Ətraflı axtarış
Baxanların
7790
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/24
Sualın xülasəsi
Dinin bəlası nədir?
Sual
Dinin bəlası nədir?
Qısa cavab

Din ilahi və qüds aləminə məxsus olan bir məsələdir, onda xəta, səhv, bəla və afətə yer yoxdur. Xəta və səhvə yol verilən şeylər bəşərə aid olan işlərdir. Dindarlıq və dinşünaslıq bəhslərində deyilmişdir ki, bəla və afət dinin həqiqətinə aid olmur, əksinə camaatın dinlə əlaqədar fikirləri, onların dindən əldə etdiyi çıxarışlar, dini mərifətin növü və dindarlıq üslublarına qayıdır.

Dinin bəlalarının müxtəlif şaxələri vardır. Bu bəlalardan bəziləri dindar və imanlı şəxsin özünə qayıdır. Həmin afət və bəla (o cümlədən həsəd, ücb, fəxr və s.) bəzən dini mərifət mərhələsindədir (dini tədqiqatın bəlası), bəzən isə dinin vacib etdiyi ilahi göstəriş və hökmlərə əməl etməklə, hüquqlarla riayət etməklə əlaqədardır. Dinin bəzi bəlaları isə dinlə əlaqədar ictimai məsələlərdə irəli çəkilir, o cümlədən xurafat, təhrif, şəxsi səliqələrdən istifadə edilməsi. Bunlar dinin toxunulmazlığını və yayılmasını təhdid edir.

Ətreaflı cavab

Din bəşəriyyətin hidayəti üçün Haqqın ən gözəl rəhmaniyyət cilvəsindən, dindarlıq da bu rəhmaniyyətə üz gətirərək, hidayət yolunda seyr etməkdən ibarətdir. Bu yolda “dinin və dindarlığın bəlaları” ünvanı ilə insanı aldadan, haqq yoldan azdıran şeylər daim zahir olur. Onları tanımaq və dindarlığı ondan qoruyub saxlamaq bu mənəvi seyr yolunda ən mühüm ədəb qaydalarından biridir.

Əlbəttə, din çox yüksək səviyyəli həqiqət və qüdsi bir məsələ olduğuna görə afət və bəlanın fövqündə dayanır. Başqa sözlə desək, ilahi işlərdə xəta, səhv, bəla və afətə yol yoxdur. Xətaya və səhvə yol verilməsi bəşər işləri ilə əlaqədardır. Dinşünaslıq, dindarlığın bəlaları və afətləri ilə əlaqədar bəhslər də dinin həqiqətinə qayıtmır, əksinə camaatın dinlə əlaqədar fikirlərinə, insanın dindən əldə etdiyi çıxarışlara, dini mərifətlərə, necə dindarlıq etmələrinə qayıdır. Bu kimi işlər daim ixtilafla dolu olub bəla və afətə məruz qalır. Dindarlıq da mərifət, agahlıq və əməl mərhələsinə şamildir. Yəni təfəkkür, mərifət, dini iman və inanclardan, habelə iqrar, əməl, rəftar və dini davranışlardan ibarətdir.

Dindarlığa xəsarət dəyməsi ilə insani və ictimai normaların sərhədləri pozulur, çoxlu təcavüzlər baş verir, hörmətlər aradan gedir, anormal vəziyyət və eybəcərliklər zahir olur. Dindarlığın olmaması müxtəlif məsələlərdə xəyanətin zahir olmasında mühüm amili sayılır. Çünki dini məsələlərdən biri budur: din insanı müxtəlif sahələrdə qoruyub saxlayır, onun puça çıxmasının, məhv olmasının qarşısını alır. Əgər din sağlam olarsa, insanın toxunulmazlığını ən gözəl şəkildə təmin edər, onu düzgün yola hidayət edər, bəlalardan qoruyub saxlayar. Din nə qədər sağlam və qüvvəli olarsa, insanın öz həyatındakı mənəvi sağlamlığı və qüvvəsi də bir o qədər artar. Din və dindarlıq sərhədlərinin pozulması ilə insanın hər bir şeyi təhlükə ilə qarşılaşır.

