Ətraflı axtarış
Baxanların
15002
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/20
Sualın xülasəsi
Müəllimlə tələbənin (orta və ali məktəb tələbəsinin) qarşılıqlı hüquqları hansılardır?
Sual
Ustadla (müəllimlə) şagirdlərin və ali məktəb tələbələrinin qarşılıqlı olaraq bir-birinin üzərində hansı hüquqları vardır?
Qısa cavab

Müəllimlə şagird və tələbənin qarşılıqlı olaraq çoxlu hüquqları vardır. Onları iki qismə bölmək olar:

1. Müəllimin şagirdə və tələbəyə qarşı vəzifəsi; bunlar əxlaqi, tərbiyəvi, elm və təlim vəzifələrindən ibarətdir.

2. Şagirdin və tələbənin müəllimə və ustada qarşı olan vəzifələri; belə ki, ona hörmət etmək, elmin və alimin məqamına ehtiramla yanaşmaq, ustadın müqabilində təvazökarlıq etmək və s.

Ətreaflı cavab

Ustadın tələbə və şagirdə qarşı və əksinə, şagirdin və tələbənin ustada qarşı olan vəzifə və hüquqları iki qismə bölünür:

1. Müəllimin şagird və tələbə qarşısındakı vəzifəsi. Bu da iki qismə bölünür:

a) Əxlaqi və tərbiyəvi vəzifələr, o cümlədən:

1. Şagirdlərə və tələbələrə qarşı mehribançılıq və məhəbbət göstərmək;[1]

2. Şagirdlərə və tələbələrə qarşı təvazökarlıq və mülayim rəftar etmək;[2]

3. Tələbələrin və şagirdlərin vəziyyəti barədə məlumat əldə etmək;[3]

4. Şagirdin və tələbənin adı və xüsusiyyətləri barəsində məlumat əldə etmək;[4]

5. Şagirdin şəxsiyyətinə ehtiram qoymaq, onun fikir və düşüncələrinin əhəmiyyətinə etiraf etmək;[5]

6. Şagirdlərə və tələbələrə diqqət yetirmək və məhəbbət göstərməkdə bərabərliyə riayət etmək;[6]

7. Şagirdlərin və tələbələrin keçmişinə riayət etmək,[7] (elm və ləyaqətdə) onların məziyyətlərinə diqqət yetirmək;[8]

8. Layiqli müəllimləri şagirdlərə və tələbələrə tanıtdırmaq;[9]

9. Ədəb-ərkanla və nəzakətlə yanaşı oturub-durmaq;[10]

10. Dərsdə vüqar və mətanətə riayət etmək;[11]

11. Şagirdlərdə və tələbələrdə məsuliyyət və inzibatçılıq hissini icad etmək;

12. Şagirdlərlə və tələbələrdə dostluq, onlarla müdara etmək və suallarını düzgün cavablandırmaq;[12]

13. Təzə gələn şagird və tələbələrlə əlaqədar məhəbbət, mehribançılıq, üzü açıqlıq və gülərüzlülük;[13]

14. Məlumatı olmayan məsələlərdə acizlik və bacarıqsızlığını etiraf etmək;[14]

15. Dərsin qurtarmasından qabaq tədrislə əlaqədar səhvləri xatırlatmaq;[15]

16. Dərsdən sonra sinifdən çıxmağı bir qədər təxirə salmaq;[16]

17. Şagirdlər və tələbələr üçün nümayəndə təyin etmək;[17]

18. Dərsləri əxlaqi nəsihət və dua ilə sona çatdırmaq.[18]

b) Elmi və tədris vəzifələri:

1. Şagirdləri və tələbələri elmi və əməli cəhətlərdən addımbaaddım irəli aparmaq;[19]

2. Şagirdlərdə və tələbələrdə elmə bağlılıq, savada şövq və maraq icad etmək;[20]

3. Şagirdlərin və tələbələrin istedadlarına riayət etməklə mətləbləri başa salmağa səy etmək;[21]

