Ətraflı axtarış
Baxanların
11041
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/19
Sualın xülasəsi
Çox danışmağı müalicə etmək üçün hansı yollar vardır?
Sual
Çox danışmağı müalicə etmək üçün hansı yoldan istifadə etmək olar? Məqsədimiz də budur ki, öz sirlərimizi və başqalarının sirlərini qoruyub saxlaya bilək.
Qısa cavab

Dil Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biri, başqaları ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsi üçün gözəl bir vasitədir. Amma bunun çoxlu bəlaları da vardır ki, sonsuz günahların mənşəyi ola bilər. Buna görə də insan dilini nəzarət altına almaq və ondan yerində istifadə etmək üçün gərək hər gün sübh yuxudan oyanan zaman dilinin fəaliyyətlərinə nəzarət etmək barədə özünə tövsiyə etsin. Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Söz dilə gəlməyincəyə qədər sənin ixtiyarındadır, lakin bir söz danışdınsa sən onun ixtiyarında giriftar olursan. İndi dilini qızıl-gümüşlərin kimi qoruyub saxla. Çox hallarda bir söz insandan (çoxlu) nemətin alınmasına səbəb olur. Belə isə, bilmədiyin şeyləri danışmaqdan çəkin. Allah-taala sənin zahiri (bədən) və daxili üzvlərinə bir çox şeyi vacib etmişdir və qiyamət günü onlardan sual olunacaqdır. Dilini özlərinə hakim edənlər o gündə zəlil və xar olacaqlar. Hər kəs çox danışsa, xətası çox olacaq, hər kəsin xətası çox olsa həyası azalar, hər kəsin həyası az olsa, günah və  şübhəli işlərdən çəkinməsi azalar, qəlbi ölər və hər kəsin də  qəlbi ölsə, cəhənnəmə daxil olar.”

Ətreaflı cavab

Dil qəlbin bəyançısı, əqlin nümayəndəsi, şəxsiyyətin açarı və insan ruhuna açılan ən mühüm pəncərədir. Dilin səhifəsində və danışıqların əsnasında zahir olan hər bir şey ruhun səhifəsində həkk olunan şeylərin zahir olmasından ibarətdir. Dil Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biri, başqaları ilə əlaqə yaradıb rabitənin inkişaf etdirilməsi üçün mühüm bir vasitə olmaqla eyni zamanda, onun çoxlu bəlaları da vardır ki, bir çox günahların mənşəyi ola bilər. Buna görə də dili nəzarət altına almaq və ondan lazımi yerlərdə istifadə etmək üçün iki yol təklif olunur:

a) Elmi müalicə

Dilin yarada biləcəyi təhlükələrə diqqət yetirmək və onu nəzarət altına almaq çox danışmağın ən yaxşı elmi müalicə yollarından biridir. Dil və onunla danışmaq çox yerlərdə faydalı olduğu kimi, çoxlu təhlükələri və bəlaları da vardır. İnsan yuxudan oyandığı hər sübh gərək özünə “dilindən ehtiyatlı ol!” deyə tövsiyə etsin. Çünki bu üzv insanı həm səadət zirvələrinə, həm də zillət quyularına, bədbəxtlik çalalarına sala bilər. İmam Səccad (əleyhis-salam) buyurur: “Hər sübh insanın dili bütün bədən üzvlərinə xitab edərək deyir: “Necəsiniz? Necə sübhə çıxdınız?” Cavab verirlər ki, “xeyir və yaxşılıqla; bu şərtlə ki, sən (bizdən əl çəkəsən), bizi öz başımıza buraxasan.” Sonra onu Allaha and verirlər ki, (yaramaz sözlər danışmaqla) bizi əzab-əziyyətə, məşəqqətə salma! Çünki sənə görə bizə savab və mükafat verir və sənə görə bizi cəzalandırırlar.” [1]

Deməli, insan daim öz dilini və danışığını nəzarət altına almalı, tam ehtiyatlı olmalıdır. Çünki ağızdan çıxan hər bir söz insanın əməl dəftərində qeyd olunur. Quranda buyurulur: “İnsan elə bir söz demir ki, (danışan) həmin anda onun əməllərinə nəzarət edən bir mələk onu qeydə almamış olsun.” [2]

İmam Əli (əleyhis-salam)-ın buyurduğu hədislərdə oxuyuruq:

1. O Həzrət çox danışan bir nəfərin yanından keçəndə dayanıb buyurdu: “Ey kişi! Bu qədər çox danışmaqla sənə mühafizəçi qoyulmuş mələklərə bir kitab (qədər) imla deyirsən. Sənə faydalı olan şeyləri danış, puç sözlərdən uzaq ol!” [3]

