Ətraflı axtarış
Baxanların
6202
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/24
Sualın xülasəsi
Peyğəmbərin öz həyatında sonrakı xəlifələrin işləri qarşısında sükut etməsinin səbəbi nə idi?
Sual
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in öz həyatında (vəfatından sonrakı) xəlifələrin işləri qarşısında sükut etməsinin səbəbi nədir? Nə üçün ilk əvvəldən onların niyyətlərini aşkar etmədi ki, vəfatından sonra məlum hadisələr baş verməsin?
Qısa cavab

Bu sualın cavabında bir neçə məsələyə diqqət yetirmək lazımdır:

1. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) öz ilahi risalətini aşkar etdiyini vaxtdan (besətin üçüncü ilindən) etibarən müxtəlif əlamətdar hadisələrlə əlaqədar dəfələrlə Əli (əleyhis-salam)-ın fəzilətlərini və onun xilafət məsələsini camaata çatdırmış, onun müxaliflərinin həqiqi simasını aşkar etmiş və onları camaata tanıtdırmışdı. Bununla eyni halda, islam cəmiyyətinə elə bir vəziyyət və şərait hakim idi ki, Peyğəmbər öz müxalifləri ilə ciddi rəftar edə bilmirdi.

2. Peyğəmbər və Əli (əleyhiməs-salam) islamın əslinin qorunub-saxlanmasına, Peyğəmbər nəslinin sağ-salamat qalmasına diqqət yetirirdilər ki, münasib və əlverişli zamanda Peyğəmbərin sonuncu vəsisi risalətin son hədəfini həyata keçirə bilsin.

3. Əgər Peyğəmbər öz həyatının son günlərində müxaliflərin əleyhinə çox ciddi tədbirlər görsəydi, o həzrətin vəfatından sonrakı dövrlər üçün xüsusi proqram tökmüş olan müxaliflər sükut etməz, Peyğəmbərin hüzurunda daha şiddətli və kəskin reaksiyalar göstərər və islamın köksünə bərpa olunmaz zərbələr endirə bilərdilər.

Ətreaflı cavab

Həzrət Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in vəfatından sonra Əli (əleyhis-salam) misilsiz elmi və əxlaqi fəzilətlərə malik olan yeganə şəxs idi; o, döyüş meydanlarında güclü bir tufan kimi inadkar kafirləri məhv edirdi. Ən şücaətli pəhləvanlar onun kəsərli qılıncının müqabilində müqavimət göstərə, tab gətirə bilmirdilər. Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) İslamın əvvəllərində və öz həyatı boyu Əli (əleyhis-salam) üçün çox misilsiz fəzilətlər sadalanmışdı ki, onun bəzi nümunələrinə işarə edirik. O həzrət  daim Əli (əleyhis-salam)-ın ləyaqət və kamallarından danışır və buyururdu: “Əli heç vaxt səhvə və xətaya yol verməz.”[1] Həmçinin buyurmuşdu: “Əli haqq ilə, haqq da Əli ilədir.”[2]

Bir çox hallarda Əli (əleyhis-salam)-la müxalifətə dair ciddi xəbərdarlıq edərək buyururdu: “Mənim ailəmdən və ya onlardan qeyri bir kəs Əliyə qarşı kin-küdurət və düşmənçilik bəsləsə, mənim dinimdən xaricdir.”[3]