4. Tədris edərkən elmlərin külli qayda-qanunlarını xatırlatmaq;[22]

5. Tələbələri elmi məşğuliyyətlərə təşviq etmək və dərslərin təkrarına həvəsləndirmək;[23]

6. Dəqiq məsələləri irəli çəkmək və dərsi onlardan soruşmaq;[24]

7. Dərsi başa salmaq üçün ən gözəl tədris üslublarından və ən yaşı metod və qayda-qanunlardan istifadə etmək;

8. Elm və məlumatın məntiqi tərtibinə riayət etmək;[25]

9. Məsələlərin izah və bəyanında normal həddə kifayət etmək;[26]

10. Sinfin münasib fəzasına diqqət yetirmək (narahatçılıq yaradan hər növ amillərdən uzaqda olmaq);[27]

11. Tədris vaxtının təyin olunması ilə əlaqədar şagirdlərin və tələbələrin məsləhətlərinə diqqət yetirmək;[28]

12. Tədris zamanı səsə və bəyana diqqət yetirmək;[29]

13. Dərsdə nəzm və inzibatı qoruyub saxlamaq.

2. Müəllimin şagirdlər və tələbələr üzərində olan hüquqları aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Ustada dəyər vermək, elm və savad məqamını əzizləmək;[30]

2. Müəllimin qarşısında təvazökarlıq etmək;[31]

3. Ustadla amiranə söhbətdən uzaq olmaq;

4. Ustadı ehtiramla yad etmək;

5. Ustadı özünə nümunə və örnək qərar vermək;

6. Ustadın xəbərdarlıq etməsi və yol göstərməsi qarşısında təşəkkür etmək;

7. Ustadın ehtimali kobud hərəkətlərinə dözmək;

8. Ustadın intizarını çəkmək və onun hüzuruna şərəfyab olmaq;

9. Ustada maneçilik törətməmək;

10. Ustadın yanına gedərkən daxili və zahiri cəhətdən bəzənmək;

11. Tədris vaxtını zorla ustada qəbul etdirməmək;

12. Ustadın istirahətinə maneçilik törətməmək;

13. Ustadın hüzurunda ədəb-ərkanla və nəzakətlə oturmaq;

14. Ustadın hüzurunda olarkən rəftar və davranışda ehtiyatlı olmaq;

15. Ustadın hüzurunda səsi və danışığı tənzim və riayət etmək;

16. Ustadın sözlərində olan çatışmaz cəhətləri incə işarələrlə düzəltmək;

17. Ustad birinə sual verdikdə başqa şagirdlər cavab verməsin;[32]

18. Ustadın sözlərinə dəqiq qulaq asmaq və fikri cəm edib təmərküzləşdirmək;

19. Ustadın izahlarına dəyər vermək;

20. Vaxtı tələf edən və yorucu sualları təkrar etməmək;

21. Sualı müəllimdən vaxtında soruşmaq;

22. Ürəyə yatan və xoşa gələn suallar vermək;

23. Utancaqlıq və xəcalət çəkməyə görə sual verməkdən çəkinməmək;

24. Elmi mətləbləri dərk etmədiyini etiraf etməkdə ürəkli olmaq;

25. Hər bir halda ustadın hörmətini saxlamaq, riayət etmək;

26. Ustad barəsində pis sözlərdən çəkinmək;[33]

27. Ustad barəsində hər növ yaranmaz və yersiz ittihamları dəf etmək;[34]

28. Ustadın eyiblərini gizlətmək, yaxşı xislətlərini zahir etmək;[35]

29. Ustadın düşmənləri ilə oturub-durmamaq, onun düşmənlərini özünə dost seçməmək;[36]

30. Ondan Allaha görə elm öyrənmək;[37]

31. Dərsdə sükuta riayət etmək.[38]

Əlavə məlumat üçün doktor Seyid Məhəmməd Baqir Höccətinin tərcümə etdiyi “Adabu təlim və tərbiyə dər İslam” kitabına müraciət etdin.



