Ətraflı axtarış
Baxanların
8942
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/24
Sualın xülasəsi
Tarixdə ilk əvvəldə Quran hərflərinin üzərində hərəkələrin (işarələrin) olmaması onun bu müddət ərzində təhrifdən amanda qalmasına necə dəlalət ola bilər?
Sual
Tarixdə ilk əvvəldə Quran hərflərinin üzərində hərəkələrin (işarələrin) olmaması onun bu müddət ərzində təhrifdən amanda qalmasına necə dəlalət ola bilər?
Qısa cavab

Ərəb xətti, İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm) gəlişi zamanında nöqtəsiz olmuş  hərflərində  heç bir nişanə  hərəkə olmamışdır. Təbbi olaraq, Quran-Kərimin  o vaxtkı xətt üzrə heç bir nişan  nöqtələri olmamışdır. İslamın əvvəllərində müsəlmanlar ərəb olub, Quranı hifz etdiklərinə  ərəb dilində danışdıqlarına görə Quranı rahatlıqla ərəb dilində səhih oxuya bilirdilər. Müsəlmanlar Qurana xüsusi əhəmiyyət verdiklərinə görə onlar, Quranı İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm) ən yaxın şəxsiyyətlərdən öyrənirdilər.

Amma, İslamın meydana gəlməsinin birinci əsrinin əvvəllərində artıq qeyri-ərəblər  İslama tərəf gəlmiş  bununla da Quranın qeyri-ərəblər tərəfindən  düzgün şəkildə qiraət edilməsindən ötrü kəlmələrin üzərində əlamət  nişanələrə çox şiddətlə ehtiyac duyuldu. Bununla da Quranın səhv  xəta ilə oxunmasının qarşısı alınmalı idi. Buna görə  İmam Əlinin (əleyhissalam) şagirdlərindən olan ƏbulƏsvəd Duəli Quranın hərflərinin üzərinə düzgün oxumaqdan ötrü müəyyən işarə  əlamətlər qoydu.

Nəticə olaraq demək olar ki, ərəblər fitrətən  ya anadangəlmə ərəb dili  onun qanunları yəni, sərf  nəhv elmi ilə tanış olduqlarına görə hərflərin üzərində işarəyə ehtiyacları yox idi. Amma qeyri-ərəblər müsəlman olduqca Quranın ərəb dilində düzgün oxunuşunun  ona aid bəzi çətinliklərin aradan qaldırılmasından ötrü belə əlamət  nişanələrə daha çox ehtiyac duyuldu. Bu cəhətdən, Quranın kəlmələrinin təhrif olunması ehtimalı haqqında heç bir nəzəriyyə üçün yer qalmır.

Ətreaflı cavab

Hicri tarixinin birinci əsrinin sonuna qədər Quranın yeganə oxunma yolu eşitməklə olub. Çox Quran qariləri  hafizləri özlərindən əvvəlki mühüm şəxsiyyətlərdən sinədən-sinəyə Quranın mətnini almış  özündən sonraya ötürmüşlər. Ən məşhur qarilərin əsl sənədi İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm)  İmam Əliyə (əleyhissalam) çatır. Bu uzun müddətdə çox məşhur qarilər meydana çıxdılar ki, sonradan onların özləri Quranın səhih oxunması üçün meyar oldular.

Hicri qəməri əsrinin birinci yarısında qeyri-ərəblərin müsəlman olmaları getdikcə Quran kəlmələrində müəyyən əlamət  nişanələrin olması məsələsini qabardır. Həmin illərdə İmam Əlinin (əleyhissalam) şagirdlərindən Əbul-Əsvəd Duəli adlı bir nəfər Quranın hərflərinə əlamət qoyulması məsələsini öhdəsinə alır. O, bu işi çox diqqət  məsuliyyətlə başa çatdırır. Əbul-Əvəd Duəli ( o, məşhur Quran qarilərindən biri olub), Quran qiraətinə tam şəkildə vaqif, ərəb ədəbiyyatına çox yaxşı bələd olub. O həmin şəxsdir ki, İmam Əlinin (əleyhissalam) işarəsi ilə ərəb qramatikasında nəhv elminin əsasını qoymuşdur.[1]    Bundan əlavə, onun Qurana əlamətlər qoyması Quran qariləri  hafizlərinin nəzərindən  kənarda qalmamışdır. Bu da həmin mövzuda Quran kəlmələrinin təhrif olunması haqqında hər cür ehtimalın qarşısını alır. Əbul-Əsvədin Qurana qoyduğu əlamətlər qeyri-müsəlmanların dərdinə yarasa da, hələ  məşhur ərəb qariləri  hafizlər öz məşhur ustadlarından öyrəndikləri qiraətlər əsasında Quranı tilavət edirdilər. Necə ki, tarixdə hər qarinin öz məşhur ustadına istinad etməsi müşahidə olunur. Bəzi qarilər öz qiraətlərini İslam Peyğəmbərinə (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm)  İmam Əliyə (əleyhissalam) qədər istinad edirdilər.