Amma o həzrətin bu qədər təkidli tövsiyələrinə baxmayaraq müsəlmanlardan bir qrupu o həzrətin vəfatından sonrakı dövr üçün çoxlu məkrli tədbirlər düşünmüşdürlər. Onlar islam ümmətinə rəhbərliyi öz əllərinə keçirmək fikrində idilər. Peyğəmbər onların bu tədbir və proqramlarından tamamilə agah idi, amma həzrətin sağlığında onlar tam ehtiyatla davranaraq aşkarda elə bir iş görməmişdilər ki, Peyğəmbər onları cəzalandırılsın və ya məşhur atalar sözünə görə “cinayətdən qabaq qisas alsın”. Buna baxmayaraq, həzrət onların tədbirlərini zərərsizləşdirmək üçün çox işlər görmüşdü. O cümlədən, bütün ölkələrdən gələn müsəlmanların sonuncu əzəmətli həcc mərasimində iştirak etdiyi zaman – Qədir-xum günü və vida həcci kimi mühüm və həssas anlarda – buyurmuşdu: “Ey müsəlmanlar! Bilin ki, Allah Əlini məndən sonra sizin vəliniz (rəhbəriniz) seçmişdir. Bir kəs də Allahın göstərişləri ilə müxalifət etməməlidir. Hər kəs Əlinin xilafəti ilə müxalifət etsə, Allah ilə müxalifət etmişdir.”[4]

3. Həmçinin Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) həyatının son günlərində çalışırdı ki, imam Əli (əleyhis-salam)-ın imamət və rəhbərliyi ilə müxalif olanları Üsamənin ordusu ilə birlikdə Mədinədən xaricə göndərsin ki, imamət və rəhbərliyinin ilk günlərində həzrət Əli (əleyhis-salam)-ın yolu üzərindəki maneələr aradan qaldırılmış olsun. Amma müxaliflər bu məsələni başa düşən kimi Üsamənin ordusundan qaçdılar. Bu ordunun hərəkəti Peyğəmbərin vəfat etdiyi vaxta qədər təxirə düşdü və nəticədə müxaliflər öz mənfur niyyətlərinə nail oldular.

Peyğəmbər şərif ömrünün axır günlərində bir dəstə adamın o həzrətin əmr və göstərişləri ilə müxalifət edərək Üsamənin ordusundan  qayıtdıqları zaman həzrət onların başlarında məkrli tədbirlər olduğunu gördü və buyurdu: “Mənim üçün qələm-kağız gətirin, sizin üçün elə bir şey (vəsiyyət) yazım ki, məndən sonra heç vaxt yolunuzu azmayasınız.” Bir nəfər dərhal dedi: “Peyğəmbərin ağrıları şiddətlənmişdir, Allahın kitabı bizim üçün kifayətdir! Bu kişi ağrılarının şiddətləndiyi üçün sayaqlayır!” Sünnü mənbələrində mövcud olan bəzi rəvayətlərə əsasən bu şəxs Ömər ibni Xəttab idi![5]

Müsəlmanların bu dəstəsi Peyğəmbərin vəfatından sonra çox ciddi-cəhdlə səy edərək öz mənfur məqsədlərinə nail oldular. Onlar rəyasət və rəhbərlik yanğısı ilə yaşayır və özlərinin keçmiş kinlərini boşaltmaq istəyirdilər. Bununla eyni zamanda bəzən müharibə və fiqhi məsələlərdə məcburiyyət üzündən Əli (əleyhis-salam)-la məşvərət edir və çox hallarda onun nəzərini qəbul edirdilər. Hətta Əbu Bəkr minbərdə olarkən hamıya elan edərək demişdi: “Camaat! Öz beyətinizi geri götürün! Əli sizin aranızda olduğu vaxta qədər mən sizin ən fəzilətiniz deyiləm!”[6]

İslamı zahirdə qəbul edən, amma həqiqətdə islama və Peyğəmbərə azacıq etiqadı olmayan bəzi “müsəlmanlar” da islamı bütünlüklə məhv edib aradan aparmaq üçün saniyələri sayır, münasib fürsət gözləyirdilər. Hətta bir neçə dəfə (bir dəfə Qədir-Xumdan, digər dəfə də Təbuk müharibəsindən qayıdan zaman) Peyğəmbərə sui-qəsd hazırlamışdılar.[7]

