Bu sual iki cəhətdən qaranlıqdır:

Birincisi budur ki, sizin təqlid etdiyiniz Mərcə müəyyən olunmayıb.

İkincisi budur ki, yer ünvanı (adı) qaranlıqdır. Yəni müəyyən olunmayıb ki, bu yer irsdir ya hədiyyədir ya alınıbdır? Bu cəhətdən məsələnin bütün fərzlərinə işarə olur:

Əgər bu yer irs olarsa:

Şiənin müasir fəqihlərinin ittifaqına əsasən, insana çatan irsin xumsu yoxdur. Məgər bu ki:

1. Uzaq qohumlardan ola və belə qohumu olduğunu bilməyə (nəticədə belə bir irsin intizarında olmasın). Buradada əgər illik məxaricdən artıq gəlməsə xumsu yoxdur. Amma əgər illik məxaricindən artıq gələrsə fəqihlərdən bir dəstəsi buyururlar: Ehtiyatı vacibə əsasən onun xumsunu verməlidir.[1] Bir dəstədə lazım bilmirlər bəlkə buyururlar: Onun xumsunu vermək müstəhədir.[2]
2. Bir mal ona irs yoluyla yetişə və bilə ki, ona irs yoluyla çatan malın xumsu verilməyib, onun xumsunu verməlidir.[3]
3. O malın özünün xumsu yoxdur, amma insan bilir ki, o kəs ki, mal ondan irs qalıb xums borcludur, bu halda xumsu onun malından verməlidir.[4]

Əgər bu yer həddiyə olarsa:

Bu barədə ki, hədiyyəyə xums gəlir ya yox?

Fəqihlər arasında müxtəlif rəylər var, ümumi şəkildə onların aşağıdakılarda xülasələşdirmək olar:

1. Xümsu yoxdur.[5]
2. Əgər illik məxaricindən yəni xumsun ilindən artıq gələrsə, onun xumsunu verməlidir.[6]
3. Əgər xums ilindən artıq gələrsə, ehtiyatı vacibə əsasən onun xumsun verməlidir.[7]

Bəli əgər hədiyyə olunan mala qabaqcadan xums gəlib, təqribən bütün fəqihlər hədiyyə olana xums ödəməyin vacib bilirlər.[8]

Amma əgər yeri olsa bu halda neçə cür təsəvvür olunur:

1. Əgər xumsun və zəkatın vermədiyi pulun özüylə (eynilə) bir mülk olsa, öz borcun ödəməlidir. Onun bu mülkdə istifadəsi haramdır və orada qıldığı namaz batildir.[9]
2. Əgər o mülkü ala və alan zaman qəsdi bu ola ki, əvəzini xumsu ya zəkatı verməyən maldan versin, belə halda borcunu ödəməlidir.[10] (Xumsun verməlidir). Amma orada namaz qılmaq və istifadə etmək haqqında, fərqli nəzərlər var:

A: O mülkdən istifadə haram və orada namaz batildir.[11]

B. Ehtiyatı vacibə əsasən ondan çəkinsin.[12]

C. O mülkdən istifadə haram deyil və namazıda orada düzgündür.[13][14]

Ayətullah- uz uzma Məkarim Şirazi (ofisindən olunan sorğuya əsasən) buyurub: Xums barədə əgər zəhmətə (çətinliyə) düşsəniz xunsunun yarısın sizə bağışlayırıq yarısında tədricən ödəyin.

Amma həcc:

Həccin vacib olma şəraitinə sahib olan adama ömründə bir dəfə Allah evinin ziyarəti vacib olur.

Həccin vacib olma şəraiti:

1. 2 və 3. Həddi büluğ olsun, ağıllı olsun və azad olsun.

4.Həccə getmək vasitəsiylə həcdən əhəmiyyətli olan haram işin icrasına məşğul olmasın, ya həcdən əhəmiyyətli olan vacib iş tərk etməsin.

5. Müstətii olsun, yəni maddi imkanı olsun və həcci yerinə yetirmək üçün qüdrəti və sağlamlığı olsun.

6. Həccin əməllərini yerinə yetirmək qədərincə vaxtı olsun.[15]

Buna əsasən isitaət şəraitinin hamısı olduğu halda, həcc ona vacibdir. Şəri üzür olmadan onu tərk etmək böyük günah hesablanır.

Nəticə budur ki, isitaət şəraiti varsa və əsas mane yoxdursa o müstətiidir və həccə getməsi vacibdir. İstitaət şəraitinin biri olmadığı halda həcc ona vacib deyil. Necə ki, həzrəti Ayətullahul uzma Məkarim Şirazi (ofisindən axırıncı sorğuya əsasən) buyrub: Yerin puluna ehtiyacınız olduğu halda heç sizə vacib deyil.