Əlbəttə, bəzi qiraətlərin sənədləri digərlərinə nisbət daha çox etibarlı sayılır. Məsələn, Quranın məhşur qari Həfsin Asimdən olan qiraəti şiə qiraətinə daha çox uyğundur.

Əbul-Əsvədin başladığı nişanə qoymaq mövzusu sonrakı əsrlərdə daha önəmlə dvam etdirilir  getdikcə daha müasir nişanələrdən, hamının qəti şəkildə qəbul etdiyi əlamətlərdən istfadə olunur. Bu gün artıq Quran hərflərinin əlamətləri ən müasir yollarla həll olunub. Məsələn, sukun, təşdid, mədd  s..işarələr bütün bu mövzuya əlavə olunub.[2]

Sinədən-sinəyə keçib bizə çatan məşhur  mütəvatir (dalbadal) nəql olunmuş qirati Əhli-Beyt (əleyhissalam)  qəbul edir. Rəvayətlərdən birində oxuyuruq ki, İmam Sadiq (əleyhissalam) səhabələrdən birinə buyurdu: “ Quranı camaat oxuyan kimi oxu!”Rəvayətin əsl mətni belədir: Salib Əbu Səlimə nəql edir ki, mən gördüm ki, bir nəfər Quranı, İmam Sadiqə (əleyhissalam) camaat arasında məşhur olmayan qiraətlə oxuyur. İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurdu: “Belə qiraətdən çəkin! Camaat necə oxuyursa, sən  o cür oxu!...”[3]

Beləliklə, Quranın mətni tarix boyu sinədən-sinəyə, əlbə-əl  nəsilbə-nəsil keçərək bizlərə çatmışdır. Buna görə , İslamın ilk əvvəllərindən xalq arasında həmişə Quran qariləri  hafizləri olmuş, onların xalq arasında xüsusi məqamları olmuşdur. Quran, bu günkü halında olduğu kimi İslam Peyğəmbərinin (səlləllahu ələyhi  alihi  səlləm) zamanından bu günə kimi müsəlmanlar arasında tilavət  qiraət olunmuş, amma Quran yazılan zaman ərəb xəttinin təzə olması, nöqtələri  əlamətləri olmaması, müxtəlif ərəb qəbiləsi ləhcələrinin mövcudluğu, bəzi qarilərin şəxsi səliqələri,  s..el arasında olan məşhur Quran qiraətinə təsir göstərməmişdir, təkcə bəzi şəxsi qiraətlərdə şəxsi nəzəriyyələr verilmişdir ki, o da müsəlman cəmiyyətləri tərəfindən qəbul olunmamışdır. Rəvayətlərdə gəlmiş məşhur qiraətdən məqsəd isə tarix boyu müsəlman cəmiyyətləri arasında məşhur qarilər  hafizlər tərəfindən oxunmuş Quran qiraətləridir. Həmçinin, Asimin qiraətinin daha məşhur olması bir daha onu sübut edir ki, tarix boyu xalq arasında onun qiraəti daha yayılmış  indiki qiraətlə daha uyğun olmuşdur.[4]

Əlbəttə, xəttatlar  gözəl xətlə yazı yazanlar hicri qəməri tarixi ilə dördüncü əsrin axırlarına kimi Quranı kufi xətti ilə yazırdılar. Amma, beşinci əsrin əvvəlində nəsx xətti kufi xəttini əvəz edir  o gündən bu günə qədər Quranın bütün nöqtələri  əlamətləri olduğu kimi qalmaqdadır.[5]



[1] Böyük İslami ensklapediya, c.5; səh.182, 190, “Əbul-Əsvəd girişi”; Quran elmləri, Məhəmməd Hadi Mərifət, səh.172, 173, Ət-Təmhid müoəssisəsi.

[2] Quran elmləri, səh.170, 175

[3] Quranın prsixoloji təfsiri, Əli Əkbər Babai  başqaları, səh.72, Univeristet  dini elm mərkəzinin birgə təhqiqi, c.1; qum, 1379 şəmsi

