblər müsəlman olduqca Quranın ərəb dilində düzgün oxunuşunun və ona aid bəzi çətinliklərin aradan qaldırılmasından ötrü belə əlamət və nişanələrə daha çox ehtiyac duyuldu. Bu cəhətdən, Quranın kəlmələrinin təhrif olunması ehtimalı haqqında heç bir nəzəriyyə üçün yer qalmır.
Hicri tarixinin birinci əsrinin sonuna qədər Quranın yeganə oxunma yolu eşitməklə olub. Çox Quran qariləri və hafizləri özlərindən əvvəlki mühüm şəxsiyyətlərdən sinədən-sinəyə Quranın mətnini almış və özündən sonraya ötürmüşlər. Ən məşhur qarilərin əsl sənədi İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) və İmam Əliyə (əleyhissalam) çatır. Bu uzun müddətdə çox məşhur qarilər meydana çıxdılar ki, sonradan onların özləri Quranın səhih oxunması üçün meyar oldular.
Hicri qəməri əsrinin birinci yarısında qeyri-ərəblərin müsəlman olmaları getdikcə Quran kəlmələrində müəyyən əlamət və nişanələrin olması məsələsini qabardır. Həmin illərdə İmam Əlinin (əleyhissalam) şagirdlərindən Əbul-Əsvəd Duəli adlı bir nəfər Quranın hərflərinə əlamət qoyulması məsələsini öhdəsinə alır. O, bu işi çox diqqət və məsuliyyətlə başa çatdırır. Əbul-Əvəd Duəli ( o, məşhur Quran qarilərindən biri olub), Quran qiraətinə tam şəkildə vaqif, ərəb ədəbiyyatına çox yaxşı bələd olub. O həmin şəxsdir ki, İmam Əlinin (əleyhissalam) işarəsi ilə ərəb qramatikasında nəhv elminin əsasını qoymuşdur.[1] Bundan əlavə, onun Qurana əlamətlər qoyması Quran qariləri və hafizlərinin nəzərindən də kənarda qalmamışdır. Bu da həmin mövzuda Quran kəlmələrinin təhrif olunması haqqında hər cür ehtimalın qarşısını alır. Əbul-Əsvədin Qurana qoyduğu əlamətlər qeyri-müsəlmanların dərdinə yarasa da, hələ də məşhur ərəb qariləri və hafizlər öz məşhur ustadlarından öyrəndikləri qiraətlər əsasında Quranı tilavət edirdilər. Necə ki, tarixdə hər qarinin öz məşhur ustadına istinad etməsi müşahidə olunur. Bəzi qarilər öz qiraətlərini İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) və İmam Əliyə (əleyhissalam) qədər istinad edirdilər.
Əlbəttə, bəzi qiraətlərin sənədləri digərlərinə nisbət daha çox etibarlı sayılır. Məsələn, Quranın məhşur qari Həfsin Asimdən olan qiraəti şiə qiraətinə daha çox uyğundur.
Əbul-Əsvədin başladığı nişanə qoymaq mövzusu sonrakı əsrlərdə daha önəmlə dvam etdirilir və getdikcə daha müasir nişanələrdən, hamının qəti şəkildə qəbul etdiyi əlamətlərdən istfadə olunur. Bu gün artıq Quran hərflərinin əlamətləri ən müasir yollarla həll olunub. Məsələn, sukun, təşdid, mədd və s..işarələr bütün bu mövzuya əlavə olunub.[2]
Sinədən-sinəyə keçib bizə çatan məşhur və mütəvatir (dalbadal) nəql olunmuş qirati Əhli-Beyt (əleyhissalam) də qəbul edir. Rəvayətlərdən birində oxuyuruq ki, İmam Sadiq (əleyhissalam) səhabələrdən birinə buyurdu: “ Quranı camaat oxuyan kimi oxu!”Rəvayətin əsl mətni belədir: Salib Əbu Səlimə nəql edir ki, mən gördüm ki, bir nəfər Quranı, İmam Sadiqə (əleyhissalam) camaat arasında məşhur olmayan qiraətlə oxuyur. İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurdu: “Belə qiraətdən çəkin! Camaat necə oxuyursa, sən də o cür oxu!...”[3]
Beləliklə, Quranın mətni tarix boyu sinədən-sinəyə, əlbə-əl və nəsilbə-nəsil keçərək bizlərə çatmışdır. Buna görə də, İslamın ilk əvvəllərindən xalq arasında həmişə Quran qariləri və hafizləri olmuş, onların xalq arasında xüsusi məqamları olmuşdur. Quran, bu günkü halında olduğu kimi İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) zamanından bu günə kimi müsəlmanlar arasında tilavət və qiraət olunmuş, amma Quran yazılan zaman ərəb xəttinin təzə olması, nöqtələri və əlamətləri olmaması, müxtəlif ərəb qəbiləsi ləhcələrinin mövcudluğu, bəzi qarilərin şəxsi səliqələri, və s..el arasında olan məşhur Quran qiraətinə təsir göstərməmişdir, təkcə bəzi şəxsi qiraətlərdə şəxsi nəzəriyyələr verilmişdir ki, o da müsəlman cəmiyyətləri tərəfindən qəbul olunmamışdır. Rəvayətlərdə gəlmiş məşhur qiraətdən məqsəd isə tarix boyu müsəlman cəmiyyətləri arasında məşhur qarilər və hafizlər tərəfindən oxunmuş Quran qiraətləridir. Həmçinin, Asimin qiraətinin daha məşhur olması bir daha onu sübut edir ki, tarix boyu xalq arasında onun qiraəti daha yayılmış və indiki qiraətlə daha uyğun olmuşdur.[4]
Əlbəttə, xəttatlar və gözəl xətlə yazı yazanlar hicri qəməri tarixi ilə dördüncü əsrin axırlarına kimi Quranı kufi xətti ilə yazırdılar. Amma, beşinci əsrin əvvəlində nəsx xətti kufi xəttini əvəz edir və o gündən bu günə qədər Quranın bütün nöqtələri və əlamətləri olduğu kimi qalmaqdadır.[5]
[1] Böyük İslami ensklapediya, c.5; səh.182, 190, “Əbul-Əsvəd girişi”; Quran elmləri, Məhəmməd Hadi Mərifət, səh.172, 173, Ət-Təmhid müoəssisəsi.
[2] Quran elmləri, səh.170, 175
[3] Quranın prsixoloji təfsiri, Əli Əkbər Babai və başqaları, səh.72, Univeristet və dini elm mərkəzinin birgə təhqiqi, c.1; qum, 1379 şəmsi
: کیف بقی القرآن مصوناً عن التحریف مع عدم وجود الاعراب؟ 
: ¿Cómo quedó el Corán protegido de cualquier alteración siendo que en esa época no escribían las vocales (i’râb)? 
: چگونه بدون وجود اعراب، قرآن از تحریف مصون مانده است؟ 
: En l’absence de signes diacritiques, comment le coran est-i l resté à l’abri de toute altération ? 
: Когда Коран ниспосылался и записывался, то огласовок ещё не существовало. Как в таком случае Коран мог быть защищён от искажений? 
: Nasıl irabın olmamasına rağmen Kur’an tahriften uzak kalmıştır? 
: قرآن مجید ، اعراب کے بغیر کیسے تحریف سے محفوظ رها هے؟