[1] Şəhidi Sani, “Munyətul-mürid”, səh. 190

[2] Yenə orada, səh. 191-192

[3] Yenə orada, səh. 1944

[4] Yenə orada, səh. 195

[5] Yenə orada, səh. 199

[6] Yenə orada, səh. 208

[7] Yenə orada, səh. 199

[8] Yenə orada, səh. 209

[9] Yenə orada, səh. 202

[10] Yenə orada, səh. 206

[11] Yenə orada, səh. 206

[12] Yenə orada, səh. 214

[13] Yenə orada, səh. 214

[14] Yenə orada, səh. 214 və 215

[15] Yenə orada, səh. 212

[16] Yenə orada, səh. 218

[17] Yenə orada, səh. 220

[18] Yenə orada, səh. 219

[19] Yenə orada, səh. 189

[20] Yenə orada, səh. 189

[21] Yenə orada, səh. 211

[22] Yenə orada, səh. 197

[23] Yenə orada, səh. 198

[24] Yenə orada, səh. 198

[25] Yenə orada, səh. 211

[26] Yenə orada, səh. 212

[27]Yenə orada, səh. 116

[28] Yenə orada, səh. 212

[29] Yenə orada

[30] Əbu Mənsur, “Məalimuddin və məlazul-müctəhidin”, səh. 43

[31] Yenə orada

[32] Yenə orada

[33] Yenə orada

[34] Yenə orada

[35] Yenər orada

[36] Yenə orada

[37] Yenə orada

[38] Yenə orada

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Нәјә ҝөрә Шура сурәсинин 23-ҹү ајәсиндә “әл-гурба” сөзүнү Әһли-Бејт мәнасында тәфсир едирсиниз?
    5654 Qədim kəlam 2010/11/22
    Һәр бир ҹүмлә вә ја кәлмәдә данышанын мәгсәд вә һәдәфи мәлум олмаса, кәнарда олан елә әламәт вә шаһидләрә мүраҹиәт етмәк лазымдыр ки, һәмән мәгсәд вә һәдәф мәлум олсун. Гуранын Шура сурәсинин 23-ҹү ајәсиндә охујруг: “Де: "Мән сиздән бунун (рисаләти тәблиғ етмәјимин) мүгабилиндә Әһли-бејтә ...
  • “Səkinə” ilə vəqarın arasında nə kimi fərq vardır? Bunların hər biri barəsində gələn ayə və rəvayətləri bilmək istərdim.
    6137 Təfsir 2012/04/19
    Əhli-beyt (əleyhimus-salam) rəvayətlərinin çoxunda bu iki kəlmə birlikdə işlənmişdir. Onlar eyni mənalı – sinonim olsalar da, lüğət alimləri bu iki kəlmə arasında belə fərq qoymuşlar: vəqar fiziki bədənlə əlaqədar aramlıq, “səkinə” isə qəlb və ruhla əlaqədar aramlıqdır. ...
  • Səcdəli surələrin tilavətinin yaratdığı çətinlikləri (səcdə etmək mümkün olmayan məkanlarda) necə aradan qaldırmaq olar?
    5827 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/09/18
    Bütün müctehidlərin fətvalarına əsasən səcdəsi vacib olan ayələri oxuduqdan və ya eşitdikdən sonra insana səcdə etmək vacibdir.Həzrət İmam Xomeyni (r.ə.) bu barədə buyurur: "Dörd surənin hər birində ("Nəcm", "Fussilət", "Ələq" və "Səcdə" surələrində) bir səcdə ayəsi vardır. İnsan bu ayələri oxuduqdan və ya eşitdikdən sonra dərhal səcdə etməlidir. Əgər ...
  • Ayağın üstünə məsh çəkmək üçün söykənəcəyə söykənmək şərtdirmi?
    5090 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/27
    Başa və ayağa məsh çəkmək, söykənəcəyə söykənmək ya söykənməmək şərt olunmayıbdır. Əksinə meyar budur ki, baş və ayaq hərəkətsiz saxlanılıb və onların üstünə əl şəkilməlidir. Ayağın söykənəcəyə söykənməsinin deyilməsi, onun hərəkətsiz qalması üçündür. Həzrət İmam Xumeyni (rh) bu barədə buyurubdur: "Başa və ayağın üstünə məsh çəkəndə əli onların üstünə ...
  • Дини сијасәтдән ајыран секулјаризм тәфәккүрү неҹә јараныб?
    6980 Təzə kəlam 2009/11/10
    Гәрбдә интибаһ дөврүндән сонра христиан-килсә һакимијјәтинин јени јаранан елми-фикри ҹәрәјанларла чарпышдығы дөвр нәһајәт, динин сијасәтлә ајры олдуғу тәфәккүрү мејдана чыхартды. “Секулјаризм” фикри гәрб тәфәккүр дүнјасына мәнсубдур. Бунун да әсаслы сәбәбләри вардыр. Һәр һалда илаһи идејалары ашыламајан, ади ...