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Öz iradəmizi necə gücləndirək?
    13294 Əməli əxlaq 2011/04/13
    İradəli şəxs o insandır ki, çətinliklə üzləşdikdə, onun öhdəsindən layiqincə gəlsin, onu yerinə yetirmək qərarına gəlir və öz səyi və payidarlığıyla onu icra edir. Aşağıdakı göstərişlər iradənin təqviyət olması üçün sifariş olunmuşdur: 1. Həyatınızda və yaxud hər hansı bir işi ilk mərhələdə yerinə yetirmək üçün onun hədəfini özünüz üçün ...
  • Qurani- kərimdə müsəlman hansı mənanı daşıyır?
    26255 Təfsir 2011/05/30
    Quran terminində, müsəlman Allahın göstərişləri bərabərində tam şəkildə təslim olmaq və hər növ şərik qoşmaqdan kənar olub Allahın birliyini qəbul edib Allahdan başqasını pərəstiş etməmək deməkdir. Buna görə ki, Qurani- kərim həzrət İbrahimi () müsəlman tanıtdırır.Allah yanında həqiqi din İslam dinidir " ان ...
  • Quranla ünsiyyətdə olub, ona məhəbbət göstərməyin yolu nədir?
    6362 Əməli əxlaq 2011/10/24
    ƏgərQuranıntilavətiilahiniyyətlə, təfəkkürvəonaəməlləbirlikdəolsaöz-özünəQuranlainsanınarasında
  • Digər bir şəxsə sili vurmağın və üzün qızarması və yaxud qaralmasının diyəsi nə qədərdir?
    5624 Hüdud, Qisas və diyat 2014/01/30
    A və B, bu mövzuda, göstərici: « Üzə sili vurmağın diyəsi» sual 3269- u mütaliə edin. Başa zərər yetirilərsə, sağlam və yaxud əlil insanın qarşılığı təyin edilir.[1] Sili vurmaq və bunun kimilərin diyəsi, kişi və qadın, böyük və kiçik, o cümlədən bədən üzvləri arasında ...
  • Bizim iqtisadiyyatımız hansı əsasda dövr edir: sərmayə, istehsal, dəllallıq?
    6415 Nizamlar (Qurluşlar) 2012/06/23
    İslamda iqtisadiyyatın müstəqil və müstəsna mahiyyəti vardır. Onun meyar və dəyərləri Quran, sünnət, icma və əqldən əldə olunur. İslami iqtisadiyyatın müxtəlif əsasları vardır ki, onların ən mühümləri aşağıdakılardan ibarətdir: normal halda olmaq, ədalət, istehsal, sərmayənin və sərvətin dövriyyəyə buraxılması. Bunların arasında ədalət islam iqtisadiyyatında mühüm bir prinsip ...
  • Əgər bir kəsə həcc vacib olarsa və getmək zamanı olduqda xəstədir. Bu həcci ümrəyə çevirmək və bir neçə nəfərlə getmək olarmı?
    5477 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/18
    Hər bir aqil və həddi bulluğa çatmış şəxsə həccin vacib olması üçün müstəti[1] olmalıdır. Bu şərt ödənildikdə həcconun üçün vacib olur. Yəni, həccin başlanğıc şərtləri ödənilməlidir ki, həcc vacib olsun. [2] Məsələn: Əgər həccə getmək üçün növbəyə yazılma imkanı vardırsa, ilk ...
  • Axirətdəki korluq, hansı mənadadır?
    7594 Təfsir 2010/11/10
    Bu ayədə[i] və buna oxşar digər ayələrdə[ii] korluqdan məqsəd, dünyadakı cismani korluq deyil. Məqsəd budur ki, insan bilərəkdən özünü korluğa vura. Yəni Allahın vücudunun, Peyğəmbər (s)- in və Allahın vəlisinin (ə) haqq olmasının cilvələrini görməsinə və haqq və həqiqətə yetişməsinə ...
  • Səfərə çıxmaqın, qəsr namazının və şəhərin sonunun meyar və sərhədlərini izah edin
    8618 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/05/19
    Böyük mərcə təqlidləri bu suala aşağıdakı kimi cavab vermişlər: Həzrət ayətullah ul üzma Xamenei: 1. Səkkiz fərsəx[1] olan yolla getmək istəsəniz namazı şikəstə qılınız və əgər səkkiz fərsəx olmayan yolla getsəniz namazı bütöv qılmalısınız. 2. Əvvəl səkkiz fərsəxi ...
  • Qərb fəlsəfəsində həyatın mənası nədir?
    11015 فلسفه غرب 2012/03/14
    Müasir dövrdə ən mühüm və aktual fəlsəfi mövzulardan biri də “həyatın mənası”dır. Bu ünvan barədə bir sıra suallar irəli çəkilir, o cümlədən: Həyatın müəyyən və konkret bir hədəfi və məqsədi vardır, ya yox? Həyat dəyərlidir, ya yox? Özlərinin xüsusi maraq və şəraitlərində insanların həyata dair müstəqil bir ...
  • اَنْتَ تَقْضِي دَيْنِي “Sən mənim borclarımı ödəyəcəksən” hədisi borclu olmağı xoşagəlməz hal hesab edən rəvayətlərlə ziddiyyətlidirmi?
    5962 Əməli əxlaq 2012/04/09
    Lüğət və Quranda “dəyn” kəlməsi borc mənasına gəlmişdir. Bu hədisdə də “dəyn”in zahiri mənası olan borc nəzərdə tutulur. Amma görəsən, bu rəvayət borc etməyin məzəmməti ilə əlaqədar məsumlardan nəql olunan sair rəvayətlərlə təzadlıdırmı? Sualda da qeyd olunduğu kimi, bəzi rəvayətlərdə borc almaq qadağan edilmişdir. Digər tərəfdən də, ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164669 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163715 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119730 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113674 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110510 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94028 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54837 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54095 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46127 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45743 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...