Ətraflı axtarış
Baxanların
11166
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/19
Sualın xülasəsi
Çox danışmağı müalicə etmək üçün hansı yollar vardır?
Sual
Çox danışmağı müalicə etmək üçün hansı yoldan istifadə etmək olar? Məqsədimiz də budur ki, öz sirlərimizi və başqalarının sirlərini qoruyub saxlaya bilək.
Qısa cavab

Dil Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biri, başqaları ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsi üçün gözəl bir vasitədir. Amma bunun çoxlu bəlaları da vardır ki, sonsuz günahların mənşəyi ola bilər. Buna görə də insan dilini nəzarət altına almaq və ondan yerində istifadə etmək üçün gərək hər gün sübh yuxudan oyanan zaman dilinin fəaliyyətlərinə nəzarət etmək barədə özünə tövsiyə etsin. Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Söz dilə gəlməyincəyə qədər sənin ixtiyarındadır, lakin bir söz danışdınsa sən onun ixtiyarında giriftar olursan. İndi dilini qızıl-gümüşlərin kimi qoruyub saxla. Çox hallarda bir söz insandan (çoxlu) nemətin alınmasına səbəb olur. Belə isə, bilmədiyin şeyləri danışmaqdan çəkin. Allah-taala sənin zahiri (bədən) və daxili üzvlərinə bir çox şeyi vacib etmişdir və qiyamət günü onlardan sual olunacaqdır. Dilini özlərinə hakim edənlər o gündə zəlil və xar olacaqlar. Hər kəs çox danışsa, xətası çox olacaq, hər kəsin xətası çox olsa həyası azalar, hər kəsin həyası az olsa, günah və  şübhəli işlərdən çəkinməsi azalar, qəlbi ölər və hər kəsin də  qəlbi ölsə, cəhənnəmə daxil olar.”

Ətreaflı cavab

Dil qəlbin bəyançısı, əqlin nümayəndəsi, şəxsiyyətin açarı və insan ruhuna açılan ən mühüm pəncərədir. Dilin səhifəsində və danışıqların əsnasında zahir olan hər bir şey ruhun səhifəsində həkk olunan şeylərin zahir olmasından ibarətdir. Dil Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biri, başqaları ilə əlaqə yaradıb rabitənin inkişaf etdirilməsi üçün mühüm bir vasitə olmaqla eyni zamanda, onun çoxlu bəlaları da vardır ki, bir çox günahların mənşəyi ola bilər. Buna görə də dili nəzarət altına almaq və ondan lazımi yerlərdə istifadə etmək üçün iki yol təklif olunur:

a) Elmi müalicə

Dilin yarada biləcəyi təhlükələrə diqqət yetirmək və onu nəzarət altına almaq çox danışmağın ən yaxşı elmi müalicə yollarından biridir. Dil və onunla danışmaq çox yerlərdə faydalı olduğu kimi, çoxlu təhlükələri və bəlaları da vardır. İnsan yuxudan oyandığı hər sübh gərək özünə “dilindən ehtiyatlı ol!” deyə tövsiyə etsin. Çünki bu üzv insanı həm səadət zirvələrinə, həm də zillət quyularına, bədbəxtlik çalalarına sala bilər. İmam Səccad (əleyhis-salam) buyurur: “Hər sübh insanın dili bütün bədən üzvlərinə xitab edərək deyir: “Necəsiniz? Necə sübhə çıxdınız?” Cavab verirlər ki, “xeyir və yaxşılıqla; bu şərtlə ki, sən (bizdən əl çəkəsən), bizi öz başımıza buraxasan.” Sonra onu Allaha and verirlər ki, (yaramaz sözlər danışmaqla) bizi əzab-əziyyətə, məşəqqətə salma! Çünki sənə görə bizə savab və mükafat verir və sənə görə bizi cəzalandırırlar.” [1]

