Ətraflı axtarış
Baxanların
7732
İnternetə qoyma tarixi: 2011/11/24
Sualın xülasəsi
Dinin bəlası nədir?
Sual
Dinin bəlası nədir?
Qısa cavab

Din ilahi və qüds aləminə məxsus olan bir məsələdir, onda xəta, səhv, bəla və afətə yer yoxdur. Xəta və səhvə yol verilən şeylər bəşərə aid olan işlərdir. Dindarlıq və dinşünaslıq bəhslərində deyilmişdir ki, bəla və afət dinin həqiqətinə aid olmur, əksinə camaatın dinlə əlaqədar fikirləri, onların dindən əldə etdiyi çıxarışlar, dini mərifətin növü və dindarlıq üslublarına qayıdır.

Dinin bəlalarının müxtəlif şaxələri vardır. Bu bəlalardan bəziləri dindar və imanlı şəxsin özünə qayıdır. Həmin afət və bəla (o cümlədən həsəd, ücb, fəxr və s.) bəzən dini mərifət mərhələsindədir (dini tədqiqatın bəlası), bəzən isə dinin vacib etdiyi ilahi göstəriş və hökmlərə əməl etməklə, hüquqlarla riayət etməklə əlaqədardır. Dinin bəzi bəlaları isə dinlə əlaqədar ictimai məsələlərdə irəli çəkilir, o cümlədən xurafat, təhrif, şəxsi səliqələrdən istifadə edilməsi. Bunlar dinin toxunulmazlığını və yayılmasını təhdid edir.

Ətreaflı cavab

Din bəşəriyyətin hidayəti üçün Haqqın ən gözəl rəhmaniyyət cilvəsindən, dindarlıq da bu rəhmaniyyətə üz gətirərək, hidayət yolunda seyr etməkdən ibarətdir. Bu yolda “dinin və dindarlığın bəlaları” ünvanı ilə insanı aldadan, haqq yoldan azdıran şeylər daim zahir olur. Onları tanımaq və dindarlığı ondan qoruyub saxlamaq bu mənəvi seyr yolunda ən mühüm ədəb qaydalarından biridir.

Əlbəttə, din çox yüksək səviyyəli həqiqət və qüdsi bir məsələ olduğuna görə afət və bəlanın fövqündə dayanır. Başqa sözlə desək, ilahi işlərdə xəta, səhv, bəla və afətə yol yoxdur. Xətaya və səhvə yol verilməsi bəşər işləri ilə əlaqədardır. Dinşünaslıq, dindarlığın bəlaları və afətləri ilə əlaqədar bəhslər də dinin həqiqətinə qayıtmır, əksinə camaatın dinlə əlaqədar fikirlərinə, insanın dindən əldə etdiyi çıxarışlara, dini mərifətlərə, necə dindarlıq etmələrinə qayıdır. Bu kimi işlər daim ixtilafla dolu olub bəla və afətə məruz qalır. Dindarlıq da mərifət, agahlıq və əməl mərhələsinə şamildir. Yəni təfəkkür, mərifət, dini iman və inanclardan, habelə iqrar, əməl, rəftar və dini davranışlardan ibarətdir.

Dindarlığa xəsarət dəyməsi ilə insani və ictimai normaların sərhədləri pozulur, çoxlu təcavüzlər baş verir, hörmətlər aradan gedir, anormal vəziyyət və eybəcərliklər zahir olur. Dindarlığın olmaması müxtəlif məsələlərdə xəyanətin zahir olmasında mühüm amili sayılır. Çünki dini məsələlərdən biri budur: din insanı müxtəlif sahələrdə qoruyub saxlayır, onun puça çıxmasının, məhv olmasının qarşısını alır. Əgər din sağlam olarsa, insanın toxunulmazlığını ən gözəl şəkildə təmin edər, onu düzgün yola hidayət edər, bəlalardan qoruyub saxlayar. Din nə qədər sağlam və qüvvəli olarsa, insanın öz həyatındakı mənəvi sağlamlığı və qüvvəsi də bir o qədər artar. Din və dindarlıq sərhədlərinin pozulması ilə insanın hər bir şeyi təhlükə ilə qarşılaşır.