2. “Söz dilə gəlməyincəyə qədər sənin ixtiyarındadır, lakin bir söz danışdınsa sən onun ixtiyarında giriftar olursan. İndi dilini qızıl-gümüşlərin kimi qoruyub saxla. Çox hallarda bir söz insandan (çoxlu) nemətin alınmasına səbəb olur. Belə isə, bilmədiyin şeyləri danışmaqdan çəkin. Allah-taala sənin zahiri (bədən) və daxili üzvlərinə bir çox şeyi vacib etmişdir və qiyamət günü onlardan sual olunacaqdır. Dilini özlərinə hakim edənlər o gündə zəlil və xar olacaqlar. Hər kəs çox danışsa, xətası çox olacaq, hər kəsin xətası çox olsa həyası azalar, hər kəsin həyası az olsa, günah və  şübhəli işlərdən çəkinməsi azalar, qəlbi ölər və hər kəsin də  qəlbi ölsə, cəhənnəmə daxil olar.” [4]

3. “Əql kamil olan zaman danışıq azalar.” [5]

Deməli, Quran və rəvayətlər baxımından dilin bəlasından uzaq olmaq üçün ən yaxşı yol çox danışmaqdan uzaq olmaq, faydasız sözləri tərk etməkdir. Çünki əgər insan danışdığı bütün sözlərin onun əməllərinin bir hissəsi olacağına inansa və onun qarşısında məsuliyyət daşıdığını bilsə, ümumiyyətlə yalana və qeybətə düçar olmaq, vaxtı öldürmək, başqalarına əzab-əziyyət vermək, qəlbin qəsavəti (daşlaşması) və sair kimi işlərə səbəb olan çox danışmaqdan çəkinər.

Bəlkə də çox danışmağın psixoloji köklərini bu məsələdə qeyd etmək olar: biz insanlar həmişə başqalarının diqqət mərkəzində olmaq, başqalarının kifayət qədər məhəbbətini qazanmaq üçün diqqəti cəlb edən işlər görürük. Lakin unutmaq olmaz ki, əgər insan özünün Allahla əlaqəsini düzgün əsasda qursa, bütün işlərində əsas məqsədi Allahın razılığı olsa və yalnız Allah tərəfindən sevilmək üçün bir iş görsə, Allah-taala başqalarının diqqətini cəlb etməyə ehtiyac duymadan belə insanı onlara sevdirər. Deməli, bu kimi hallarda başqalarının razılığını cəlb etmək üçün nalayiq işlər görməyə və çox danışmağa lüzum görülməz. [6]

b) Əməli müalicə yolu

İnsan məşq etməklə, özünə təlqin etməklə və bəzi hallarda nəzir etməklə və cərimə ödəməklə və s. işləri görməklə özünü tədrici olaraq az danışmağa adət etdirə, bu barədə sabit bir sifətə nail ola bilər. Amma diqqət yetirmək lazımıdır ki, çox danışmağın qarşısını almaq tədrici və uzun müddətli bir işdir və zamana ehtiyac duyulur. Əgər bir kəs çox danışırsa, dilinə nəzarət edə bilmirsə və bu əməl onda artıq səciyyə şəklinə düşmüşsə, bir gündə onun əksinə əməl edə bilməz; əksinə gərək qəti qərara gələrək çox danışmaqdan hər gün bir qədər azaltsın, tədrici olaraq dilinə hakim kəsilsin, lazım və zəruri miqdarda dilindən istifadə edərək danışsın.

Əlavə məlumat almaq üçün aşağıdakı görünüşlərə bax:

“Rəzalət sifətlərini paklamaq yolları” sual 2604 (sayt 2701)

“Kəlam və sükutun müqayisəsi”, sual 9135 (sayt 9608)

“Dillə əlaqədar günahları tərk etmə yolları”, sual 13868 (sayt 13582)



[1] Məclisi, Məhəmməd Baqir, "Biharul-ənvar", 68-ci cild, səh. 302, “Vəfa” müəssisəsi, Beyrut, 1404-cü hicri qəməri ili

[2] “Qaf” surəsi, ayə: 18: ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقیبٌ عَتیدٌ

[3] Şeyx Səduq (rəhmətullah əleyh), “Mən la yəhzuruhul-fəqih”, 4-cü cild, səh. 396, “Camieyi müdərrisin” nəşriyyatı, Qum, 2-ci çap, 1404-cü hicri ili

[4] “Biharul-ənvar”, 68-ci cild, səh. 286

[5] “Biharul-ənvar”, 1-ci cild, səh. 159

[6] Əlavə məlumat üçün aşağıdakı görünüşlərə bax: “Başqaları tərəfindən sevilmə yolları”, sual 10915 (sayt 11064) “Allah tərəfindən sevilməyin yolları”, sual 10085 (sayt 10070)