Bu məsələlərə diqqət yetirməklə külli bir təsnifatda din və dindarlığın bəlalarını iki qismə bölmək olar:

1. Dindar şəxsin imanını hədəf tutan bəlalar.

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) ayrı-ayrı adamların şəxsi imanının tərifində buyurmuşdur: “İman – qəlbdə (Allahı) tanımaq, dildə iqrar etmək və bədən üzvləri ilə əməl etməkdən ibarətdir.”[1]

Bu mərhələlər, yəni təfəkkür, inanc və dini iman, habelə iqrar, əməl, rəftar, davranış və dini seyri-süluk hamıda bəlaya məruz qala bilər. Bu bəhslərdə bəla və ya afətlər – eyib və nöqsanın zahir olması, normal və təbii vəziyyətdən xaric olmaq və puçluğun yaranması mənasınadır. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in, Əli (əleyhis-salam)-ın və sair imamların bəyanında bir çox məsələlər dinin bəlaları və afətləri sırasında qeyd olunmuşdur. İndi onların bəzilərini qeyd edirik:

a) Həvayi-nəfsə tabe olmaq. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Həvayi-nəfs (din üçün) afət və bəladır.”[2]

b) Dünyaya pərəstiş və ona aşiq olmaq: Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) buyurmuşdur: “Dinin puça çıxmağı dünyapərəstlikdən ibarətdir.”[3]

v) Sui-zənn (bədgümanlıq): Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Dindarlığın bəlası mütəal Allah barəsində bədgümanlıq etməkdir.”[4]

q) Yalan: Əli (əleyhis-salam) buyurmuşdur: “Yalanın çoxluğu dini puça çıxarır.”[5]

v) Həsəd və kin-küdurət: Həzrət Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Həsəd, yalançılıq və kin-küdurətdən uzaq ol! Çünki onlar dini eyibli edən üç yaranmaz xislətdir.”[6]

z) Qürrələnmək və öyünmək: İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Dinin bəlası həsəd, ücb (özünü hamıdan üstün hesab etmək) və fəxrdir (öyünmək).”[7]

Aydındır ki, bu rəvayətlərin arasında heç bir ziddiyyət yoxdur. Bu hədislərdə dinin bəlası ünvanı ilə qeyd olunanlar da hər hansı bir sayla xülasələnmir. Yəni İmam (əleyhis-salam)-ın məqsədi bu deyildir ki, yalnız sui-zənn, yaxud həsəd, yaxud ücb, yaxud fəxr dinin bəlası olmuş olsun. Əksinə, bu rəvayətlərdə qeyd olunanlar “dinin bəlasının nümunələri” ünvanı ilə qeyd olunur. Həqiqətdə dini təhlükə və məhv olma ilə təhdid edənlər dinin bəlasıdır və hədislərdə onların ən mühümlərinə işarə edilmişdir.

2. Dini ictimai sahələrdə təhlükə ilə qarşılaşdıran – dindən gerçək olmayan çöhrənin nümayiş etdirilməsi

Misal üçün, dindəki “zöhd” (dünyaya məftun və bağlı olmamaq) ilə əlaqədar düzgün məfhum və anlayışın olmaması insanın adi və təbii həyat şəraitindən çıxaraq ifrat və ya təfritə düşməsinə səbəb olur. Həmçinin qəza-qədər, təvəkkül, fərəcin intizarını çəkmək, səbir, şəfaət, təqiyyə və s. təlimlər barəsində düzgün çıxarış və anlayışın olmaması insanın dindarlığına zərbə vura bilər. Qeyd olunan mənada dinin bəlalarının müxtəlif mərhələləri, şiddətli və zəif halları vardır. Belə ki, aşağıdakı hallara diqqət yetirməklə onların mərtəbəsini, zəif və şiddətli olmasını təyin etmək olar:

Din və dindarlığın dərindən, düzgün şəkildə başa düşülməməsi, dini məfhumlardan yanlış çıxarışlar, dini rəftarın, davranışın və inancların zəifləməsi, əxlaq normalarının süstləşib əhəmiyyətsiz olması, dini təlimlərin dəyərdən düşməsi, din və dini işlərlə əlaqədar etiqadsızlığın yaranması, dində hər şeyi rəva görmək, hər növ dini işlərdən qaçmaq və s.