Peyğəmbərin dövründəki hadisələrə və mövcud şəraitlərə diqqət yetirməklə, müxtəlif dəstə və qrupların varlığı ilə o həzrət müxtəlif hadisələrlə əlaqədar Əli (əleyhis-salam)-ın vilayət və xilafətini aşkar şəkildə bəyan etmişdi. Hər vaxt müəyyən bir şey insanlara çatdırılmalı olsaydı və ya islamın gələcəyi ilə əlaqədar müsəlmanlar ayıq olmalı idilərsə, Peyğəmbər xəbərdarlıq edirdi. Digər tərəfdən də bu istiqamətdə hər hansı bir tədbir görəcəyi təqdirdə islamın əsli təhlükə ilə qarşılaşa bilərdi. Buna görə də daha ciddi tədbirlər görmürdü ki, islamın əsli qorunub saxlansın, o həzrətin nəsli və xanədanı davam etsin, onun sonuncu vəsisi öz məmuriyyətini – dünya səviyyəli vəzifəsini icra etsin, nəticədə ilahi peyğəmbərlərin besətindən izlənən əsas hədəf həyata keçsin.



[1] “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 2-ci cild, səh. 316, “Ehyaut-turas” çapı

[2] Bax: Sübhani, Cəfər, “Furuği əbədiyyət”, 2-ci cild, səh. 461 və 475; “Tarixi Dəməşq”, 42-ci cild, səh. 448 və 449; “Müstədrək”, Hakim, 4-cü cild, səh. 93, hədis 4603

[3] “Əl-imam Əli ibni Əbi Talib (əleyhis-salam)”, Əbdül-Fəttah, Əbdül-Məqsud, (Seyid Məhdi Cəfərinin tərcüməsi), 3-cü cild, səh. 94

[4] “Furuği əbədiyyət”, səh. 471

[5] “Səhihi Buxari”, 1-ci cild, səh. 22, 2-ci cild, səh. 414; “Səhihi Müslim”, “vəsiyyət” kitabı, 5-ci bab. Əlavə məlumat üçün bax: sual 1527 (sayt 1692), Görünüş: “Peyğəmbərin son vəsiyyətinin yazılmasının qarşısının alınması”