Bu məsələlərə diqqət yetirməklə külli bir təsnifatda din və dindarlığın bəlalarını iki qismə bölmək olar:

1. Dindar şəxsin imanını hədəf tutan bəlalar.

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) ayrı-ayrı adamların şəxsi imanının tərifində buyurmuşdur: “İman – qəlbdə (Allahı) tanımaq, dildə iqrar etmək və bədən üzvləri ilə əməl etməkdən ibarətdir.”[1]

Bu mərhələlər, yəni təfəkkür, inanc və dini iman, habelə iqrar, əməl, rəftar, davranış və dini seyri-süluk hamıda bəlaya məruz qala bilər. Bu bəhslərdə bəla və ya afətlər – eyib və nöqsanın zahir olması, normal və təbii vəziyyətdən xaric olmaq və puçluğun yaranması mənasınadır. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in, Əli (əleyhis-salam)-ın və sair imamların bəyanında bir çox məsələlər dinin bəlaları və afətləri sırasında qeyd olunmuşdur. İndi onların bəzilərini qeyd edirik:

a) Həvayi-nəfsə tabe olmaq. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Həvayi-nəfs (din üçün) afət və bəladır.”[2]

b) Dünyaya pərəstiş və ona aşiq olmaq: Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) buyurmuşdur: “Dinin puça çıxmağı dünyapərəstlikdən ibarətdir.”[3]

v) Sui-zənn (bədgümanlıq): Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Dindarlığın bəlası mütəal Allah barəsində bədgümanlıq etməkdir.”[4]

q) Yalan: Əli (əleyhis-salam) buyurmuşdur: “Yalanın çoxluğu dini puça çıxarır.”[5]

v) Həsəd və kin-küdurət: Həzrət Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Həsəd, yalançılıq və kin-küdurətdən uzaq ol! Çünki onlar dini eyibli edən üç yaranmaz xislətdir.”[6]

z) Qürrələnmək və öyünmək: İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Dinin bəlası həsəd, ücb (özünü hamıdan üstün hesab etmək) və fəxrdir (öyünmək).”[7]

Aydındır ki, bu rəvayətlərin arasında heç bir ziddiyyət yoxdur. Bu hədislərdə dinin bəlası ünvanı ilə qeyd olunanlar da hər hansı bir sayla xülasələnmir. Yəni İmam (əleyhis-salam)-ın məqsədi bu deyildir ki, yalnız sui-zənn, yaxud həsəd, yaxud ücb, yaxud fəxr dinin bəlası olmuş olsun. Əksinə, bu rəvayətlərdə qeyd olunanlar “dinin bəlasının nümunələri” ünvanı ilə qeyd olunur. Həqiqətdə dini təhlükə və məhv olma ilə təhdid edənlər dinin bəlasıdır və hədislərdə onların ən mühümlərinə işarə edilmişdir.

2. Dini ictimai sahələrdə təhlükə ilə qarşılaşdıran – dindən gerçək olmayan çöhrənin nümayiş etdirilməsi

Misal üçün, dindəki “zöhd” (dünyaya məftun və bağlı olmamaq) ilə əlaqədar düzgün məfhum və anlayışın olmaması insanın adi və təbii həyat şəraitindən çıxaraq ifrat və ya təfritə düşməsinə səbəb olur. Həmçinin qəza-qədər, təvəkkül, fərəcin intizarını çəkmək, səbir, şəfaət, təqiyyə və s. təlimlər barəsində düzgün çıxarış və anlayışın olmaması insanın dindarlığına zərbə vura bilər. Qeyd olunan mənada dinin bəlalarının müxtəlif mərhələləri, şiddətli və zəif halları vardır. Belə ki, aşağıdakı hallara diqqət yetirməklə onların mərtəbəsini, zəif və şiddətli olmasını təyin etmək olar:

Din və dindarlığın dərindən, düzgün şəkildə başa düşülməməsi, dini məfhumlardan yanlış çıxarışlar, dini rəftarın, davranışın və inancların zəifləməsi, əxlaq normalarının süstləşib əhəmiyyətsiz olması, dini təlimlərin dəyərdən düşməsi, din və dini işlərlə əlaqədar etiqadsızlığın yaranması, dində hər şeyi rəva görmək, hər növ dini işlərdən qaçmaq və s.

Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Dinin bəlası üç şeydir: 1. Əməlsiz, fasiq və günahkar alim, 2. Zalım rəhbər, 3. Nadan müqəddəs.”[8]

Çünki dində müxtəlif bidət və xurafat icad edilməsi, dar dünyagörüşə malik olmaq, digər islam firqələrinin nəzərlərinə dözə bilməmək, onları azğınlıq, şirk və küfrdə müttəhim etmək, din barəsində gerçək olmayan, çox təhlükəli, kobud və qəddar çöhrələrin təqdim edilməsi bəşər cəmiyyətlərində dinin qalmasına, yayılmasına və genişlənməsinə maneçilik törədir.

Din və dindarlıqla əlaqədar bu bəlaları bir nəzərlə “din daxili” və “din xarici” olmaqla iki qismə bölmək olar. “Din daxili bəlalar” dini çıxarışlar, din barəsində nəzərlər, dini mərifət növləri, dindarlıq üslubuna aiddir. Misal üçün, dində icbar və ikrah emal edilməsi, dini düzgün başa düşməmək, hidayət və tərbiyədə imkansızlıq və sair. “Din xaricində olan bəlalar” dedikdə isə, dinlə əlaqədar olan o bəlalardır ki, ictimai, iqtisadi, siyasi amillərlə qaynayıb qarışmışdır.



[1] Şeyx Səduq (rəhmətullah əleyh), “Xisal”, 1-ci cild, səh. 178:

عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ‏

[2] “Kənzul-ummal”, hədis 44121

[3] “Təhrirul-məvaizil-ədədiyyə”, səh. 21:

آفَةُ الدِّینِ الْهَوَى

[4] “Təsniful-ğurəril-hikəm və durəril-kiləm”, səh. 263, hədis 5669

قَالَ عَلِیٌّ (ع): آفَةُ الدِّینِ سُوءُ الظَّنِّ

[5] Yenə orada, səh. 221, hədis 4421

کَثْرَةُ الْکَذِبِ تُفْسِدُ الدِّینَ وَ یُعْظِمُ الْوِزْرَ

[6] Yenə orada, səh. 299:

دَعِ الْحَسَدَ وَ الْکَذِبَ وَ الْحِقْدَ فَإِنَّهُنَّ ثَلَاثَةٌ تَشِینُ الدِّینَ وَ تُهْلِکُ الرَّجُلَ

[7] “Əl-kafi”, 2-ci cild, səh. 307:

آفَةُ الدِّینِ الْحَسَدُ وَ الْعُجْبُ وَ الْفَخْر

[8] “Kənzul-ummal”, hədis 2895

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • İlahi kitabda hər rətb və yabis var, kitabdan məqsəd, mövcud Quandırmı? Rətb və yabisdən məqsəd nədir? Onlar necə varlıqdır?
    6342 Təfsir 2010/11/10
    Bəzi ayələrdə "kitabi mubin" qeyd olunub və ondan məqsəd Qurani kərim olmasına baxmayaraq, amma bu ayə və buna oxşar ayələrdə ki, ilahi elmin sənədini açıqlayırlar, "kitabi mubindən" məqsəd, varlıqlar yaranmamışdan qabaq, ilahi elmin mərhələsidir ki, onun özü digər kitab və lövhələrə şamildir, onun keyfiyyət və miqdarı, bizə məlum deyil.
  • Qəbrdə müsəlman və qeyri-müsəlman üçün sual-cavab necədir?
    9442 Qədim kəlam 2014/05/20
    Bərzəx sözü ərəbcədən lüğətdə pərdə və iki əşyanın arasında qərar tutan maneəyə deyilir; amma məşhurlar kalamında bərzəx dünya ilə Axirət arasında Allah-taala tərəfindən yaradılmış bir aləmdir. İnsanın ölümündən sonrakı ilk mənzili də oradır. Bərzəx aləmindən məqsəd həmin qəbr aləmidir. Elə bir aləm ki, insan ölümdən sonra Qiyamətə ...
  • منظور از «ادبار النجوم» در قرآن چه زمانی از شبانه‌روز است؟
    1512 Təfsir 2022/11/01
    خدای متعال در بخش پایانی سوره‌ی طور، به بیان احوال مشرکان و عذاب اخروی آنها پرداخته و پس از آن به پیامبر(ص) دستور می‌دهد تا در اجرای فرامین الهی صبر پیشه کند و به عبادت و تسبیح و تقدیس او بپردازد. در آیه ...
  • Modern dünyada dinin yol göstərməsi necə təsəvvür olunur?
    7189 Təzə kəlam 2011/06/12
    "Din" kəlməsi bütün dinlərə istər səmavi olsun istərsə də olmasın, təhrif olmuş olsun və yaxud təhrif olmamış (İslam) olsun, şamil olur. Bizim əqidəmiz budur ki, İslam dini yalnız buna malikdir ki, bütün dövr və əsrlərdə müsbət yol göstərməyə malikdir; Çünki İslam bütün dinlərin sonuncusu və ən kamil İlahi ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9737 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Haram yoldan əldə edilmiş və sahibi də məlum olmayan pulun xumsu ödənməlidirmi?
    6494 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/10/15
    Haram yol ilə əldə edilən pul əldə edənin şəxsi malikiyyətində deyil. Öz əsas maliki və ya maliklərinə qaytarılmalıdır. Əgər bu mümkün deyilsə, Maliki məchul malın hökmündədir. Və xumsu yoxdur. Bəlkə o pulun bütövü Camiuş- şərait bir mərcəi təqlidin ixtiyarında olmalıdır və ya onun icazəsi ilə sahibinin niyyətinə ...
  • Төвбә сурәсинин ики сон ајәсинин сәнәд вә әһвалаты нәдир?
    6853 Təfsir 2010/04/22
    Үмуми олараг суалда гејд олунан “сәнәд”дән мәгсәдин нә олдуғу там ајдын дејил вә заһири белә олан суалларын мүәјјән ҹавабы јохдур. Амма, ола биләр бу сөздән мәгсәд, ајәнин назил олма сәбәби вә ја тәфсири олсун. Јахуд, Гуранын охунушларында олан бәзи ихтилафлара ҝөрә мәсум Имамлардан ...
  • Bəni İsrailin dana pərəstişinin cəzası hikmətli idi?
    6925 Təfsir 2012/04/17
    Təfsirçilər bu ayədə Allahın öldürmək əmrindən məqsədində üç ehtimal veriblər: 1. Bu əmr, imtahan əmri olub və onların tövbəsiylə bu əmr onlardan götürülübdür. 2. Bu ayədə qətldən məqsəd şeytani vəsvəsələri və nəfsani şəhətlər kəsməkdir. 3. Ayədə qətldən məqsəd, həqiqi qətldir yəni bir- birinizi öldürüb həlak ...
  • Fəlsəfə, irfan, ağıl və hikmət arasındakı fərq nədir?
    14299 İslam fəlsəfəsi 2012/04/19
    Fəlsəfə – ən xüsusi mənada varlıq aləmindəki gerçəklikləri dərk etmək üçün zehni, əqli və istidlal yönlü səylər mənasınadır. Hikməti fəlsəfədən fərqli bir məsələ hesab etdiyimiz halda o, fəlsəfədən yüksəkdədir və ilahi və lədünni mənşəyə malikdir. Quranda da “ilahi bir əta və nemət” kimi qeyd olunmuşdur. Belə ki, ...
  • Müsəlmanlar arasında müxtəlif firqələrin yaranmasının səbəbləri nədir?
    10696 Qədim kəlam 2010/12/07
    Müxtəlif məzhəblərin yaranmasında, çoxlu səbəblər var. məsələn, bir dəstənin peyğəmbər (s)- in həzrət Əli (ə)- nin imamlığı barəsində olan vəsiyyət və əmrlərinə diqqət etməmələri, digər dinlərin ardıcıllarinin müsəlmanların içinə yol tapması və mədəniyyət cəhətdən onlarla qarışmaları, islamın əsl təlimlərindən və Əli- beyt (ə)- in maarifindən uzaq düşmək bir əsrə yaxın ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164847 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    164435 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119909 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113977 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    111163 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    94257 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54933 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    54704 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46349 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45943 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...