  • Аллаһ-Тааланын Рүбубијјәт мәгамына чатмаг олармы?
    4693 Nəzəri irfan 2012/05/21
    Рүбубијјәт мәгамынын мүхтәлиф мәртәбәләри вә нисбәтләри вардыр. Бу суала ҹаваб вермәкдән өтрү бүтүн бу ҹәһәтләри нәзәрә алмаг лазымдыр. Әҝәр илаһи рүбубијјәтә чатмагдан мәгсәд, мәхлугун затында дәјишиклик олуб, Халигә чеврилмәсидирсә бу иш батил вә гәти шәкилдә рәдд олунмуш бир иддиадыр. Амма, диҝәр мәнада бу мөвзуда бәзи изаһлар вермәк ...
  • Əxbari və üsuli alimlərinin siyahısın deyərdiz?
    7188 بیشتر بدانیم 2013/12/16
    Bəzi hədis alimləri ki, imam Zamanın (əc) kiçik qeybəti dövründə və yaxud imamların hhəyatı zamanında olmuşdurlar, hədis və rəvayərlərlə kifayətlənmiş və rəvayətlərdən kənar ictihad və istinbat etməmişlər. O cümlədən bu cür böyük şəxsiyyətləri; Məhəmməd ibni Yəqub Kuleyni « Əl- Kafi» kitabının müəllifi (vəfat 328 ya 329 qəməri) ...
  • Aşura günü oruc tutmaqla əlaqədar Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-dən hədis nəql olunmuşdurmu? Bu gündə oruc tutmaq müstəhəbdirmi?
    16954 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/18
    Şiənin mötəbər rəvayət mənbələrdə bu məzmunda elə bir hədis yoxdur ki, Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in Aşura günü oruc tutmağın müstəhəb olmasını bəyan etmiş olsun. Lakin o həzrətin sirə və davranışı ilə əlaqədar hədislərdə belə nəzərə çarpır ki, o həzrət bu gün oruc tutmuşdur. İmam Riza (əleyhis-salam)-ın ...
  • Vəqf olunmuş yerdən istifadə etmək olar? Və yaxud onu satmaq olar?
    5212 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/11
    Bu haqda təqlid mərcələrinin fətvalarına diqqət edin: Ayətullah Xaminei: Əgər yerin vəqf olunması sübut olarsa və yer əksinə yararlı olarsa əkindən başqa istifadə etmək caiz deyil. Əgər yer əkinə yararlı deyilsə şəri nümayəndə yeri icarəyə verə bilər onda bina tikilsin amma ...
  • Üzün gözəlliyi üçün zikr varmı?
    23916 Əməli əxlaq 2012/07/18
    İslam nəzərindən gözəllik, maddi və mənəvi gözəlliyə bölünür. Üzün mənəvi gözəlliyi, namaz kimi mənəvi işlərlə əldə olunur. Amma üzün zahiri və maddi gözəlliyi, təbii formada maddi əməllər vasitəsi ilə əldə olunur. Mənəvi gözəllik rəvayətlər nəzərindən: Mənəvi gözəllikdə müxtəlif zikr və əməllər təsirlidir. Məsələn rəvayətlərin birində ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    154847 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    131117 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    110204 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    101141 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    84787 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    72369 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    50177 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Saqqal və bədən tüklərini kəsməyin hökmü nədir?
    37970 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/08/09
    Ülgüc və ya üz qırxan maşınla yalnız üz tüklərini (saqqalı) dibindən qırxmaq[1] (belə ki, başqaları - onun üzündə saqqal yoxdur – deyə) ehtiyat vacibə görə caiz deyil.[2] Əlbəttə, saqqalın bir hissəsini belə kəsmək, onu tam kəsmək hökmündədir.
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    37684 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    36467 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".