Ətraflı axtarış
Baxanların
6817
İnternetə qoyma tarixi: 2012/02/18
Sualın xülasəsi
“Səfiri Simurq” kitabını kim yazmışdır? Bunda hansı mətləblər mövcuddur?
Sual
“Səfiri Simurq” kitabını kim yazmışdır? O kitabda nələr vardır?
Qısa cavab

“Səfiri Simurq” kitabının müəllifi Şeyx İşraq adı ilə məşhur olan Şəhabuddin Yəhya ibni Həbəş ibni Əmirək Əbul-fütuh Söhrəvərdidir (rəhmətullahi əleyh).

“Səfir” hər növ uzadılmış səsə deyilir ki, hərfləri tələffüz olmadan deyilmiş olsun. Bu da iki dodağın arasından xaric olan sədaya deyilir.[i] “Simurq” da əfsanəvi quşlarının padşahıdır. İrfanda “kamil insan”a, yaxud “pirə” kinayə ünvanı daşıyır. Onunla sair quşların bəhsi fars ədəbiyyatında, irfani kitablarda müxtəlif şəkillərdə bəyan olunmuşdur. Şeyx İşraq bu risalədə irfani seyri-süluka məna bağışlamış, Allah dərgahına doğru seyr edənlərin qarşısına çıxan vəziyyətlər, yolları üzərindəki təhlükə və maneələri bəyan etmişdir.



[i] “Fərhəngi Əbcədi”, ərəb-fars lüğəti, səh. 555, “səfərə” kəlməsi, səh. 556, “əssəfir” kəlməsi; “Əl-müfrədat fi ğəribil-Quran”, səh. 487, “əssəfir” kəlməsi; “Lisanul-ərəb”, 4-cü cild, səh. 460, “əssəfir” maddəsi

Ətreaflı cavab

“Səfiri Simurq” kitabının müəllifi Şeyx İşraq adı ilə məşhur olan Şəhabuddin Yəhya ibni Həbəş ibni Əmirək Əbul-fütuh Söhrəvərdidir. Fars dilində yazılan bu risalənin möhtəvasının xülasəsini aşağıdakı kimi bəyan etmək olar:

1. “Səfir” hərfləri tələffüz olunmadan, iki dodağın arasından asta şəkildə çıxan hər növ mahnıya, avaza (ürək oxşayan nəğmə səsinə) deyilir.[1]

Simurq da əfsanəvi quşların padşahının adıdır. Onun başqa quşlarla olan əhvalatı fars ədəbiyyatında və irfani kitablarda müxtəlif şəkillərdə bəyan olunmuşdur.[2]

2. “Simürq” irfanda pir,[3] yaxud kamil insan barədə zövqi bir istilahdır.[4]

3. Müəllif bu kitabda irfani seyri-süluka həqiqi məna bağışlamış, onda Allah dərgahına doğru seyr edənlərin ruhi vəziyyətlərini, qarşılarına çıxan mövqeləri, yol üzərində mövcud olan təhlükə və maneələri bəyan etmişdir. Şeyx İşraq bu risalənin bir yerində yazır: “Müqəddimədə bu alicənab quşun (Simurqun) vəziyyətini yad edirəm. [Ruhları pak olanlar belə etmişlər ki, hər an (bir hüdhüd)[5] bahar fəslində öz yuvasını tərk edir, öz dimdiyi ilə qol-qanadlarını çıxarır və Qaf dağına getməyi qərara alır.] Bir günü min ilinə bərabər olan bir zamanda Qaf dağının kölgəsi onun üstünə düşür. وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ “Həqiqətən bu gün Rəbbinin yanında sizin saydığınız min ilə bərabərdir.”[6] Bu min il həqiqət əhlinin təqvimində ə’zəm lahutun məşriqindən olan bir sübh çağıdır. Bu müddət ərzində bir Simurq tapılır və onun səfiri (ürək oxşayan nəğmə səsi) onu yuxudan oyadır. Onun düşərgəsi Qaf dağındadır. Onu səfir (nəğmə səsi) hər kəsə çatır, lakin eşidəni çox azdır. Onun bəziləri onunladır əksəriyyəti isə onsuzdur.”[7]

Bu risalə iki bölmədən təşkil olunur, hər bölmədə də bir neçə fəsil vardır:

Birinci bölmə: Bəhsin müqəddimələri ilə əlaqədardır və üç fəsildə tənzim olunmuşdur: 1. Bu elmin fəziləti, 2. Bədaya əhlinə (ibtidai mərhələdə olanlara) zahir olanlar, 3. Səkinə (ruhu aramlıq).[8] Nümunə üçün, onun ikinci fəsli seyri-sülük yolunun əvvəlində riyazət və zikrlərlə məşğul olanlara aiddir. Allah dərgahına doğru seyr edənlərin bu dəstəsinə ilahi nurlar zahir olur. (Şeyx İşraq bu qismi “bədaya əhli üçün zahir olanlar” təbiri ilə qeyd edir.)[9]

İkinci bölmə: Bəhsin məqsədləridir və üç fəsildən ibarətdir: 1. “Fəna”, 2. “Hər kəs daha çox alim olsa daha çox arif olar”, 3. “Bəndəyə haqqın ləzzətinin isbat edilməsi”.[10]



[1] “Əbcədi” ərəb-fars lüğəti, səh. 555, “səfərə” kəlməsi, səh. 556, “əssəfir” kəlməsi; “Əl-mufrədat fi ğəribil-Quran”, səh. 487, “əssəfir” kəlməsi; “Lisanul-ərəb”, 4-cü cild, səh. 460, “əssəfir” maddəsi

[2] Bu barədə www.noormags.com saytına baxa bilərsiniz. Simurq quşu ilə əlaqədar məqalələrə bax: Münzəvi, Əli Nəqi, “Si morğ və Simorq”; Şəfii Kədkəni, Məhəmməd Rza, “Simurq”; Nücumi, Möhtac, “Simurq İran mədəniyyətinə kölgə salmış əfsanəvi quş”; Novruzi Pənah, Əli, “Simurq”

[3] İrfanda “pir” – kamil arif mənasınadır, bu da yaş cəhətindən qoca olmaq mənasına deyil, onun zəmanəyə əhatəsinə dair bir kinayədir.

[4] Səccadi, Seyid Cəfər, “İslami məarif ensiklopediyası”, 1-ci cild səh. 1030, Tehran, universitetinin nəşriyyatı, 3-cü çap, 1373-cü şəmsi il

[5] Allah dərgahına seyr edən şəxs – salik üçün bir rəmzdir.

[6] “Həcc” surəsi, ayə: 47

[7] Şeyx İşraqın əsərlərinin məcmuəsi, Hanri Karbon, Nəsr Seyid Hüseyn və Həbibi Nəcəfqulunun müqəddimə və islahları ilə: 3-cü cild, səh. 314 və 315, “Mədəni-maarif tədqiqat və araşdırmalar müəssisəsi”, Tehran, 1-ci çap, 1375 şəmsi il