Deməli, insan daim öz dilini və danışığını nəzarət altına almalı, tam ehtiyatlı olmalıdır. Çünki ağızdan çıxan hər bir söz insanın əməl dəftərində qeyd olunur. Quranda buyurulur: “İnsan elə bir söz demir ki, (danışan) həmin anda onun əməllərinə nəzarət edən bir mələk onu qeydə almamış olsun.” [2]

İmam Əli (əleyhis-salam)-ın buyurduğu hədislərdə oxuyuruq:

1. O Həzrət çox danışan bir nəfərin yanından keçəndə dayanıb buyurdu: “Ey kişi! Bu qədər çox danışmaqla sənə mühafizəçi qoyulmuş mələklərə bir kitab (qədər) imla deyirsən. Sənə faydalı olan şeyləri danış, puç sözlərdən uzaq ol!” [3]

2. “Söz dilə gəlməyincəyə qədər sənin ixtiyarındadır, lakin bir söz danışdınsa sən onun ixtiyarında giriftar olursan. İndi dilini qızıl-gümüşlərin kimi qoruyub saxla. Çox hallarda bir söz insandan (çoxlu) nemətin alınmasına səbəb olur. Belə isə, bilmədiyin şeyləri danışmaqdan çəkin. Allah-taala sənin zahiri (bədən) və daxili üzvlərinə bir çox şeyi vacib etmişdir və qiyamət günü onlardan sual olunacaqdır. Dilini özlərinə hakim edənlər o gündə zəlil və xar olacaqlar. Hər kəs çox danışsa, xətası çox olacaq, hər kəsin xətası çox olsa həyası azalar, hər kəsin həyası az olsa, günah və  şübhəli işlərdən çəkinməsi azalar, qəlbi ölər və hər kəsin də  qəlbi ölsə, cəhənnəmə daxil olar.” [4]

3. “Əql kamil olan zaman danışıq azalar.” [5]

Deməli, Quran və rəvayətlər baxımından dilin bəlasından uzaq olmaq üçün ən yaxşı yol çox danışmaqdan uzaq olmaq, faydasız sözləri tərk etməkdir. Çünki əgər insan danışdığı bütün sözlərin onun əməllərinin bir hissəsi olacağına inansa və onun qarşısında məsuliyyət daşıdığını bilsə, ümumiyyətlə yalana və qeybətə düçar olmaq, vaxtı öldürmək, başqalarına əzab-əziyyət vermək, qəlbin qəsavəti (daşlaşması) və sair kimi işlərə səbəb olan çox danışmaqdan çəkinər.

Bəlkə də çox danışmağın psixoloji köklərini bu məsələdə qeyd etmək olar: biz insanlar həmişə başqalarının diqqət mərkəzində olmaq, başqalarının kifayət qədər məhəbbətini qazanmaq üçün diqqəti cəlb edən işlər görürük. Lakin unutmaq olmaz ki, əgər insan özünün Allahla əlaqəsini düzgün əsasda qursa, bütün işlərində əsas məqsədi Allahın razılığı olsa və yalnız Allah tərəfindən sevilmək üçün bir iş görsə, Allah-taala başqalarının diqqətini cəlb etməyə ehtiyac duymadan belə insanı onlara sevdirər. Deməli, bu kimi hallarda başqalarının razılığını cəlb etmək üçün nalayiq işlər görməyə və çox danışmağa lüzum görülməz. [6]

b) Əməli müalicə yolu

İnsan məşq etməklə, özünə təlqin etməklə və bəzi hallarda nəzir etməklə və cərimə ödəməklə və s. işləri görməklə özünü tədrici olaraq az danışmağa adət etdirə, bu barədə sabit bir sifətə nail ola bilər. Amma diqqət yetirmək lazımıdır ki, çox danışmağın qarşısını almaq tədrici və uzun müddətli bir işdir və zamana ehtiyac duyulur. Əgər bir kəs çox danışırsa, dilinə nəzarət edə bilmirsə və bu əməl onda artıq səciyyə şəklinə düşmüşsə, bir gündə onun əksinə əməl edə bilməz; əksinə gərək qəti qərara gələrək çox danışmaqdan hər gün bir qədər azaltsın, tədrici olaraq dilinə hakim kəsilsin, lazım və zəruri miqdarda dilindən istifadə edərək danışsın.