[6] Bax: “İmam Əli ibni Əbi Talib (əleyhis-salam)”, 1-ci cild, səh. 282

[7] Bax: “Furuği əbədiyyət”, 2-ci cild, səh. 390 və 404

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Allah bəyənən həyat hansı həyatdır? Və mövcud həyatla ziddiyəti varmı?
    6449 Əməli əxlaq 2012/01/08
    Əgər Qurana müraciət etsək və bu sualı Qurandan soruşsaq ki, biz nə üçün yaranmışıq? Quranın cavabı budur ki, " وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ" cin və insan yaranmayıbdır, məgər ibadət üçün, ibadət yəni nə? İbadət yəni Allaha bəndəçilik, yəni o işlər ki, yerinə ...
  • Əgər din insanın dünya və axirət həyatını abadlaşdırmaq üçün gəlibsə, bəs nə üçün bəzi qeyri dini cəmiyyətlərin dünyası daha abaddır?
    5952 Əməli əxlaq 2012/01/08
    İslam gəlib ki, insanlar arasında rabitələri qanunlaşdırsın. Peyğəmbər (s) şəhəri qanun əsasında qurmuş bir cəmiyyətin nümunəsidir ki, insanların bütün rabitələri və əlaqələri qanun əsasında formalaşıbdır. Şəhid Sədrin (rəh) təbiriylə desək İslam bu məfhumların həqiqətə çevrilməyi üçün iki zəmanət qoyubdur. Biri xarici zəmanətlərdir və o biri nizam və quruluşdur ki, qanunun ...
  • Əgər dəridə qəhvəyi rəngdə nöqtələr olarsa, həyat yoldaşımın icazəsiylə mümkündür ki, lazer cərrahlığı vasitəsiylə onu götersün?
    5756 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/01/08
    Bəzi Müctəhidlərin, qəhvəyi rəngli nöqtələrin lazer vasitəsiylə cərrahi əməliyyatı olunması barəsində nəzərləri bu cürdür: Həzrət Ayətullah Xamineyinin dəftərxanası: Əgər naməhrəm şəxsin vasitəsi və etina olunan ziyan və zərər yoxdursa, maneəsi yoxdur. Ayətullah Sistaninin dəftərxanası: Əgər çətinlikdə olsanız, maneəsi yoxdur. Ayətullah Məkarim Şirazinin dəftərxanası: Əgər ...
  • Xahiş edirəm münasib həyat yoldaşı tapmaq üçün hər hansı bir duanı qeyd edəsiniz.
    16032 Əməli əxlaq 2011/06/14
    Allah- Taala hər bir işin baş tutması üçün müəyyən səbəblər təyin etmişdir. Buna görə də hər bir işin nəticəsinin özünə aid amili vardır. Gözəl ailə və həyat yoldaşı tapmaq üçün ümdə səbəb də insanın arayıb və onun barəsində etdiyi sorağlardır. Əlbəttə bu yolda səhvə yol verməmək üçün gərək ...
  • Qadının irsi kişi ilə hansı halda bərabərdir?
    6144 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2013/08/27
    Ümumiyyətlə iki halda qadınla kişinin irsi bərabərdir: Ata və ananın irsi (çox halda) 2. Meyyitin ana tərəfdən olan qohumlarının irsi. Qadın işçilərin sayının çox olması, qadınla kişinin irsinin bərabər olması ya bərabər olmamasına səbəb olmur. Bəli biz bu sözü qəbul edirik ki, cəmiyyətin düzgün yolda inkişafı üçün, ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Bəşər mədəniyyətinin inkişafında İslamın nə kimi təsiri olmuşdur?
    10117 Fiqh tarixi 2012/02/13
    Hər bir xalqın mədəniyyəti o xalqın inkişaf və tərəqqisinin göstəricisidir. İslam ölkələrində mədəniyyətin keçmişi – onlarda yeni fikir və əndişə, sərvət, mal-dövlət və qüdrətin olması mənasınadır. Əks halda, heç bir mədəniyyət formalaşa bilməzdi.Mədəniyyət – yəni şəhər yaşayışını, qayda-qanunu, nizam-intizamı və sair ictimai işləri ...
  • Dincəlmək və yatmaq üçün üzü qibləyə uzanmaq lazımdır? Meyidi dəfn etmək üçün necə etmək lazımdır?
    11034 Əməli əxlaq 2012/09/01
    Rəvayətlərdə dörd növ yatmaq bəyan edilib ki, bunların mömin üçün ən yaxşısı sağ çiyni üstdə üzü qibləyə uzanmaqdır. Əli (ə) buyurur: Yatmaq dörd cürdür. Peyğəmbərlər arxası üstdə yatırdılar. Onların gözləri yatmır, Allahın vəhyinin intizarında idi. Möminlər sağ çiyni üstə üzü qibləyə yatırlar. Padışah və övladları ...
  • İmam Əli (ə) ölünü dirildə bilər?
    8660 Təfsir 2012/09/01
    Bu ki, bir şəxs müstəqil şəkildə Allaha ehtiyacı olmadan, belə bir iş etməsi Allahın əfali tohidlə (yaradılışda tohid) ziddiyyət vardır. Çünki ölüm və həyat təkcə Allahın əlindədir. Amma əgər bir şəxs Allahın icazəsiylə belə bir iş etsə, bu iş mümkün olacaq. Bunun əqli ...
  • İslam hökumətində mədəni quruluşların yeri nədir?
    5391 Nizamlar (Qurluşlar) 2012/06/13
    Cəmiyyətdə mövcud olan təşəkküllər və icmaları hökumətlə vətəndaşlar arasındadırlar, mədəni quruluşlar deyildir. Kənd və şəhər birləşdirilmişləri sinf birləşmələri, idman kulubları, yerli cəmiyyətlər və peşəkar biliklər (tərbiyəçilər birliyi kimi)... və mədəni təşkilatlardan sayılırlar. Xalq hakimiyyətinin əsas üstünlüklərindən biri bu cür quruluşlarda mədəni təşkilatların olmasıdır. cəmiyyətdə olan bütün ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163739 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158472 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118613 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111606 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104755 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92395 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54025 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48736 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44753 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44167 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...