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Vilayəti fəqihə əqidəli olmaq nə vaxtan başlayıb?
    9428 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/06
    Fiqhdə müctəhidlik dərəcəsinə çatan şəxs tərəfindən İslam cəmiyyətinin rəhbərliyi mənasına olan 2 vilayəti fəqih" məsələsi, bəzilərinin nəzərində İslam düşüncəsi tarixində təzə bir mövzudur və onun keçmişi iki əsrdən azdır. Bunlar iddia edirlər ki, şiə və sünnü fəqihlərinin heç biri bu məsələni araşdırmayıblar ki, fəqihin fətva və hökm ...
  • Dəccal kimdir? Onun barəsində olan rəvayətləri izah etmənizi istərdik.
    9024 Qədim kəlam 2011/08/23
    Zühurynəlamətlərindənbiridəinsanlarızəlalətəsalanvəazdıran “Dəccal” adlıbir
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • İslam dini nöqteyi nəzərindən bir qatil və günahkar kafir iman gətirərsə onun keçmiş günahları bağışlanırmı?
    7423 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/06/12
    Müqəddəs İslam dinində yeni müsəlman olmuş şəxslər üçün müəyyən qanunlar təyin olunmuşdur. O cümlədən, əgər kafir şəxs müsəlman olmazdan öncə bir sıra günahlara qatılarsa və Allah Taalanın haqqını aradan apararsa (namaz qılmaz, oruc tutmaz və sair. Bu kimi vacibləri tərk edərək günaha düşərsə). Allah tərəfindən onun günahı bağışlanır.
  • "Möminlər"dən məqsəd müsəlmanların hansı dəstəsidir?
    8731 Qədim kəlam 2011/07/02
    Möminlər Allahın varlığını təsdiq edən, Onun müqabilində təslim olan, bütün ilahi peyğəmbərlərə iman gətirən və bunlara əməl etməkdə də israrlı olanlardır.Nəzərinizə çatdıraq ki, imanın mərtəbə və dərəcələri vardır. Quran ayələrinə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədislərə əsasən Əhli-beytin (ə) vilayətinə etiqad bəsləmək imanın ali və əsil mərtəbələrindəndir. Quran ayələri vasitəsi ...
  • “Əməli əsl” və “ictihadi dəlil” dedikdə məqsəd nədir və bunların arasında nə kimi əlaqə vardır?
    6117 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/18
    Əməli əsl“Əməli əsl” üsuli-fiqh elmində bir termindir. Onun mənası şəri hökmün təyinində şəkk yaranan zaman mükəlləfin əməli (şəri) vəzifəsini aydınlaşdıran bir qaydadan ibarətdir – dəlil və əmarə tapmadıqdan sonra. Başqa sözlə desək, əməli əsl, yaxud əməliyyə əslləri şəkk-şübhəyə düçar olan bir şəxsin əməlini ...
  • can verən halla ölüm səkəratı arasında farq nədir?
    7016 حقانیت مرگ 2015/06/02
    Ərəbcədən ehtizar sözü iftial şəklində olub, həzər sözünün yəni, hazır olmaq mənasındandır. Bəziləri deyirlər, insanın son anında ölüm mələklərinin hazır olmasına görə bu hala, ehtizar deyilir.[1] Belə bir hala düşən insana isə möhtəzər (can verən) deyilir.[2] Ehtizar yəni, can verən vaxt ...
  • Nə üçün bəzi müsəlmanların əməlləri onların din və məzhəb əqidələriylə üst- üstə düşməyib əksinə olur?
    6454 Əməli əxlaq 2011/05/15
    İnsan bir neçə təbəqədən təşkil olmuş bir varlıqdır; ruhi və İlahi, maddi və mənəvi, ictmai və atifi və... təbəqələrdən ibarətdir. Bu təbəqələr həmişə bir- biriylə mübarizədədirlər ki, bu da insanı əqidəsiylə əməlləri arasında müxalifətə doğru yol açır. İlahi dinlər, xüsusiylədə İslam dini insanları nəfsin istəkləri tələsindən qurtarıb onu ...
  • Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
    6743 İslam fəlsəfəsi 2010/06/12
    Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын ...
  • İmam Riza (əleyhis-salam)-ın “Zamini-ahu” (Ahunun zamini) adlandırılmasının səbəbi nədir?
    10576 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/19
    İmam Riza (əleyhis-salam)-ın məşhur ləqəblərindən biri də “Zamini-ahu”dur (ahunun zamini). Şiə mənbələrində bu hadisə camaat arasında məşhur olan şəkildə mövcud deyildir. Amma camaat arasında deyilən nəqlə oxşar rəvayət vardır. Peyğəmbərə, İmam Səccada və İmam Sadiq (əleyhimus-salam)-a mənsub edilən möcüzələrdə də gözə dəyir. Mərhum Şeyx Səduq “Uyunu əxbarir-Riza (əleyhis-salam)” kitabında bu ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164675 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163733 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119747 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113679 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110524 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94037 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54839 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54123 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46130 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45746 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...