Əlavə məlumat almaq üçün aşağıdakı görünüşlərə bax:

“Rəzalət sifətlərini paklamaq yolları” sual 2604 (sayt 2701)

“Kəlam və sükutun müqayisəsi”, sual 9135 (sayt 9608)

“Dillə əlaqədar günahları tərk etmə yolları”, sual 13868 (sayt 13582)



[1] Məclisi, Məhəmməd Baqir, "Biharul-ənvar", 68-ci cild, səh. 302, “Vəfa” müəssisəsi, Beyrut, 1404-cü hicri qəməri ili

[2] “Qaf” surəsi, ayə: 18: ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقیبٌ عَتیدٌ

[3] Şeyx Səduq (rəhmətullah əleyh), “Mən la yəhzuruhul-fəqih”, 4-cü cild, səh. 396, “Camieyi müdərrisin” nəşriyyatı, Qum, 2-ci çap, 1404-cü hicri ili

[4] “Biharul-ənvar”, 68-ci cild, səh. 286

[5] “Biharul-ənvar”, 1-ci cild, səh. 159

[6] Əlavə məlumat üçün aşağıdakı görünüşlərə bax: “Başqaları tərəfindən sevilmə yolları”, sual 10915 (sayt 11064) “Allah tərəfindən sevilməyin yolları”, sual 10085 (sayt 10070)