[8] Yenə orada, səh. 3016

[9] Yenə orada, səh. 3019

[10] Yenə orada, səh. 3016

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Bidət nədir və İslamda onun meyarı nədir?
    12747 Qədim kəlam 2012/07/22
    Lüğətdə “bidət” yeni iş və misli görünməmiş bir şey mənasınadır. Termində isə: “dində olmayan bir şeyi dinə daxil etmək”dir. Yəni həqiqətdə dinin və şəriətin bir hissəsi olmayan, eləcə də İslamın heç bir qayda-qanunları ilə uyğun olmayan şeyləri dinə daxil etməkdir. Buna görə də İslamın külli qada-qanunlarının yeni ...
  • İctimai yaşayışla tam əlaqəni kəsib və xəlvət bir yerə çəkilməyin hökmü nədir?
    6522 Əməli əxlaq 2011/09/11
    Bir guşəyə çəkilmək bəzən tam və həmişəlik, bəzən də naqis və mövsümi olur.Tam və həmişəlik bir guşəyə çəkilmək müəyyən cəhətlərə görə iradlıdır. Çünki:İlahinin tədbir və qaydasının əksinədir. Çünki Haqq- Taalanın zatının iradə və qaydası bəşərin ixtiyar yolu ilə və onun ...
  • Xal qoymaq haramdır?
    6224 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/02/09
    Həzrət Ayətullah Məhdi Hadəvi Tehraninin (damət bərəkatuh) cavabı belədir: Əgər bədən üçün zərəri olmaya, onun şəkilləri qəbahətli (eyibli) olmaya və xal qoyan şəxsin şəxsiyyətinin süstlüyünə səbəb olmaya, maneəsi yoxdur. Bu sualın ətraflı cavabı yoxdur. ...
  • Təvəssül nədir? Quran və sünnətdə onun şəri bir iş olmasına dəlil nədir?
    21246 Qədim kəlam 2012/06/23
    Müxtəlif dövrlərdə müsəlmanların arasında adi və rəvacda olan bir iş – mütəal Allahdan başqasına təvəssül etmək, peyğəmbərlərdən və ilahi övliyalardan kömək istəmək Allahın fellərində şərik qoşmaq mənasına deyildir. Əksinə, məqsəd budur ki, Allah-taala insanların istək və hacətlərini bu ilahi övliyaların varlıq bərəkəti ilə yerinə yetirir. Həqiqətdə bu ...
  • İslamda münəccim insanlar hansı dəyər və üstünlüklərdən bəhrələnirlər?
    5939 Hədis 2015/05/04
    "Ulduzlar" sözünün İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi və səlləm) və bəzi İmamlarımızın (əlyehimussalam) dövründəki mənası ilə bu günkü ulduzlar elmi mənası arasında fərqi var. Keçmiş zamanlarda ulduzlar elmi, ulduzlar barəsində təhqiq və araşdırmalar mövzusuna çox az işlədilirdi və ən çox ulduzlar vasitəsi ilə falçılıq, gələcəkdən proqnoz ...
  • Möminun surəsinin 101- ci ayəsi ilə saffat surəsinin 27 və 50- ci ayələrinin ziddiyyətini necə həll edirsiniz?
    6482 Təfsir 2012/07/16
    Quran ayələrində ümumi şəkildə və sualda qeyd olunan ayələrdə xüsusi şəkildə, heç bir ziddiyyət yoxdur. Çünki, "o gündə heç kəs digərindən kömək və sual xahişi etməz" buyuran ayələr, qiyamətin ilk mərhələlərinə işarə edir. Bu o günün qorxu və heyranlığının çox olması səbəbindəndir. Həmin qorxu və heyranlığın çoxluğu ...
  • Nə üçün ideanın bəzi cisimlərini kənar etmək olmaz?
    6616 Qədim kəlam 2011/05/30
    İdeanın lüğətdə mənası, əqidə tanımaq deməkdir. Amma əqidənin özünə və düşüncə tərzinə də deyilir. Amma termində bəzi vaxtlar ümumi olaraq əməl və nəzəriyyə düşüncələrinə şamil olmasında istifadə olunur və bəzi yerlərdə isə xüsusi olaraq dünya görüşü qarşısında istifadə olunur. İkinci surətdə, ideya silsiləvari bir nəzəriyyəyə şamil olur ki, ...
  • Əl telefonuna enerji yükləməkdən ötrü məscidin işığından istifadə etmək olarmı?
    5700 Məscidlərin və müqəddəs yerlərin əhkamı 2015/06/02
    Baxmayaraq ki, məscidin işığından və vəsilələrindən şəxsi məsələlərdə istifadəsinə icazə yoxdur amma, dəqiq bilinsə ki, məscidi tikən və ya onun şəri hamisi bu işə icazə versə, iradı yoxdur. Əlavələr: Təqlid mərce müctehidlərinin bu mövzuda nəzərləri:[1] Həzrət ayətullah üzma Xamnei (Allah qorusun); Əgər vəqf olunana ...
  • Qarşı tərəfin razı olduğu halda imtahanlarda saxtakarlıq etməyin hökmü nədir?
    7227 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/09
    Ümumiyyətlə fəqihlər arasında saxtakarlığın haram olması barəsində ixtilaf yoxdur. “Risaleyi danişçuyi” kitabında qeyd edilən imtahanda saxtakarlığın hökmünün nə olması sualına bütün Mərcələr cavabında icazə verilməməsi yönümündə olmuşdur. [1]Bu kitabda əgər qarşı tərəfin razı olduğu halda saxtakarlıq edilərsə bunun hökmünün nə olduğu barəsində verilən ...
  • Məsumların hədislərinin sənədləri Peyğəmbərə bağlanmırmı?
    7283 Hədis elmləri 2012/09/01
    Şiələr İmamları (Peyğəmbər (s)- in canişinləri) məsum bilirlər. Ona görə də, onların sözləri də Peyğəmbərin sözü kimi zatən höccətdir və Peyğəmbərə (s) nisbət verməyə ehtiyacı yoxdur. Məsum İmamlardan bizə yetişən hədislər iki dəstəyə bölünür: Rəvayətlərin bir dəstəsi sənədli formada bəyan olubdur. Yəni sənədinin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164606 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    163398 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119676 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113525 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    110284 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93924 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54805 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53848 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    46029 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45689 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...