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Dinin bəlası üç şeydir: 1. Əməlsiz, fasiq və günahkar alim, 2. Zalım rəhbər, 3. Nadan müqəddəs.”[8]

Çünki dində müxtəlif bidət və xurafat icad edilməsi, dar dünyagörüşə malik olmaq, digər islam firqələrinin nəzərlərinə dözə bilməmək, onları azğınlıq, şirk və küfrdə müttəhim etmək, din barəsində gerçək olmayan, çox təhlükəli, kobud və qəddar çöhrələrin təqdim edilməsi bəşər cəmiyyətlərində dinin qalmasına, yayılmasına və genişlənməsinə maneçilik törədir.

Din və dindarlıqla əlaqədar bu bəlaları bir nəzərlə “din daxili” və “din xarici” olmaqla iki qismə bölmək olar. “Din daxili bəlalar” dini çıxarışlar, din barəsində nəzərlər, dini mərifət növləri, dindarlıq üslubuna aiddir. Misal üçün, dində icbar və ikrah emal edilməsi, dini düzgün başa düşməmək, hidayət və tərbiyədə imkansızlıq və sair. “Din xaricində olan bəlalar” dedikdə isə, dinlə əlaqədar olan o bəlalardır ki, ictimai, iqtisadi, siyasi amillərlə qaynayıb qarışmışdır.



[1] Şeyx Səduq (rəhmətullah əleyh), “Xisal”, 1-ci cild, səh. 178:

عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ‏

[2] “Kənzul-ummal”, hədis 44121

[3] “Təhrirul-məvaizil-ədədiyyə”, səh. 21:

آفَةُ الدِّینِ الْهَوَى

[4] “Təsniful-ğurəril-hikəm və durəril-kiləm”, səh. 263, hədis 5669

قَالَ عَلِیٌّ (ع): آفَةُ الدِّینِ سُوءُ الظَّنِّ

[5] Yenə orada, səh. 221, hədis 4421

کَثْرَةُ الْکَذِبِ تُفْسِدُ الدِّینَ وَ یُعْظِمُ الْوِزْرَ

[6] Yenə orada, səh. 299:

دَعِ الْحَسَدَ وَ الْکَذِبَ وَ الْحِقْدَ فَإِنَّهُنَّ ثَلَاثَةٌ تَشِینُ الدِّینَ وَ تُهْلِکُ الرَّجُلَ

[7] “Əl-kafi”, 2-ci cild, səh. 307:

آفَةُ الدِّینِ الْحَسَدُ وَ الْعُجْبُ وَ الْفَخْر

[8] “Kənzul-ummal”, hədis 2895

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Bir kosmonavt səmada qibləni necə təyin etməli, necə dəstəmaz alıb və namaz qılmalıdır; onun namazı tamamdır yoxsa qəsr?
    7510 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Vacib namazlar, heç bir şəraitdə insanın boynundan götürülmür. Hər bir müsəlman ki, təklif yaşına çatmışdırsa, vacibdir hər hansı bir halda mümkündürsə öz namazını qılmalıdır. O şəxslər ki, səmadadırlar əgər yer kürəsinə doğru üzlərini çevirsələr qibləyə doğru durmuşdurlar. Amma yer kürəsinin hansı tərəfdə olduğunu təyin edə bilməyirlərsə dörd tərəfə namazlarını ...
  • Cənnətin bir neçə qapısı varmı? Bu qapıların hər birinin özünəməxsus adları vardırmı?
    25086 Qədim kəlam 2011/11/03
    Cənnətin bir neçə qapısı vardır və onların sayı səkkizdir. Lakin onların dəqiq adları və hansı  qrupun hansı qapıdan daxil olacağı haqda hədislərdə kiçik ixtilaflar gözə dəyməkdədir. Cənnət qapılarının adları ayrı-ayrı hədislərdə pərakəndə şəkildə qeyd edilmişdir: "Bab əl-Rəhmət" (Rəhmət qapısı), "Bab əs-Səbr" (Səbir qapısı), "Bab əş-Şükr" (Şükür qapısı), ...
  • Qeyri-ilahi ifrat eşqlərdən qurtarmağın və qarşısını almağın yolları nədir?
    7965 Əməli əxlaq 2015/08/01
    İnsan ictimai bir varlığ olduğuna görə yaşadığı həyatda başqaları ilə əlaqədə olmağı ehtiyaclıdır. Amma, dostun seçilməsində diqqətli olmaq lazımdır ki, ilahi hüdudular, ifrat-təfritlər və bəzi halətlərə düşülməsin ki, insanın dünya və Axirətdə səadət və xoşbəxtçiliyinə zərbə vurmuş olmasın. Hər hansı bir kəsə və şeyə şiddətli məhəbbətin və ...
  • İmam Əli (ə) ölünü dirildə bilər?
    9303 Təfsir 2012/09/01
    Bu ki, bir şəxs müstəqil şəkildə Allaha ehtiyacı olmadan, belə bir iş etməsi Allahın əfali tohidlə (yaradılışda tohid) ziddiyyət vardır. Çünki ölüm və həyat təkcə Allahın əlindədir. Amma əgər bir şəxs Allahın icazəsiylə belə bir iş etsə, bu iş mümkün olacaq. Bunun əqli ...
  • “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”in Quran surə və ayələrinin bir hissəsi olması barəsində müfəssirlərin müxtəlif nəzəriyyələri nədir?
    8758 Təfsir 2012/04/09
    “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”in Quranın surə və ayələrinin hissəsi olub-olmaması ilə əlaqədar müsəlman alimləri arasında fikir ayılığı vardır. İmamiyyə[1] və şafei alimləri,[2] Məkkə və Kufə qariləri və onların fəqihləri[3] “Həmd” və sair surələrdə “Bismillah”ı surənin bir hissəsi hesab edirlər. Amma Mədinə, ...
  • Аллаһа јахынлыг (гүрбәтән илаһллаһ) нәдир? Нечә нөвдүр вә неҹә әлә ҝәлир?
    7290 Əməli irfan 2010/04/22
     “Гүрб” лүғәтдә бир шејин диҝәр бир шејә јахынлашмасына дејилир. Бу јахынлашма, бәзән мәкан вә бәзән дә заман ҹәһәтдән ола биләр. Демәли, гүрб ја мәкан, ја да заманладыр. Халг арасында да гүрб (јахын) сөзүнүн башга бир мәнасы да вар. О да бир фәрдин диҝәринин ...
  • Ər- rəhman surəsinin 33 cü ayəsində fövqəladə güc və sultandan məqsəd nədir? Bir haldaki, hazırda bəşər aya və başqa planetlərə gedir?
    18791 Təfsir 2013/02/03
    "Ey cin və insan tayfası! Əgər göylərin və yerin ətrafından (çevrəsindən) kənara çıxa bilərsinizsə, çıxın. Siz (oradan) ancaq (qüdrət və) qüvvətlə (Allahın sizə bəxş etdiyi elmin qüdrətilə) çıxa bilərsiniz!" «یَا مَعْشَرَ الجِْنّ‏ِ وَ الْانسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُواْ مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَانفُذُواْ لَا تَنفُذُونَ إِلَّا ...
  • Namazı tərk etmək orucu batil edirmi?
    5119 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/05/27
    İslamın bütün hökmləri insanın kamala yetməsi və inkişafı üçün nəzərdə tutulmuşdur onların hər birinə əməl etmək insanın özünə faydası var. Bütün bu qanunlar topolumu bir yerdə tam əməl olunduqda insana nəticə verə bilər. Belə olan surətdə namazsız oruc və orucsuz namaz təbii ki lazım olan nəticəsi olmaz. ...
  • İdman məqsədi ilə dans etməyin işkalı var?
    6858 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/12
    Sizin sualınızın araşdırmasında əziz mərcəyi təqlidlərin dəftərlərindən aşağıdakı cavablar alınmışdır: Həzrəti ayətullah- ul- üzma Xameyi (Allah izzətin artırsın)Rəqs etmək əgər şəhvəti təhrik etməyə səbəb olarsa, ya haram işə səbəb olarsa, ya fəsada gətirib çıxararsa və ya qadının qəsdən naməhrəm kişilər arasında olarsa. haramdır. Həzrəti ayətullah- ul- üzma ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7533 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164970 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164937 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    120010 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    114178 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111590 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94384 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    55157 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    55002 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46535 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    46048 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...