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Peyğəmbərin besəti və meracı bir gündə (rəcəbin 27-də) baş vermişdirmi?
    8924 تاريخ بزرگان 2012/04/10
    Cavabı bəyan etmək üçün Peyğəmbərin besəti və meracı ilə əlaqədar məsələni təfsir kitablarından araşdırırıq. 1. Besətin tarixi ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında iki nəzəriyyə vardır: Birincisi şiələrin nəzəriyyəsidir. Onlar rəcəb ayının 27-ci gününü Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in besət günü hesab edirlər. İkinci nəzər isə ...
  • Türbət suyunu əldə etmək üçün, su, yağış suyu olmalıdırmı? Ona dua da oxunmalıdır yoxsa lazım deyil? Xahiş edirəm tam izah verin.
    8842 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/02
    Türbət suyunu hazırlamaq üçün, pak və gigiyena suyu kifayətdir.[1] Hərçənd, fərat suyu[2] zəmzəm suyu[3], yaxud neysan ayında[4] olan yağış suyu kimi bəzi suların daha çoxImtiyazları var. yağış suyu da çox vaxt saf və təmiz olduğuna görə, bəlkə adi sulardan daha yaxşı ...
  • Günahdan paklanmanın hansı yolları vardır?
    8738 Əməli əxlaq 2011/06/14
    İnsanın günahlarının bağışlanması yolları çox olmasına baxmayaraq biz onların bəzilərini aşağıda qeyd edirik: 1). Tövbə və Allaha tərəf qayıdış (bəzi şərtlərlə) 2). Günahların bağışlanmasına səbəb olan ən gözəl savabları əldə etmək, yəni yaxşı əməllərə qədəm qoymaq. 3). Kiçik günahların ...
  • İbn Ərəbinin İmam Zaman (ə.c) barəsində baxışı nədən ibarətdir?
    11923 تاريخ بزرگان 2011/09/04
    Mühyəddin İbn Ərəbinin əsərlərini mütaliə etdikdə onun İmam Zaman (ə.c) barəsindəki inancı üzə çıxır. O, "Fütuhati-məkkiyyə" kitabının Həzrət Məhdinin axırzamandakı silahdaş və yavərlərnə həsr etdiyi 366-cı babında belə qeyd edir: “Allahın diri, sağ bir xəlifəsi vardır, o, üzə çıxar. Onun zühuru dünya zülm və sitəmlə ...
  • Pişnamazı tanımadığımız halda camaat namazının hökmü nədir?
    9218 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/06/23
    Pişnamazın şərtlərindən biri ədalətli olmaqdır.[1] Pişnamazın bu ədaləti aşkar olunub isbat edilməlidir.[2] Ədalət batində Allahdan bir növ qorxu hissidir ki, insanın böyük günah iş görməsinin və ya kiçik günahları təkrar etməsinin qarşısını alır. Əgər bir şəxslə oturub-dursaq və ondan ...
  • Niyə dəstəmaz ayəsində “mərafiq (dirsəklər)” kəliməsi cəm halında, ancaq “kəbeyn (Ayağın üzərində yerləşən hər iki bənd,çıxıntı)” kəliməsi ikili cəm halında gəlibdir?
    5734 Təfsir 2019/05/05
    Dəstəmazın necə alənmasının keyfiyyətini bəyan edən dəstəmaz ayəsi olan Maidə sürəsinin 6-cı ayəsində Allah taala buyurur: Ey iman gətirənlər! Namaza durduğunuz zaman üzünüzü və dirsəklərə qədər qollarınızı yuyun! Başınızı və hər iki bəndə (oynağa) qədər ayaqlarınızı məsh edin!...[1] Ayədə gələn kəlimələrin mənası “Mərafiq” dirsəklər ...
  • İrfan elmində xət və nöqtə və s.... hansı mənadadır və “ənə nöqtətu təhtül-ba” (Mən ba hərfinin altındakı nöqtəyəm”- rəvayətinin mənası nədi?
    10843 Nəzəri irfan 2014/05/22
    İrafan elmində qeyb aləmindən bəzi həqiqətləri çatdırmaqdan ötrü ədədlər, hərflər və şəkillərin özünəməxsus ilahi rəmzləri vardır. Nöqtədən məqsəd, allah-Taalanın həqiqi vəhdətidir və bu həqiqi vəhdətin şəkli insan qəlbinin dərinlkilərindən qərar tutmuşdur. Ona görə də kamil insan, varlıq aləminin mərkəzi kimi tanıtdırılmışdır. Allah-taalanın yer üzündə həqiqi vəhdətindəki xəlifəsidir. Əmirəl-mömininin (əleyhissalam) ...
  • Xahiş edirik Şeyx Tusinin siyasi nəzəriyyəsini açıqlayasınız.
    6395 Nizamlar (Qurluşlar) 2011/10/04
    Hər bir dövr və əsrdə özünə məxsus suallar yaranırdı ki, elm sahiblərini vadar edir ki, onlara cavab versinlər və bunlardan biri də şeyx Tusidir ki, bu işin öhdəsindən gəlmişdir. Şeyx Tusinin ümumi olaraq siyasi nəzəriyyəsinin əslini, aşağıdakı mərhələlərdə xülasə etmək olar:
  • Lütfən qadının hicabının necəliyi barəsində hədis yazın.
    8634 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/13
    Nur surəsinin 31- ci ayəsi başqa olmaqla çox sayda hədis və ayələr qadının hicabı barəsində söhbət açmışdır.həmçinin Nur surəsinin 31- ci ayəsində buyurulur: "Mömin qadınlara de ki, gözlərini haram buyrulmuş şeylərdən çəkindirsinlər, namuslarını qorusunlar; öz- özlüyündə görünən (əl- az) istisna olmaqla, zinətlərini göstərməsinlər baş örtüklərini yaxalarına çəksinlər; zinətlərini ərlərindən başqasına ...
  • Təşəhhüd və salam halında hansı əməllər müstəbdir?
    9362 Təşəhhüd və salam 2015/04/19
    Namazın salam və təşəhhüdündə müstəhəb sayılan əməllər aşağıdakılardır: Təvərrük halında oturmaq, Yəni namaz qılan adam sol budu üstə otursun, və sağ ayağının üstünü sol ayağının üzərinə qoysun. Təşəhhüddən sonra desin: “Əlhəmdulillah” ya da desin “Bismillah və billah vəlhəmdu lillahı və xəyrul əsmai ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164891 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164578 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119934 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114047 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111311 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94296 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54955 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54848 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46401 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45974 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...